ана́ліз
(гр. analysis = раскладанне)
1) навуковае даследаванне шляхам расчлянення цэлага на састаўныя часткі (параўн. сінтэз 1);
2) вызначэнне саставу рэчыва (напр. а. крыві).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дэзарыента́цыя
(фр. désorientation)
1) страта правільнай арыентацыі, правільнага ўяўлення аб часе і прасторы;
2) увядзенне ў зман каго-н. шляхам памылковай, няправільнай інфармацыі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
клані́раваць
(англ. clone, ад гр. klon = парастак)
мед., біял. размнажаць клеткі або арганізмы бясполым, вегетатыўным шляхам, атрымліваючы цалкам падобныя экзэмпляры ад агульнага продка.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
правака́тар
(лац. provocator = які кідае выклік)
1) тайны агент, які дзейнічае шляхам правакацыі;
2) асоба, якая падбухторвае да чаго-н. са здрадніцкімі мэтамі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ДЗЯЛЕ́ННЕ ў біялогіі,
працэс размнажэння клетак, у выніку якога з зыходнай мацярынскай утвараюцца новыя, даччыныя клеткі. Ляжыць у аснове росту тканак і працэсаў палавога размнажэння ў шматклетачных арганізмаў, у аднаклетачных арганізмаў забяспечвае рост іх колькасці. Працэс Дз. звычайна суправаджаецца глыбокімі зменамі ў клетачным ядры. Дзякуючы Дз. забяспечваецца няспыннасць існавання паслядоўных пакаленняў клетак і цэлых арганізмаў. У пракарыётаў (напр., бактэрый), клеткі якіх не маюць марфалагічна адасобленага ядра, Дз. ажыццяўляецца шляхам утварэння папярочнай перагародкі, пачкаваннем або множным Дз. з папярэднім падваеннем (рэплікацыя) генетычнага матэрыялу. У эўкарыётаў, клеткі якіх маюць ядро, адрозніваюць 2 тыпы Дз.: мітоз, уласцівы ўсім саматычным клеткам жывёльных і раслінных арганізмаў, і меёз, характэрны для палавых клетак чалавека і жывёл, а таксама раслін, што размнажаюцца палавым шляхам. У выніку меёзу ўзнікаюць палавыя клеткі з гаплоідным (адзінарным) наборам храмасом. У некаторых выпадках адбываецца прамое Дз. (амітоз) без утварэння храмасом і перабудовы ядра (рэакцыя тканкі на змененыя ўмовы асяроддзя).
т. 6, с. 137
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ДАГАВО́Р МІЖНАРО́ДНЫ,
пагадненне паміж дзяржавамі або іншымі суб’ектамі міжнар. права, якое вызначае іх узаемныя правы і абавязкі ў паліт., эканам. ці іншых адносінах; асн. крыніца міжнароднага права. Бываюць двухбаковыя і шматбаковыя, міжурадавыя і міжведамасныя. Паводле зместу — паліт. (аб дружбе, супрацоўніцтве і ўзаемнай дапамозе, аб ненападзе, нейтралітэце, і інш.), эканам. (гандл., аб аказанні эканам. і тэхн. дапамогі, аб пазыках, крэдытах і да т.п.) і дагаворы па спец. пытаннях (у галіне сувязі, транспарту, аховы здароўя, адукацыі, навукі і культуры, прававой дапамогі і інш.). Найменні і формы дагавора міжнароднага разнастайныя: дагавор, пагадненне, канвенцыя, пакт, пратакол, статут і інш. Заключаецца на пэўны тэрмін або бестэрмінова. Калі пасля сканчэння тэрміну дагавор па згодзе бакоў не прадоўжаны, ён спыняецца. Спыненне дагавора міжнароднага можа адбыцца і да сканчэння тэрміну — па згодзе бакоў, шляхам дэнансацыі і, як выключэнне — шляхам аднабаковага анулявання ў выпадку істотнага парушэння дагавора міжнароднага другім бокам ці карэннай змены становішча.
т. 5, с. 571
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
акцыяне́рны
(ад фр. actionnaire = акцыянер)
заснаваны на акцыях;
а-ае таварыства — асноўная арганізацыйная форма прадпрыемстваў, капітал якіх утвараецца шляхам продажу акцый.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
алкі́дны
[ад алк(аголь) + лац. (ac)id = кіслата]
які адносіцца да рэчываў, што атрымліваюцца шляхам узаемадзеяння карбонавых кіслот з многаатамнымі спіртамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
апагагі́чны
(гр. apagogos = які аддаляе)
ускосны;
а. доказ — ускосны доказ, калі вывад аб правільнасці палажэння робіцца шляхам абвяржэння супярэчлівага яму палажэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
геатэхнало́гія
(ад геа- + тэхналогія)
метады здабывання карысных выкапняў праз буравыя свідравіны шляхам выкарыстання цеплавых, хімічных, фізіка-хімічных, біяхімічных і мікрабіялагічных працэсаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)