Жар ’гарачае вуголле’, ’страснасць, заўзятасць’, разм. ’спёка’, ’гарачка’ (ТСБМ). Рус., укр. жар, польск. żar ’тс’, памор. žωr ’гарачае вуголле’, чэш. žár, славен. žâr ’гарачае вуголле’, ’полымя’, ’зарыва’, славац. žiar ’напал’, ’ззянне’, в.-луж. žar ’гарачае вуголле’, ’спёка’, ’заўзятасць’, балг., макед. жар, серб.-харв. жа̑р ’тс’. Ст.-рус. (XII ст.) жаръ ’вуголле, полымя’. Параўн. ст.-сл. жеравъ ’распалены’, ц.-слав. пожаръ ’пажар’ (Міклашыч, Lex. paleosl.). Прасл. *žarъ ’гарачае (тлеючае) вуголле, спёка (ад яго)’, адкуль развіліся іншыя пераносныя значэнні. Значэнне ’гарачка’ магло ўзнікнуць і ў сувязі з уяўленнямі аб чырвоным колеры (параўн. жара, жары). Прасл. *žarъ < *gērъ, што звязана з гарэць (гл.), мае паходжанне з і.-е. кораня *g​u̯her‑ ’горача’; ст.-інд. gharma ’гарачае вуголле, спёка’, ст.-грэч. θερμός, лац. formus ’цёплы’ і інш. Гл. Фасмер, 2, 35; Скок, 1, 592–593; Траўтман, 79; Покарны, 1, 495 (з літ-рай).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Паля́ндра 1 ’павальная хвароба накшталт белай гарачкі’ (Нас., Гарэц., Яруш.), ’старажытная багіня шкоды і смерці’ (Янк. 2, 496, 550). Відаць, ад паліць, параўн. рус. разм. палянка ’гарачка’, з рэдкім суф. ‑андра (адносна суф. гл. Сцяцко, Афікс. наз., 134).

◎ Паля́ндра 2 ’вельмі вялікая хата’ (Сцяшк.). Няясна. Магчыма, рэгіянальнае ўтварэнне ад польск. landara ’карэта; грамадзіна; нязграбная жанчына; ландо’. Апошняе ад месца вырабу Ландаў (Брукнер, 290).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

subside

[səbˈsаɪd]

v.i.

1) спада́ць

flood waters subsided — паво́дка спа́ла

The fever subsided — Гара́чка спа́ла

2) зьмянша́цца, суціша́цца, суніма́цца

The storm finally subsided — Навальні́ца нарэ́шце суняла́ся

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

пасляро́давы мед postnatál, Náchgeburts -;

пасляро́давая гара́чка Kíndbettfieber n -s;

пасляро́давы перы́яд Náchgeburtszeit f -; Wóchenbett n -(e)s, Kíndbett n;

пасляро́давыя бо́лі Náchwehen pl;

пасляро́давы адпачы́нак юрыд Schwángerschaftsurlaub m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

shake​1 [ʃeɪk] n.

1. устрэ́сванне, узвару́шванне;

give smth. a shake устрэ́сваць; трэ́сці што-н.

2. pl. shakes infml : а fit of shakes гара́чка, ліхама́нка

3. землятру́с, землетрасе́нне

4. мо́мант

♦

in a couple of/in two shakes як ба́чыш, у адзі́н мо́мант

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

хрен хрэн, род. хрэ́ну м.;

◊

хрен ре́дьки не сла́ще погов. хрэн за рэ́дзьку не саладзе́йшы; як там не смята́на, так тут не сыро́ватка; адно́ — гара́чка, а друго́е — баля́чка;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Туск ‘выпат, пот’ (пін., Нар. лекс.), ‘пот, вільгаць’: гарачка, аж туск з его іде (Альп.). Няясна. Найбольш блізкім фармальна і семантычна з’яўляецца серб.-харв. ту̀ска ‘вытапкі, выжаркі’, якое Скок (3, 507) выводзіць з trȕska ‘шлак, нагар’, параўн. таксама рус. бранск. туска́ ‘невялікая, малая колькасць’ (СРНГ). Далёкія семантычна рус. дыял. туск ‘змрок, бяльмо’ < прасл. *tǫskъ (Страхаў, Palaeoslavica, 22, 1, 224), ту́ски ‘вочы’, як здаецца, з’яўляюцца выпадковымі супадзеннямі. Гл. таксама рус. туск ‘туман, цемната’, гл. Фасмер, 4, 126 (з няпэўнай этымалогіяй).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лихора́дочный

1. гара́чкавы; ліхама́нкавы; тра́сцавы; см. лихора́дка​ 1;

лихора́дочное состоя́ние стан гара́чкі;

лихора́дочный пульс гара́чкавы пульс;

лихора́дочный жар гара́чка;

2. перен. ліхама́нкавы, гара́чкавы;

лихора́дочная де́ятельность ліхама́нкавая дзе́йнасць;

лихора́дочный темп ліхама́нкавы тэмп.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тэмперату́ра, ‑ы, ж.

1. Ступень нагрэтасці (якога‑н. цела, рэчыва); цеплавая характарыстыка. Тэмпература паветра. Тэмпература кіпення вады. □ У нетрах Сонца .. тэмпература дасягае некалькіх мільёнаў градусаў. «Маладосць».

2. Паказчык цеплавога стану арганізма чалавека і жывёлы. Памераць тэмпературу хвораму. □ Ніна гарыць, бо ноччу тэмпература падымаецца ледзь не да сарака градусаў. Брыль. Іван Іпалітавіч даваў укол за ўколам, сачыў за тэмпературай і пульсам хворага і ўпаўголаса перагаварваўся з маладым урачом Вераб’ёвай. «Беларусь». // Гарачка. У дзіцяці тэмпература.

•••

Абсалютная тэмпература — тэмпература, якая вымяраецца ад абсалютнага нуля.

Пакаёвая тэмпература — тэмпература жылога памяшкання.

[Лац. temperatura — стан.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

gorączka

gorączk|a

ж. ліхаманка, гарачка; высокая тэмпература;

mieć ~ę — мець высокую тэмпературу;

~a złota — залатая ліхаманка;

gorączka przedwyborcza — перадвыбарчая ліхаманка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)