Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
якра́з.
1.прысл. У гэты час, момант.
Тут я. у хату ўвайшоў бацька.
2.прысл. Дакладна, у самы раз.
Я. такая кніга.
Думаю, табе гэтыя туфлі я. па назе.
3.прысл. (у спалучэнні са словам «як»). Кропля ў кроплю, аднолькавы, надта падобны.
Сын — я. як бацька.
Шум я. як ад малатарні.
4.у знач.вык. Як па мерцы, як на каго-н. шыты.
Паліто мне я.
5.у знач.часц.Ужыв. для большай канкрэтызацыі, удакладнення каго-, чаго-н., для ўзмацнення якасці, падкрэслівання і абазначэння таго, што маецца на ўвазе.
Гэтага я. я і хацеў.
Міхась я. падыходзіць на такую работу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ГУ́ТА
(ад лац. gutta кропля),
старая назва шклозаводаў. Будаваліся пераважна на берагах рэк з якаснымі пяскамі, мелам, глінай, паліўнымі рэсурсамі. Выраб шкла на Беларусі вядомы з 12 ст. У 16—18 ст. на тэр. Беларусі дзейнічала каля 70 гут. Яны сталі базай, на якой утвараліся шкляныя мануфактуры. У канцы 18 — пач. 19 ст. самымі буйнымі былі Налібоцкая шкляная мануфактура, Урэцкая шкляная мануфактура. З удасканаленнем шкларобнай тэхналогіі ў 19 ст. мануфактуры саступілі месца шклозаводам.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
уця́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што і здадан.сказам.
Разм. Зразумець сэнс, змест чаго‑н. Пытанне прагучала нечакана, і Вера не адразу ўцяміла, пра што гаворыць вяснушкаваты, кірпаносы хлапец.Асіпенка.Маці ніяк не магла ўцяміць усяго таго, што так нечакана здарылася.Ставер.// Поўнасцю, да канца ўсвядоміць што‑н. Прашу, калегі, цвёрда ўцяміць Святую мудрасць даўніх год: Малая кропля крышыць камень, Цярплівасць — сцены перашкод.Бачыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капаце́ць1 ’часта падаць, ’падаць буйнымі кроплямі’. Укр.капоті́ти ’тс’. Бел.-укр. ізалекса. Утворана ад назоўніка *kapъtъ) ’капля’, ’паданне кропель’ (параўн. ст.-чэш.kapet, суч. чэш.kapet ’кропля’, укр.капти́ти ’капаць’), як тупацець < тупат, шаркацець < шоргат і інш., да ка́паць (гл.).
Капаце́ць2 ’куродыміць’ (Касп.) прымыкае да рус. арэалу пашырэння гэтай лексемы: копотеть, копотить ’дымець’, ’пыліць’ < прасл.kopъtěti/kopъtiti < kopъtъ/kopъtь ’сажа’ < і.-е.*ku̯ep‑/*ku̯op‑/ku̯əp‑ (Трубачоў, Эт. сл., 11, 29–30).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ounce[aʊns]n.у́нцыя (28,35 г);
an ounce of tobaccoу́нцыя тытуню́;
If he had an ounce of common sense, he’d apologize to her. Калі б у яго была хоць кропля здаровага розуму, ён папрасіў бы ў яе прабачэння.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Точ у выразе: точ у точ ’вельмі дакладна, падобна’ (мсцісл., Юрч. Фраз.), tocz ŭ tocz ’кропля ў кроплю (падобны)’ (ваўк., Федар. 4); магчыма, сюды ж ст.-бел.то́чию ’толькі’ (Ст.-бел. лексікон, Сл. Скар.). Параўн. укр.дыял.точ (в) точ ’дакладна’, рус.точь в точь (точь‑в‑точь) ’тс’, польск.tecz ’кропка’. Прасл.*tъčь ’тс’ звязана з *tъknǫti/*tykati (Брукнер, 567; Фасмер, 4, 90; ESSJ SG, 2, 665; ЕСУМ, 5, 611), гл. ткнуць, тыкаць, а таксама точка2, точна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ска́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Рмн. ‑лак; ж.
1. Вельмі цвёрды камень, які выкарыстоўваюць для выкрэсвання агню; крэмень. [Сымон] па скалцы крэсівам чок! чок! і іскру ў губцы раздзімае.Колас.У часе свайго дзяцінства я бадай што не бачыў, каб хто распальваў агонь запалкамі. Усе мелі пры сабе скалку, крэмень, крэсіва і цэру.Дубоўка.
2. Тлушчавая кропля на вадзе, у страве. На паверхні [малака] — жоўтыя скалкі, як маленькія сонцы.Ермаловіч.А тлустая ж.. [капуста], з баранінай. Скалкі плаваюць наверсе.Калюга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ocean[ˈəʊʃn]n. акія́н;
the ocean bed дно акія́на;
the Pacific Ocean Ці́хі акія́н
♦
oceans of smth./an ocean of smth.infml вялі́кая ко́лькасць, незлічо́нае мно́ства, бе́зліч чаго́-н.;
an ocean of tears мо́ра слёз;
a drop in the oceanкро́пля ў мо́ры
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
гарля́к, ‑а, м.
Разм.
1. Тое, што і горла (у 1 знач.). Стораж Піліп урачыста выцягнуў з-за пазухі пляшку гарэлкі. — Можа, і ў твой гарляк, Піліпе, перападзе кропля, — сказаў ён, ні да кога не зварачаючыся.Колас.
2. Частка шчытападобнага храстка, якая выдаецца ўперад; кадык. На зморшчанай, хударлявай шыі х[одыра]м хадзіў востры, нібы яловы сучок, гарляк.Бядуля.
3. Тое, што і горла (у 2 знач.). [Кірыла] агледзеў прыладдзе, паспрабаваў пакруціць за корбу, падзівіўся, як праз гарлякі белаю цягучаю гумаю вылівалася малако.Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)