Verbum

анлайнавы слоўнік

калары́т

(іт. colorito, ад лац. color = колер)

1) гарманічнае спалучэнне фарбаў, колераў (у карціне, фрэсцы, мазаіцы), якое стварае пэўнае адзінства зместу і формы (напр. светлы к.);

2) перан. сукупнасць характэрных рыс, своеасаблівасць чаго-н. (напр. мясцовы к.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

фармалі́зм

(фр. formalisme, ад лац. formalis = які датычыцца формы)

1) фармальнае стаўленне да чаго-н. на шкоду справе (напр. ф. у кіраўніцтве);

2) напрамак у эстэтыцы, мастацтве, літаратуры, філасофіі, які надае асноўнае значэнне форме, яе знешняму выражэнню.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

буль

[фр. A. Boulle = прозвішча прыдворнага фр. сталяра (1642—1732)]

стыль французскай мэблі 17—18 ст., які вызначаўся прастатой формы і наяўнасцю інкрустацыі з іншых гатункаў дрэва, медзі, бронзы, слановай косці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Гуд ’шкляны, плавільны завод’ (Яшкін). Параўн. у Даля гу́да ’шкляны завод’. Бясспрэчна, звязана з гу́та. Формы гуд, гу́да, магчыма, з’явіліся як вынік уплыву дзеяслова гудзе́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Дзьмуць, дзьму́хаць. Формы, што ўзніклі кантамінацыяй на базе старых слав. форм. *duti і *dǫti (*duti ͡*dujǫ; *dǫti: *dъmǫ). Гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 99–100.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лугну́ць ’выпіць залпам’ (ТС). Ад ⁺лыгнуць, якое з лыкну́ць < лы́каць (гл.), ’піць шумнымі глыткамі’ (ТСБМ). У палес. формы г замест к пад уплывам укр. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паўсю́дна ’усюды’ (ТСБМ). Укр. повсю́дно ’тс’. Утвораны ад прыметніка паўсю́дны, які да па‑ і ўсю́ды (гл.). Апошняе з зыходнай формы vьxǫdy (ESSJ SG, 2, 738).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Про́серка ’просвіра’ (беласт., Сл. ПЗБ). Ад про́свірка (гл. просвіра) або праскур(к)а (гл.), якія ў дыялектах маюць вельмі разнастайныя формы з нерэгулярнымі фанетычнымі змяненнямі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АРЫ́ДНЫ РЭЛЬЕ́Ф,

тып рэльефу пустыняў, паўпустыняў, сухіх стэпаў. Фарміруецца пад уплывам арыднага клімату, дзейнасці ветру (дэфляцыя, эолавая акумуляцыя), пустыннага выветрывання, эрозіі часовых вадацёкаў. Для ўзвышаных плато, перадгор’яў характэрны формы арыднай дэнудацыі і эрозіі (педыменты, бедленды і інш.), для нізін і раўнін — розныя тыпы камяністых і пясчаных пустыняў з эолавымі формамі рэльефу (барханы, градавыя пяскі і інш.), засоленымі азёрнымі ўпадзінамі, такырамі.

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АПАЛА́ЧСКАЕ ПЛАТО́,

заходняе перадгорнае плато ў сістэме Паўд. Апалачаў, у ЗША (на Пд наз. плато Камберленд). Даўж. каля 1500 км. Выш. ад 500 м на З да 1500 м на ПнУ, дзе Апалачскае плато набывае характар гор (Алеганы). Складзена пераважна з вапнякоў. Глыбока расчлянёнае рэкамі сістэмы Агайо. Пашыраны карставыя формы рэльефу (славутая Мамантава пячора). Буйныя радовішчы каменнага вугалю. Шыракалістыя лясы.

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)