Смо́ргаць ‘шморгаць’ (ТСБМ, Нас., Бяльк.), ‘абрываць са сцябла галоўкі ільну’ (Сцяшк.), ‘рваць лён; часаць лён на грэбень; шморгаць носам’ (Жд. 2), ‘часаць лён’ (Шатал., Нар. сл.), ‘часаць лён на грэбень’ (Касп.), ‘церабіць лён’, ‘рваць’, ‘шараваць’, ‘шморгаць (носам)’ (Сл. ПЗБ), смо́ргацца ‘прадзірацца ад носкі, трэння’ (Байк. і Некр.), смарге́ль — аддзеяслоўная часціца (Нас.), смэ́ргацца ‘смаркацца’ (Нар. словатв.). Няма падстаў разглядаць як балтызм, параўн. Лаўчутэ, Балтизмы, 72. Генетычна суадносіцца з укр. шмо́ргати ‘тузаць, торгаць’, рус. сморка́ться ‘ачышчаць нос’, польск. smarkać ‘тс’, чэш. smrkati ‘тс’, балг. смъркам ‘уцягваць паветра’ і інш., роднасным лат. smur̃gât ‘мазаць, пэцкаць’, літ. smùr̃gas ‘смаркачы’ і пад. (Анікін, Опыт, 283). Гл. шморгаць. Сюды ж смаржо́к ‘вузел (на нітцы)’ (Сл. Брэс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
element
[ˈelɪmənt]
n.
1) элемэ́нт -а m. (і хімі́чны); кампанэ́нт, складо́вая ча́стка
2) стыхі́я f.
the four elements — зямля́, вада́, паве́тра й аго́нь
3) атачэ́ньне, акружэ́ньне n.; асяро́дзьдзе n.
to be in one’s element — быць у сваёй стыхі́і
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Luft
f -, Lüfte паве́тра
frísche ~ schöpfen — ды́хаць све́жым паве́трам
an der fríschen ~ — на адкры́тым [све́жым] паве́тры
die ~ ánhalten* — затрыма́ць дыха́нне
an die frísche ~ géhen* — выхо́дзіць на све́жае паве́тра
er ist für mich ~ — ён для мяне́ пусто́е ме́сца, ён не існу́е для мяне́
séinem Hérzen ~ máchen — адве́сці душу́; вы́казаць усё, што набале́ла
◊ (es ist) dícke ~! — разм. ува́га!, небяспе́ка!; марск. палу́ндра!
etw. aus der ~ gréifen* — вы́смактаць што́сьці з па́льца
die ~ ist rein — разм. небяспе́кі няма́
na, gúte ~! — разм. што ж, дай Бо́жа!
in die ~ flíegen* — вы́бухнуць, узляце́ць на паве́тра
es liegt in der ~ — гэ́та но́сіцца ў паве́тры
2) тэх. зазо́р, люфт
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
канве́ртар
(англ. converter, ад лац. convertere = змяняць, ператвараць)
апарат для атрымання сталі (бесемеру) з вадкага чыгуну шляхам прадзімання яго паветрам або кіслародам, а таксама чарнавой медзі прадзіманнем паветра праз штэйн.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
aspiration
[,æspəˈreɪʃən]
n.
1) імкне́ньне n., мо́цнае жада́ньне; амбі́цыя f.
2) удыха́ньне n.; уды́х -у m., дыха́ньне n.
3) прыдыха́ньне n., прыдыха́льны гук
4) Med. асьпіра́цыя f., высо́сваньне ва́дкасьці ці паве́тра з по́ласьці це́ла
5) усмо́ктваньне, прысмо́ктваньне, сса́ньне n.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
pervade
[pərˈveɪd]
v.
1) разыхо́дзіцца ўсю́ды, напаўня́ць сабо́ю
The odor of pines pervades the air — Хваёвы пах напаўня́е паве́тра
2) прахо́дзіць; праніка́ць, прасяка́ць
The author’s anger at injustice pervades the whole novel — А́ўтаравай зло́сьцю на несправядлі́васьць прася́кнуты ўве́сь рама́н
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
гра́дус, ‑а, м.
1. Адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/360 акружнасці (абазначаецца знакам °, які ставіцца справа ад лічбы уверсе). Вугал у 45°.
2. Адзінка вымярэння тэмпературы (паветра, вады, чалавечага цела і пад.). Мароз 30 градусаў. Вада кіпіць пры тэмпературы 100° па Цэльсію.
3. Адзінка вымярэння моцы спірту, спіртных напіткаў. Часта прыязджалі акцызнікі, правяралі градусы гарэлкі і бралі ў карчмара хабар. Бядуля.
•••
Пад градусам — нецвярозы, у стане лёгкага ап’янення.
[Ад лац. gradus — ступень.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́ветрыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
1. Змяніць, разбурыць што‑н. уздзеяннем ветру, кліматычнымі ўмовамі. На кольненскіх, боркаўскіх, млінкоўскіх палях стаяць велізарныя штабялі торфу з гноем, складзеныя дбала, па-гаспадарску: іх ні сонца не высушыць, ні вецер не выветрыць, ні паводка не змые. Палтаран. // Добра праветрыць, прымусіць знікнуць пад уздзеяннем ветру, свежага паветра.
2. перан. Прымусіць забыць. Сэрца — не сухое поле. З яго не выветрыш памяці па пясчынцы. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзярка́ч 1, дзеркача, м.
Стары венік без лісця; галень. Косцік і Тома так выскраблі дзеркачамі двор і вуліцу, што было хоць каціся. Васілевіч. [Якаў] стаяў каля парога і дзеркачом абмятаў з ботаў снег. Чарнышэвіч.
дзярка́ч 2, дзеркача, м.
Тое, што і драч. Было маўкліва вакол, толькі часам дзяркач на сенажаці, быццам пілкай, пераразаў паветра. Броўка. Здавалася, што ўсё жывое перамясцілася туды, на балота: там было шумна — крычалі дзеркачы, ржалі коні. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кі́слы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае своеасаблівы смак, падобны на смак лімона, журавін. Кіслае віно. Кіслыя ягады.
2. Атрыманы ў выніку браджэння, прыгатаваны шляхам квашання. Кіслае малако. Кіслая капуста. // Які сапсаваўся ад браджэння; пракіслы. Кіслы суп. Кіслая каша. // Напоўнены пахамі кіслаты. Кіслае паветра.
3. перан. Разм. Які выражае незадаволенасць; маркотны, панылы. Кіслы настрой. Кіслая ўсмешка.
4. Які змяшчае кіслату (у 2 знач.). Кіслы раствор. Кіслая глеба.
•••
Кіслая соль гл. соль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)