ГУ́НІЯ Валяр’ян
(Валіко) Леванавіч (21.1.1862, с. Экі, Цхакаеўскі р-н, Грузія — 31.7.1938),
грузінскі акцёр, рэжысёр, драматург. Нар. арт. Грузіі (1933). З 1882 у груз. драм. трупе ў Тбілісі. Акцёр яркага тэмпераменту, глыбокай думкі. Ствараў рознахарактарныя вобразы: Како («Како разбойнік» паводле І.Чаўчавадзе), Кароль Лір, Атэла (аднайм. п’есы У.Шэкспіра), Эдып («Цар Эдып» Сафокла), Скалазуб («Гора ад розуму» А.Грыбаедава). Аўтар п’ес (першая — «Незаконнанароджаны», 1882), лібрэта да опер. З 1913 здымаўся ў кіно.
т. 5, с. 534
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
«ГУСЬКІ́»,
бел. нар. гульня. На краі круглай ледзяной пляцоўкі дыяметрам 10—15 м выбіваюць «гнёзды» (ямкі дыяметрам 25—30 см). Удзельнікі маюць калкі (палкі даўж. 1—1,2 м, раздвоеныя на канцы) і гуські (цуркі памерам 12×4 см). Кожны па чарзе кладзе гусёк у цэнтр пляцоўкі. Па сігнале астатнія гульцы ад сваіх «гнёздаў» бягуць да цэнтра і ўдарамі калкоў стараюцца загнаць гусёк у сваё «гняздо». Перамагае той, хто загоніць больш гуськоў.
т. 5, с. 548
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Карка́лі ’пусткі’ (Нар. лекс.). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ганаві́цы ’штаны’ (Сцяшк.), ганаві́цы ’рукавіцы’ (Шат.), ’споднікі’ (Шатал.), ’верхнія мужчынскія штаны’ (Сцяц. Словаўтв.). Аб пашырэнні і геаграфіі слова гл. яшчэ Сцяц. Нар., 86. Лексема гэта ўзнікла метатэзай з нагаві́цы ’штаны і г. д.’ (параўн. слав. формы да бел. нагаві́цы ў Сцяц. Нар., 87). Гл. Сцяц. Нар., 86. Параўн. яшчэ Фасмер, 3, 79.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мале́сенькі ’вельмі маленькі’ (Мал., Янк. 2), стаўб. мале́сінькі, мсцісл. малёсенечкій, малёсенькій (Нар. сл., Нар. словатв., Ян.), рус. паўн., дан. ма́лёсенький, мале́сенький ’тс’. Усходнеславянскае (з суф. ‑ес‑). Да малы́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Малмы́гі 1 ’скулы на твары’ (стаўб., З нар. сл.). Балтызм. Параўн. літ. malmuõ ’камень’, ’почка’.
Малмы́гі 2 ’вялікія ногі’ (навагр., Нар. словатв.). Балтызм. Параўн. літ. melmuõ ’сцягняк’, métmenys ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таро́піцца ’ўглядацца’ (ганц., Ск. нар. мовы), таро́піць ’утаропліваць (вочы)’ (ТСБМ, Нар. Гом.) звязана з торап ’сполах, перапуд, страх’, першапачаткова ’глядзець са страхам, застыўшы ад нечаканасці’. Гл. тарапіцца 2, утаропіцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кве́тка ’кветка’ (ТСБМ, Нас., Касп., Сл. паўн.-зах., Нар. словатв., Бяльк., Мал.), ’галінка’ (Гарэц., Выг.), ’вязка накшталт гронкі з ядлоўцу, якая ўмацоўваецца на месцы злучэння крокваў, бліжэйшых да вуліцы ў дзень пабудавання зруба’ (В. В., Выг., Нар. словатв.), ’букет з калосся збажыны’ (Нар. словатв.), ’нязжаты пучок калосся збажыны, пакінуты ў канцы жніва’ (Шатал.). Гл. квет.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ля́шыць, ляшы́ць ’разбіваць участак зямлі на палосы’, ’пазначаць, ставіць тычкі, вешкі за сейбітам на загоне’ (Нас., Сцяшк., Бяльк., Гарэц., Юрч., Касп., Мат. Маг., Сл. ПЗБ, Янк. Мат., Нар. лекс., Нар. словатв.), ’праганяць барозны па засеяным полі для спуску вады’ (КЭС, лаг.). Да ляха́ 2 (гл.). Сюды ж ляшэннік ’той, хто лешыць’ (зэльв., Нар. словатв.; Юрч.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мшані́к 1 ’махавік зялёны — заечы баравік, Xerocomus subtomentosus’ (уздз., Нар. словатв.), мшар, імшар, міша́рык, мша́рык ’тс’ (пін., Жыв. сл.), ’махавік, Suillus variegatus’ (стол., Нар. лекс. і Жыв. сл.; пруж., Нар. словатв.). Да мша́ны, імша́ра < мох (гл.). Гл. таксама імша́рнік.
Мша́нік 2 ’месца, дзе зімой стаялі вуллі з пчоламі’ (паўд.-усх., КЭС). Да імшанік (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)