«БРА́ГІН»,
жалезакаменны метэарыт, які выпаў у Брагінскім р-не Гомельскай вобл. З 1807 знойдзена 10 экз. агульнай масай 800 кг, зберагліся толькі тры: 2 у Бел. калекцыі метэарытаў (73 і 12 кг) і 1 у калекцыі Расійскай АН (66,5 кг).
т. 3, с. 227
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Галаве́шка (БРС, Касп., Сцяшк. МГ, Нас., Шат.). Па паходжанню гэта спачатку памяншальная форма ад прасл. *golvьńa ’галавешка’, утвораная суфіксам *‑eš‑ьka (параўн. суф. *‑exa). Суфіксы з элементам x звычайна злучаюцца са словамі ў іх усечанай форме (звычайна выпадае склад або толькі зычны). Калі асноўнае слова (*галаўня) знікла з ужытку, у яго функцыі распаўсюдзілася вытворнае галавешка (таксама галавешка, гл.; але гэта апошняе толькі ў частцы дыялектаў).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́ка ’толькі’ (Мат. Маг., Жд. 2, Жд. 3), сюды ж, відаць, ты́ко ’тс’ (астрав., трак., Сл. ПЗБ). Параўн. укр. ті́ко, тіку ’тс’, рус. дыял. то́ко ’тс’, харв. дыял. tȍko, tȕku, старое tuko ’тс’, балг. то́ку, дыял. то́ко, ту́ку ’тс’, макед. туку, дыял. токо ’тс’. Разглядаецца як вынік спрашчэння або кантамінацыі ў асобных славянскіх мовах зыходнага *toli, пашыранага часціцай *‑ko (ESSj SG, 2, 681), гл. толькі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зі́мнік Дарога праз балота, па якой ездзяць толькі зімой, калі балота замерзне; зімняя пуціна (Докш., Маг., Пол., Слаўг.). Тое ж зімня́к (Глуск. Янк. I).
□ ур. Зімнік (зімняя дарога праз балота) каля в. Кулышычы Слаўг.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
◎ Кло́тнік ’васілёк лугавы’; «клотнік і васілёк у жыця, толькі клотшк больш фіялетавы» (Сл. паўн.-зах., 2, 478). Магчыма, да польск. kłot ’абмалочаны сноп’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нарыхтава́ць ’падрыхтаваць’ (Нас., ТСБМ), нарухтава́ць ’тс’ (Гарэц.), нарыхтава́цца ’падрыхтавацца’ (Нас., Сл. ПЗБ), нарухтава́цца ’падрыхтавацца і чакаць толькі моманту, каб пачаць’ (Мядзв.). Гл. рыхтава́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прае́хацца, ‑едуся, ‑едзешся, ‑едзецца; зак.
Разм. Зрабіць падарожжа (на кані, аўтамашыне і інш.) на невялікую адлегласць. Добра праехацца ў аўтобусе раніцаю, калі яшчэ толькі-толькі прачынаецца наваколле. Лупсякоў. // Слізгаючыся, пракаціцца па чым‑н. Не ўтрымаўся хлапчук, разбегся і праехаўся па лёдзе. П. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апло́т, ‑у, М ‑лоце, м.
Надзейная абарона, цвярдыня, апора. Толькі самастойная рабочая партыя можа быць цвёрдым аплотам у барацьбе з самадзяржаўем, і толькі ў саюзе з такой партыяй, у падтрыманні яе могуць актыўна праявіць сябе ўсе астатнія барацьбіты за палітычную свабоду. Ленін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзява́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
1. (толькі інф. і цяпер.). Незак. да дзецца.
2. зак. (толькі пр.). Тое, што і дзецца. Усё ж найбольшы страх перажыў плытагон, які з таго часу невядома куды дзяваўся з прыстані. Казалі, што ён у момант ссівеў. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мікро́б, ‑а, м.
Жывёльны або раслінны арганізм, які можна ўбачыць толькі пад мікраскопам; бактэрыя. Хваробныя мікробы.
[Ад грэч. mikrós — маленькі і bios — жыццё.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)