Даве́дацца ’даведацца’ (БРС). Рус. дове́даться, укр. дові́датися, польск. dowiedzieć się, чэш. dověděti se і г. д. Прасл. *dověděti sę ’даведацца’. Звязана з *vědati ’знаць, ведаць’, *věděti ’тс’ (параўн. бел. ве́даць, рус. ве́дать, укр. ві́дати, ст.-рус., ст.-слав. вѣдѣти, чэш. věděti, польск. wjedzieć, славен. védeti, в.-луж. wjedźeć, н.-луж. wjeźeś і г. д.). Параўн. ве́даць (гл. ЭСБМ, 2, 80). Вельмі дзіўна, што гэта слова (*dověděti sę) адсутнічае ў Трубачова, Эт. сл., 5. Калі нават не лічыць яго агульнаславянскім, то прынамсі, у якасці праславянскага дыялектызма яно ўваходзіла ў праславянскі лексічны фонд.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Мярэкаць 1 ’мала знаць, біцца ў цямноце’, *з цяжкасцю пазнаваць, разумець’ (Уласт). Укр. закарп. мереконіти ’здавацца’, ’мроіцца’, рус. мерекать: тамб. ’марыць, задумвацца’, уладз. ’вельмі мала ведаць’, пск., цвяр. ’здавацца, мроіцца’, ’вярзціся, блюзніцца’, мерек ’злы дух, страшыдла’, меречить ’задумваць благое’. Роднасныя — рус. меркнуть, бел. змяркацца, змрок (гл.), літ. merkti ’міргаць’, гоц. maurgins ’ранак’, ст.-в.-ням. morgan ’тс’, ст.-інд. markäh ’зацменне сонца’ (Фасмер, 2, 602 і 605; ЕСУМ, 3, 440).⇉'

◎ Мярэкаць 2 ’кеміць, абмяркоўваць’ (Растарг.), рус. сіб. мерековать ’кеміць, разбірацца’, уладз. ’доўга думаць’, ’прыкідваць, меркаваць’. З меркаваць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

wiedzieć

wiedz|ieć

незак. ведаць, знаць;

to się wie разм. гэта само сабой зразумела;

~ą sąsiedzi, jak kto siedzi — ведае сусед, як хто ідзе ўпрысед

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Fabricando fit faber

Майстрам робяцца ў справе.

Мастером становятся в деле.

бел. Па рабоце майстра знаць. Без навукі і лапця не спляцеш.

рус. Дело мастера учит. По выучке мастера знать. Не учась и лаптя не сплетёшь.

фр. Expérience fait le maître (Навык мастера создаёт).

англ. Practice is the best master (Опыт ‒ лучший хозяин/учитель). Practice makes perfect (Опыт ведёт к совершенству).

нем. Das Werk lobt den Meister (Дело хвалит мастера). Am Werke erkennt man den Meister (По труду узнают мастера). Übung macht den Meister (Навык мастера ставит).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

мочь​I несов. магчы́;

◊

мо́жет быть вводн. сл. мо́жа, мо, мо́жа быць;

не мо́жет быть! не мо́жа быць!;

как живёте-мо́жете? як жывяце́-ма́ецеся?;

не моги́! уст. не сме́й!;

не могу́ знать уст. не магу́ знаць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нязло́мны, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, якога нельга перамагчы, знішчыць; вельмі моцны. Няхай грыміць па белым свеце слава Пра шчасце мірнае, пра Новы год, Пра родную савецкую дзяржаву, Пра мужны і нязломны наш народ. Астрэйка. Ішлі мы ў маршах агнявых Нязломнай грознай сілай. Хведаровіч.

2. перан. Стойкі, цвёрды ў перакананнях, намерах і пад. Фучык сціснуў карандаш да болю, Ён маўчыць, нязломны камуніст. Ляпёшкін. // Які выражае цвёрдасць, стойкасць. Нязломная вера. □ [Вольга:] — А пра Буралома я табе дам знаць. Гэта — правакатар. Такое маё нязломнае перакананне. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спачы́ць, ‑чну, ‑чнеш, ‑чне; ‑чнём, ‑чняце; зак.

1. Правесці некаторы час адпачываючы, аднавіць свае сілы ў адпачынку. Я вярнуся спачыць пасля цяжкіх дарог... Таўбін. На аселіцы.. [сябры] ўгледзелі сцірту саломы. Тут і засталіся спачыць. Кухараў. // Разм. Паспаць; аднавіць сілы сном. А там горац, пакінуўшы [статак], Лёг на ўзвышшы спачыць да зары. Гурло.

2. перан. Высок. Памерці, супакоіцца. Не будуць дзеткі Знаць, дзе татка іх спачыў. Колас. Імёны, імёны, імёны... Хто ўчора спачыў, хто даўно... Чэрня.

•••

Спачыць на лаўрах — задаволіўшыся дасягнутым, спыніць работу, дзейнасць і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Náchricht

f -, -en ве́стка, паведамле́нне, апавяшчэ́нне, перада́ча

néueste ~en — апо́шнія паведамле́нні

von sich (D) ~ gében* — даць пра сябе́ знаць

~en éinziehen* [ermítteln] — збіра́ць ве́сткі

~ éinbringen* — дастаўля́ць [падава́ць] да́ныя

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

kénnen

* vt ве́даць, знаць, быць знаёмым (з кім-н., з чым-н.)

kein Maß ~ — не ве́даць ме́ры

sich vor Zorn nicht ~ — не по́мніць сябе́ ад гне́ву

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Non est ad astra mollis e terra via

Цяжкая дарога ад зямлі да зорак.

Нелегка дорога от земли до звёзд.

бел. Хочаш многа знаць ‒ трэба мала спаць.

рус. Кто хочет много знать, тому надо мало спать. Азбука латине не пиво в братине. Наука не медовуха: в рот не вольёшь. Лёжа и кнута не добыть. Лёжа на пуховике не сделаешься великим.

фр. Le chemin est épineux de la terre aux étoiles (Дорога тернистая от земли до звёзд).

англ. Through hardship to the stars (Через трудности к звёздам).

нем. Viel Wissen verleidet das Kissen (Знания отбивают охоту к подушке).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)