фа́брыка, ‑і, ДМ ‑рыцы, ж.

1. Прамысловае прадпрыемства, якое апрацоўвае сыравіну пры дапамозе машын і для якога характэрны падзел працы па аперацыях. Тэкстыльная фабрыка. Абутковая фабрыка. □ Магутнай ракой, перакідваючыся з завода на завод, з фабрыкі на фабрыку, з калгаса ў калгас, пацёк — разліўся стаханаўскі рух па нашай радзіме. Купала. Мы цягнікі вадзілі, Палотны на фабрыках ткалі, Лес магутны валілі. Караткевіч.

2. перан.; чаго. Пра месца, дзе што‑н. ствараецца ў вялікай колькасці. Фабрыка хлусні. □ [Васіль:] — Думаю, што нядоўга чакаць, калі калгасы нашы .. стануць буйнымі фабрыкамі хлеба, малака, мяса. Шамякін. Фашысцкай навалы і фабрык смерці Ты, малады чытач, не ведаеш І не трэба, каб іх ты ведаў. Кірэенка.

[Ад лац. fabrica — майстэрня.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

све́жы, -ая, -ае.

1. Толькі што падрыхтаваны або атрыманы, не сапсаваны, а таксама такі, якога не кранула апрацоўка (вэнджанне, саленне, кансерваванне і пад.).

Свежыя кветкі.

Свежыя ягады.

С. чай.

Свежае мяса.

2. Які не быў у карыстанні, ва ўжыванні.

Свежыя фіранкі.

3. Пра ваду, паветра: чысты, нічым не забруджаны, які часта абнаўляецца.

У хаце свежае паветра.

Свежая вада.

4. Халаднаваты, не вельмі цёплы.

Вечар досыць с.

С. вецер.

5. Які не страціў сваёй яркасці, натуральнай афарбоўкі.

Фарба на сценах не пажухла, была як свежая.

Свежае сена (ярка-зялёнае).

6. Выразны, новы або арыгінальны.

Свежыя ўражанні.

Свежая думка.

С. погляд на праблему.

7. Поўны сіл, энергіі, здаровы (пра чалавека).

Са свежымі сіламі працаваць (адпачыўшы, паспаўшы).

8. Які нядаўна ці толькі што з’явіўся; новы.

С. нумар штотыднёвіка.

Свежыя чуткі (пакуль нікому невядомыя).

|| наз. све́жасць, -і, ж.

Не першай свежасці (не свежы).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

tender​3 [ˈtendə] adj.

1. кво́лы, сла́бы, даліка́тны;

tender health сла́бае здаро́ўе;

tender shoots кво́лыя па́расткі;

a tender situation даліка́тнае стано́вішча;

That’s rather a tender subject. Гэта даволі далікатнае пытанне.

2. чуллі́вы;

a tender wound незаго́йная ра́на

3. чу́лы, спага́длівы;

a tender heart чу́лае сэ́рца

4. пяшчо́тны, ласка́вы, мя́ккі;

tender love пяшчо́тнае каха́нне;

a tender touch лёгкі до́тык

5. мя́ккі (пра мяса)

6. : tender blue даліка́тна-блакі́тны (колер)

♦

at a tender age у малады́м узро́сце

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

fat

[fæt]

1.

n.

1) тлушч -у m.; тук -у m.; са́ла n.

2) сы́тасьць, тлу́стасьць f.

2.

adj.

1) тлу́сты (мя́са)

2) урадлі́вы (зямля́)

3) выго́дны, дахо́дны (пра́ца)

4) таўсты́, сы́ты, по́ўны, гла́дкі

5) бага́ты

6) тупы́, дурны́

3.

v.t.

адко́рмваць, выко́рмваць, адпа́свасць

4.

v.i.

сыце́ць, рабіцца гла́дкім (пра жывёлу)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

hash

[hæʃ]

1.

n.

1) се́чанае мя́са; тушані́на

2) бязла́дная мешані́на, блытані́на f.

3) непара́дак -ку m., недарэ́чнасьць f.

to make a hash of a matter — папсава́ць спра́ву

to settle one’s hash —

а) прыму́сіць каго́сь змо́ўкнуць

б) расквіта́цца з кімсь

2.

v.t.

1) сячы́ на дро́бныя кава́лкі

2) блы́таць, псава́ць што

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Віз ’асётр, бялуга’ (Інстр. II), ст.-бел. визина ’бялужына’ (1582 г.). Укр. виз ’рыба, Acipenser schypa’; ’Huso Huso’, рус. визи́га, вязи́га ’сухажылле ў чырвоных рыб’; ’звязкі ўздоўж хрыбеціна’, виз ’важак у рыб, за якім ідзе касяк асятровых рыб’, польск. wyza, wyzina, в.-луж. wyz ’бялуга’, чэш. vyza velká ’тс’, vyza malá ’калуга’, славац. vyza ’асятровая прэснаводная рыба’, славен. víza ’Acipenser huso’, серб.-харв. виза, балг. виза. Прасл. vyzъ/vyza. Запазычанне з герм. мовы, якое сцвярджаецца этымолагамі (параўн. Гараеў, 48; Голуб, 342; Міклашыч, 398; Брукнер, 640; Махэк₂, 705; Кнежа, 782; Фасмер, J, 313; Шанскі, 1, В, 94; КЭСРЯ, 81; БЕР, 1, 146), вельмі няпэўнае. Ст.-бел. форма визина неабавязкова запазычана з польск. (як мяркуе Булыка, Запазыч., 62). Гэта нармальнае ўтварэнне на ‑ina са значэннем мяса; параўн. бараніна, свініна і г. д.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́лька 1 ’грудзі’ (Растарг., Юрч., Янук., Касп.), ’ключыца’ (Мат. Маг.), пелькі ’каўнер’ (Касп.), ’грудзіна, грудная косць’, ’грудная частка ялавічыны’ (Нас., Нас. Сб.), пелькавае мяса ’тс’ (Нас.), маюць непасрэдны працяг на рус. тэрыторыі: пе́лька, пе́лька ’частка адзення, якое закрывае грудзі’, пело ’пярэдняя частка кашулі, што закрывае грудзі’, ’жаночыя грудзі’, пели́ть ’пакрываць, прыкрываць’ — якія можна генетычна атаясаміць з дадзенымі ўграфінскіх моў з агульным значэннем ’верх, тое, што пакрывае’, параўн. вепск. pälʼiné ’верх, верхні бок’, pälʼdʼa, pälʼda ’нацягваць на што-н.’, pälętʼi ’адзін на адным’, pel ’вяршняк, вушак’, удм. pel ’вуха’, эст. peale panema, pealistama ’пакрыць’. Цікавым будзе таксама і семантычны пераход: вепск. ŕind ’грудзі’ і ’каўнер адзення’.

Пе́лька 2 ’уваход у жак або ў кош’ (ТС), рус. дыял. пе́лька ’пятля, палонка’, укр. пе́лька ’глотка’. У выніку семантычнага пераносу з пель (гл.) (Талстой, Этимология–1967, 148–149).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рабро́, рыбро́, ра́бро ’частка скелету’, ’выгнутая частка каркасу’, ’край ці бок прадмета’ (ТСБМ, Сержп. Казкі; кам., докш., крыч., хойн., леп., арш., Сл. ПЗБ), ’спінка ў ложку’ (паст., ЛА, 4), рус. ребро́, укр. ребро́, польск. żebro, чэш. žebro, řebro, славац. rebro, в.-луж. rjebło, н.-луж. robro, robło, палаб. rebrǘ, славен. rẹ́bro, балг. ребро́, макед. ребро, ст.-слав. ребро. Роднаснае да ст.-в.-ням. ribbi ’рабро’, hirni‑reba ’чэрап’, ст.-сакс. ribbi(i), грэч. ἐρέφω ’пакрываць дахам’, ὀροφή ’дах’. Зыходным значэннем і.-е. *rebh‑ было ’пакрываць купалам, дахам’, ’пакрываць’ (пра скляпенне, дах, грудную клетку) (Покарны, 1, 853; Чарных, 2, 102; Фасмер, 3, 453–454). Сюды ж вытворныя рабры́на ’адно рабро’ (ТСБМ; чэрв., зэльв., паст., Сл. ПЗБ; Шушк.), рабры́нка ’рабрына’, ’мяса грудной часткі тушы’, рабрына́ ’рабро’ (Сцяшк.), рабры́ны, рабе́рцы, рабёркі ’рэбры ў кошыку’ (КЭС).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сячы́

1. (дрэвы) fällen vt, ábhauen* vt; hólzen vt;

2. (дровы) háuen* vt, hácken vt, klein máchen;

3. (капусту, мяса) schnéiden* vt, hácken vt;

4. (шабляй) níedersäbeln аддз vt;

5. (біць) péitschen vt, háuen* vt, prügeln vt, zusámmenhauen* vt; schlágen* vt;

6. разм (моцна ліцца) strömen vi; sich ergíeßen*;

до́ждж сячэ́ ў вакно́ der Régen schlägt [trómmelt] gégen das Fénster;

дождж сячэ́ es régnet in Strömen;

7. спец (абчэсваць) ábhauen* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ры́ба ж. ры́ба;

◊ бі́цца як р. аб лёд — би́ться как ры́ба об лёд;

ні р. ні мя́са — ни ры́ба ни мя́со;

як р. ў вадзе́ — как ры́ба в воде́;

нямы́ як р. — нем (немо́й) как ры́ба;

лаві́ць ры́бу ў каламу́тнай вадзе́ — погов. лови́ть ры́бу в му́тной воде́;

на бязры́б’і і рак — ры́ба — посл. на безры́бье и рак — ры́ба

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)