АДНАРО́ДНЫЯ КААРДЫНА́ТЫ пункта, прамой і г.д., каардынаты з уласцівасцю, што аб’ект, які яны вызначаюць, не мяняецца, калі ўсе каардынаты памножыць на адвольны лік.

Напр., аднародныя каардынаты пункта M на плоскасці могуць з’яўляцца лікі x, y, z, звязаныя суадносінамі x : y : z = x : y : 1 , дзе x і y — дэкартавы каардынаты пункта M. Лікі x′, y′, z′ будуць аднароднымі каардынатамі таго ж пункта M у выпадку, калі знойдзецца множнік λ, што x′=λx, y′=λy, z′=λz.

Увядзенне аднародных каардынат дазваляе дадаць да пунктаў эўклідавай плоскасці пункты з трэцяй аднароднай каардынатай, роўнай нулю (т.зв.бесканечна аддаленыя пункты), што істотна для праектыўнай геаметрыі.

т. 1, с. 123

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БРЭ́ГА—ВУ́ЛЬФА ЎМО́ВА,

вызначае напрамак узнікнення максімумаў інтэнсіўнасці пры дыфракцыі рэнтгенаўскіх прамянёў на крышталях; аснова рэнтгенаўскага структурнага аналізу. Устаноўлена ў 1913 незалежна У.Л.Брэгам і Г.В.Вульфам. Паводле Брэга—Вульфа ўмовы 2dsinθ=mλ, дзе d — адлегласць паміж адбівальнымі (крышталеграфічнымі) плоскасцямі, θ — вугал паміж праменем, што падае, і адбівальнай плоскасцю (брэгаўскі вугал), λ — даўжыня хвалі выпрамянення, m — цэлы дадатны лік (парадак адбіцця). Брэга—Вульфа ўмова дае магчымасць вызначыць велічыню d (λ звычайна вядома, вугал θ вымяраецца эксперыментальна). Брэга—Вульфа ўмова выконваецца таксама пры дыфракцыі γ-выпрамянення, электронаў, нейтронаў на крышталях, эл.-магн. выпрамянення радыё- і аптычнага дыяпазонаў на перыядычных структурах, пры дыфракцыі светлавых хваляў на ультрагуку.

т. 3, с. 280

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

usgleich

m -(e)s, -e

1) пагадне́нне; кампрамі́с, прымірэ́нне

inen ~ trffen* — узгадні́ць, пагадні́ць

2) ураўнава́жанне; пакрыццё, апла́та; пагашэ́нне даўго́ў; кампенса́цыя

3) спарт. ро́ўны лік

4) тэх. выраўно́ўванне, балансіро́ўка

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

usgleichen

* vt

1) выраўно́ўваць

2) ула́джваць

3) эл. кампенсава́ць

4) спарт. зраўня́ць лік

5) эк. ураўнава́жваць, кампенсава́ць

6) прыміра́ць, ула́джваць

7) фін. сальдзі́раваць; балансава́ць

die Rchnung ~ — пагасі́ць раху́нак

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Трылік і лічба 3’, ‘колькасць, абазначаная лічбай 3’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Федар. 4, Ян., ТС, Сл. ПЗБ), трі ‘тс’ (Бяльк.), ст.-бел. три, трылік, колькасць 3; група з трох чалавек’, трии ‘тс’ (ГСБМ). Звяртаецца ўвага на спалучэнне ў народнай мове няпарных лічбаў: тры пяць ‘тры разы па пяць’ (адсюль народнаэтымалагічнае тлумачэнне назвы Прыпяць), тры дзевяць — колькасць вугалькоў пры зняцці ўрокаў і інш. (Кольб., 441). Укр. три, трийе (м. р.), рус. три, стараж.-рус. трье (м. р.), три (ж. і н. р.), польск. trzej ‘трое мужчын’, trzy, ст.-польск. trzy (з XV ст.), trze (м. р. асабовы), н.-луж. tśo (пра мужчын), tśi, в.-луж. tři (ж. і н. р.), tšo (м. р.), палаб. tåri; чэш. tři, ст.-чэш. tři (ж. і н. р.), třie (м. р.); славац. trî (ж. і н. р.), traja (м. р.), славен. tri (ж. і н. р.), tríje (м. р.), харв. trî, серб. три̂, макед. три, балг. три́(те), ст.-слав. триѥ (м. р.), три (ж. і н. р.). Прасл. *trьje (м. р.), *tri (ж. і н. р.) роднаснае ст.-інд. tráyah (м. р.), trī, tríni (н. р.), авест. vrayō, арм. erek‘, ст.-грэч. τρετς, дыял. τρέες, τρης, алб. tre, trí, лац. trēs, оск. trís, вал. tri, тахар. A tre, хецк. tri, ст.-ісл. þrír, гоцк. þreis, þreja, літ. trys, лат. trî < і.-е. *trei̯‑ ‘тры’, *trei̯o‑/*troi̯o ‘трое’ (Фасмер, 4, 101–102; Чарных, 2, 262; Скок, 3, 500–501; Махэк₂, 657; Брукнер, 580; Борысь, 651; ЕСУМ, 5, 634; Бязлай, 4, 224–225; Новое в рус. этим., 235–237; ESJSt, 16, 983).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

tilen

vt

1) in (a) дзялі́ць (на што-н.- лік і г.д.)

2) раздзялі́ць, падзялі́ць (выйгрыш)

3) дзялі́ць (радасць, гора)

4) раздзяля́ць (погляды, перакананні)

j-s nsichten ~ — прытры́млівацца адно́й ду́мкі [адно́лькавага пу́нкту по́гляду] з кім-н.

5) расчляня́ць (сказ)

2.

(sich)

1) дзялі́цца (пра лік)

2) раздзяля́цца, падзяля́цца (пра галасы)

3) разгаліно́ўвацца (пра дарогу)

◊ getilter Schmerz ist hlber Schmerz — ≅ з сябра́мі і бяда́ – паўбяды́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ро́вный

1. (о поверхности) ро́ўны; (прямой) про́сты; (гладкий) гла́дкі;

2. (равный) ро́ўны;

3. (плавный, размеренный) ме́рны;

4. перен. (уравновешенный) ро́ўны;

ро́вный счёт ро́ўны лік;

ро́вным счётом ничего́ абсалю́тна нічо́га, нічагу́ткі;

не ро́вен (ровён) час чаго́ до́брага, яшчэ́;

не ро́вен (ровён) час, проду́ет вас чаго́ до́брага (яшчэ́), прасту́дзіцеся.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

gebrchen

1.

part II ад brchen

*

2.

a злама́ны

~e Zahl — дро́бавы лік

~es Deutsch — лама́ная няме́цкая мо́ва

er ist am Leib und Sele ~ — ён надлама́ны фізі́чна і мара́льна

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

дыверге́нцыя

(лац. divergentia)

1) разыходжанне прымет арганізмаў у працэсе іх эвалюцыі, якое прыводзіць да ўзнікнення новых відаў (параўн. канвергенцыя 1);

2) анат. разыходжанне зрокавых восей вачэй ад сярэдняй лініі цела (параўн. канвергенцыя 2);

3) лінгв. ператварэнне адной фанемы ў дзве розныя (параўн. канвергенцыя 3);

4) мат. лік, які характарызуе змяненне вектарнага патоку ў пэўным пункце.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

абсалю́тны

(лац. absolutus = неабмежаваны, самастойны)

1) безадносны, узяты без параўнання з чым-н. (напр. а. прырост насельніцтва);

2) неабмежаваны, поўны (напр. а-ая цішыня);

а-ая большасць — амаль усе;

а-ая велічынялік, узяты без знака плюс або мінус;

а-ая ісціна — вычарпальнае веданне аб’ектыўнай рэальнасці;

а. нуль — самая нізкая магчымая тэмпература (-273,16°С);

а. слых — здольнасць дакладна вызначаць на слых любую ноту;

а. чэмпіён — спартсмен, які набраў найбольшую колькасць ачкоў у мнагабор’і.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)