telefon, ~u

м.

1. тэлефон;

przez telefon — па тэлефоне;

przy ~ie — а) я слухаю;

пры тэлефоне, каля тэлефона;

telefon międzymiastowy — міжгародны тэлефон;

telefon komórkowy — сотавы тэлефон;

telefon zaufania — тэлефон даверу;

podaj mi swój telefon — дай мне свой тэлефон (нумар тэлефона);

2. званок (тэлефонны);

czekać na telefon — чакаць званка;

odebrać telefon — адказаць па тэлефоне; узяць трубку;

telefon do ciebie! — цябе да тэлефона!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

kark, ~u

м. шыя; карак;

ma głowę na ~u — мае галаву на плячах;

skręcić sobie kark — звярнуць (скруціць, зламаць) сабе галаву (карак);

nie ugiąć ~u — не сагнуць шыі; не скарыцца;

wziąć za kark — узяць за горла;

nadstawiać (za kogo) ~u — галаву падстаўляць (за каго);

siedzieć komu na ~u перан. сядзець у каго на шыі (на карку);

idź na złamanie ~u! — ідзі да д’ябла!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

захапі́ць

1. (рукамі) pácken vt, (er)fássen vt, (er)gréifen* vt; in die Hand néhmen*;

2. (узяць з сабою) mítnehmen* vt;

3. (авалодаць сілай) ergréifen* vt; sich bemächtigen (што-н G); an sich réißen*, an sich bríngen* (тэрыторыю і г. д.);

захапі́ць ула́ду die Macht ergréifen*;

4. (заспець) ántreffen* vt, erréichen vt; erwíschen vt (разм); ertáppen vt, überráschen vt (застаць, заспець);

захапі́ць на ме́сцы злачынства auf fríscher Tat [in flagránti] ertáppen;

5. перан (зачараваць) mítreißen* vt, pácken vt; bezáubern vt;

му́зыка захапі́ла мяне́ die Musík ergríff [fésselte, fasziníerte] mich;

◊ у мяне́ захапі́ла дух mir stóckte der Átem, es verschlúg mir den Átem

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

з (перад некаторымі спалучэннямі зычных — са), прыназ.

I. з Р.

1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку дзеяння адкуль-н., крыніцы, месца, адкуль выходзіць што-н.

Выйсці з хаты.

Прывесці з вёскі.

Выпіска з пастановы.

Стральба з гармат.

2. Ужыв. пры абазначэнні месца, прадмета, ад якога аддзяляецца, адыходзіць што-н.

Зваліцца са страхі.

Зняць з паліцы.

Скінуць з плячэй.

Пайсці з працы.

3. Ужыв. пры абазначэнні месца, сферы дзеяння, адкуль зыходзіць што-н., адкуль прыходзіць хто-н.

Шум з вуліцы.

Вярнуцца з вакзала.

Уваход з завулка.

4. Ужыв. пры абазначэнні асобы ці прадмета паводле іх паходжання, прабывання дзе-н.

Пісьмо з бацькаўшчыны.

Рабочы з ліцейнага завода.

5. Ужыв. пры абазначэнні месцазнаходжання прадмета ці асобы, што ўтвараюць дзеянне.

Страляць з гары.

Удар з тылу.

Зайсці з другога боку вёскі.

6. Ужыв. пры абазначэнні прадмета, з’явы, часу, асобы і пад., ад якіх пачынаецца, узнікае што-н.

Акінуць поглядам з галавы да ног.

З маленства.

Пачнём з вас.

Заняты з раніцы.

7. Ужыв. пры абазначэнні прадмета, які падвяргаецца чаму-н. або які служыць адзінкай адліку.

Пошліна з тавару.

З яго ўзялі тры рублі.

Сабраць па пяцьдзясят цэнтнераў пшаніцы з гектара.

8. Ужыв. для абазначэння прадмета, які служыць узорам, арыгіналам, крыніцай чаго-н.

Пісаць партрэт з каго-н. Копія з карціны.

Пераклад з беларускай мовы.

9. Ужыв. пры ўказанні на дастатковасць чаго-н. для каго-н.

Хопіць з вас гэтага.

10. Абазначае выдзяленне часткі якога-н. цэлага.

Адно з двух.

11. Ужыв. пры абазначэнні з’яў, прадметаў і пад., пры дапамозе якіх што-н. робіцца.

Стараецца з усіх сіл.

Дапамагаць з апошняга.

12. Абазначае ўласцівасць чаго-н. па саставе, матэрыяле.

Дом з цэглы.

Абед з трох страў.

13. Абазначае змяненне, ператварэнне чаго-н. у што-н.

З пасёлка ўзнік горад.

14. На аснове чаго-н.

З дазволу.

З чыйго-н. адабрэння.

15. З прычыны, у выніку чаго-н.

Заспяваць з радасці.

Заплакаць з гора.

Сказаць са злосці.

16. Пры дапамозе чаго-н., якім-н. чынам.

Узяць з бою.

Карміць з лыжачкі.

II. з В. Прыблізна, амаль.

Пражыць з паўгода.

Рыбіна важыла з кілаграм.

Ростам з мяне.

III. з Т.

1. Указвае на сумеснасць, удзел у адным і тым жа дзеянні або стане дзвюх ці больш асоб, прадметаў, а таксама на суправаджэнне адной асобы ці прадмета іншымі пры ажыццяўленні якога-н. дзеяння, пры якім-н. стане.

Я з табой.

Мы з ім.

Брат з сястрой.

Узяць з сабой.

Раіцца з сябрамі.

Згадзіцца з кім-н. Пазнаёміць з прыяцелем.

2. Указвае на злучэнне, змацаванне аднаго і другога, а таксама на сумежнасць, блізкасць.

Межавацца з Літвой.

Звязаць адзін пакунак з другім.

Злучыць падстанцыю з гарадской тэлефоннай сеткай.

3. Указвае на наяўнасць чаго-н. у чым-н., валоданне чым-н.

Пірог з грыбамі.

Хлеб з малаком.

Дзіця з музыкальнымі здольнасцямі.

Дзяўчына з кнігай у руках.

4. Ужыв. пры абазначэнні з’явы або стану, якім суправаджаецца якое-н. дзеянне.

Слухаць з усмешкай.

Чакаць з нецярпеннем.

Пабегла з крыкам.

Знайсці з цяжкасцю.

Вайсковыя часці адыходзілі з боем.

5. Ужыв. пры абазначэнні сродку, з дапамогай якога ажыццяўляецца дзеянне.

Адправіць пакет з пасыльным.

Змагацца са зброяй у руках.

6. Указвае на асобу ці прадмет, на якія распаўсюджваецца дзеянне, стан.

Справіцца з цяжкасцямі.

Сабрацца з сіламі.

Няўважліва абысціся з наведвальнікам.

З ім здарылася бяда.

Марудзіць з адказам.

Як справы з дысертацыяй? У яе дрэнна з сэрцам.

7. Ужыв. пры наступленні чаго-н.

З часам усё наладзіцца.

З надыходам вясны прырода ажывае.

З гадамі густы мяняюцца.

Усё перайначылася з яго прыездам.

8. Ужыв. пры абазначэнні мэты дзеяння.

Звярнуцца з просьбай.

Прыйсці з рапартам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

bite

[baɪt]

1.

v.t., bit, bitten or bit, biting

1) куса́ць

She bit an apple — Яна́ ўкусі́ла я́блык

2) куса́ць (пра саба́ку), джгаць, джа́ліць (пра пчалу́)

A mosquito bit me — Мяне́ ўкусі́ў кама́р

3) (пра маро́з) шчыпа́ць, маро́зіць

4) кало́ць, прабіва́ць (ша́бляй)

5) разьяда́ць

2.

v.i.

1) бра́цца; лаві́цца

The fish are biting well — Ры́ба до́бра бярэ́цца

2) куса́цца, джгаць (-ца) (пра пчалу́)

3.

n.

1) адку́шаны кава́лак; кава́лак на раз узя́ць у рот

2) е́жа, пераку́ска f.

Have a bite with me — Перакусе́це са мно́ю

3) уку́с -у m., ра́на f. (ад уку́су)

snake bite — уку́с вужа́кі

4) куса́ньне, шчыпа́ньне n.

the bite of a cold wind — шчыпа́ньне сьцюдзёнага ве́тру

5) е́дкасьць f., джа́ла n.

the bite of his sarcasm — е́дкасьць яго́нага сарка́зму

6) прыку́с -у m. (зубо́ў)

•

- bite back

- bite off

- bite off more than one can chew

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Mühe

f -, -n намага́нне, вы́сілак, кло́пат, імкне́нне

mit ~ und Not — з (вялі́кай) ця́жкасцю

sich (D) ~ gében* — намага́цца, ру́піцца

máchen Sie sich kéine ~! — не турбу́йцеся, калі́ ла́ска!

séine líebe ~ mit j-m [mit etw.] (D) háben — важда́цца з кім-н., з чым-н.

es lohnt sich die ~ nicht — гэ́та не ва́рта кло́пату

sich gróße ~ [sich die ~] máchen — узя́ць на сябе́ турбо́ты

kéine ~ schéuen — не бая́цца кло́пату, не шкадава́ць сіл

◊ ~ und Fleiß bricht Eis — ≅ цярпі́ каза́к – атама́нам бу́дзеш

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Schutz

m -es

1) (vor D, gegen A) абаро́на, засцяро́га (ад каго-н., ад чаго-н.)

únter j-s ~ stéhen* — быць пад чыёй-н. абаро́най

~ léisten — абараня́ць, засцерага́ць

j-m ~ (und Schirm) bíeten* [gewähren] — узя́ць каго́-н. пад сваю́ абаро́ну, засцерага́ць каго́-н.

sich únter j-s ~ begében* — стаць пад чыю́-н. абаро́ну

únter dem ~ der Nacht [der Dúnkelheit] — пад по́крывам но́чы

2) ахо́ва (мяжы, лясоў і г.д.)

~ von Mútter und Kind — ахо́ва ма́ці і дзія́цці

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

kawał

м.

1. кавалак, кусок;

kawał chleba — луста хлеба;

2. анекдот, показка, досціп, жарт;

dobry kawał — дасціпны анекдот (жарт);

tłusty kawał — непрыстойны анекдот;

zrobić co dla ~u — зрабіць што дзеля жарту;

wziąć kogo na kawał — узяць каго на шармака; пакінуць каго дурнем;

kawał czasu! — колькі часу!;

kawał chłopa — дужы хлопец; цэлы сажань у плячах;

kawał drogi — добры кавалак дарогі;

to ci kawał! — вось дык нумар (штука)!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

го́лы, ‑ая, ‑ае; гол, ‑а.

1. Не прыкрыты адзеннем, не апрануты. Голыя рукі. □ У мелкай рэчцы з крутымі берагамі плюхаліся голыя хлапчукі. Асіпенка. Адрозніць начальнікаў ад падначаленых у рухлівым натоўпе да пояса голай, загарэлай і запыленай моладзі — амаль немагчыма. Брыль. // Разм. Бедны. Гулялі, пакуль голыя сталі. Прыказка.

2. Пазбаўлены расліннага або валасянога покрыва (пра дрэвы, часткі цела і пад.). Дрэвы стаялі голыя — і тыя, што былі апалены, і тыя, што заставаліся цэлымі. Якімовіч. Круглым голым тварам [мандарын] нагадваў старую бабу, нягледзячы нават на вузенькую сівую казліную бародку. Маўр. // Пазбаўлены расліннасці, пустынны (пра мясцовасць). Пачарнеў лес, скінуўшы на дол апошняе сваё залатое ўбранне, асірацелі голыя палеткі. Краўчанка.

3. Нічым не пакрыты, не прыкрыты. Голыя сцены. □ [Нявада] зачыніў сенцы, увайшоў у хату і прылёг на голы палок. Чорны. Уцякала Бандароўна Ды паміж платамі, А за ёю тры гайдукі З голымі шаблямі. Купала.

4. Разм. Без ніякіх дадаткаў, прымесей; чысты. Голы пясок.

5. перан. Разм. Узяты сам па сабе, без тлумачэнняў, дадаткаў і пад. Голыя лічбы. □ Засяроджанне ўвагі толькі на ідэйным баку твора без уліку яго мастацкай формы мімаволі вядзе да голых сацыялагічных разважанняў. Шкраба.

•••

Браць (узяць) голымі рукамі гл. браць.

Гол як сакол — дужа бедны, нічога не мае.

Голаму разбой не страшан гл. разбой.

Голы як бізун — пра вельмі беднага чалавека.

Голы як бубен — пра голае, без расліннасці, выбітае месца.

Голы як стары венік — тое, што і голы як бізун.

З голымі рукамі гл. рука.

На голым месцы гл. месца.

Свяціць голым целам гл. свяціць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напе́рад, прысл. і прыназ.

1. прысл. У напрамку перад сабой; у напрамку руху; проціл. назад. Зрабіць крок наперад. Працягнуць руку наперад. Падацца наперад. □ Дзяўчына стаяла нерухомая і глядзела наперад. Маўр. // Уперад іншых. Зіна налегла на палкі, вырвалася [на лыжах] наперад. Шыцік. Зелянюк прайшоў наперад і сеў ля стала на лаўку, а Таццяна асталася стаяць ля парога. Зарэцкі. // у знач. выкл. Ужываецца як каманда рухацца ў напрамку перад сабой. «Наперад!» — .. падаў каманду Ягораў, і сам першы ступіў на лёд. Краўчанка.

2. прысл. Далей, няспынна развіваючыся. Навучанне хоць марудна, але пасоўваецца наперад. Колас. Жыццё ішло няспыннаю хадою наперад і наперад. Дубоўка. // перан. У будучыню. Да светлай мэты ўрачыста, Дзе камунізма ззяе дзень, Ідуць з’яднана камуністы, Наперад Ленін іх вядзе. Хведаровіч. Новы дзень нас наперад заве, — не шкадуй сваіх сіл для айчыны! Дубоўка.

3. прысл. Разм. Спачатку, раней за што‑н. іншае. Трэба сказаць наперад, што цвік гэты выцягнуў Наўмыснік. Чорны. // Загадзя, раней таго, што можа адбыцца, здарыцца. Ніколі не трэба наперад нічым хваліцца. Чорны. Насустрач пайшлі яны адзін аднаму, не аглядаючыся назад і нічога не задумваючы наперад. Васілевіч.

4. прысл. Раней вызначанага тэрміну, у лік будучага; авансам. Узяць плату наперад.

5. прыназ. з Д. Спалучэнне з прыназ. «наперад» выражае прасторавыя адносіны: ужываецца пры назве асобы ці прадмета, на лінію руху якіх ці ў напрамку перад якімі хто‑, што‑н. выходзіць, выбягае і пад. Другі жаўнер мерыцца ў яго з вінтоўкі, але Данілава маці забягае жаўнеру наперад, засланяючы Данілу. Крапіва.

•••

Забегчы наперад гл. забегчы.

Заглянуць наперад гл. заглянуць.

Крок наперад гл. крок.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)