1. Месца за балотам, па той бок балота (Гродз., Слаўг., Шчуч.). Тое ж заболаць (Слаўг.).
2. Тонкі слой плесні, расліннасці на паверхні стаячай вады ў вадаёме; забалочанае месца (БРС). Тое ж на́валака (Слаўг.).
□в. За́балаць Вор., Шчуч.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
цу́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Біць (звычайна цэпам), утвараючы прыглушаны стук. [Чыкілевіч:] — Ты [Пракоп] адзін цупаеш цэпам і рукі дранцвеюць, падымацца не хочуць. А стануць чатыры малацьбіты ды як жарнуць — адкуль яно што і возьмецца.Колас.
2. Ісці, крочыць. За .. [Верай Ігнатаўнай] цупае дзяўчынка-падростак і нясе невялікі чамаданчык.Пестрак.Конік бадзёра цупае па дарозе, памахвае доўгім хвастом.Навуменка.
3. Хапаць рукой за што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ча́ра, ‑ы, ж.
Паэт. Пасудзіна для піцця віна. А пасля па чары «Цынандалі» Вып’ем за здароўе тых сяброў, Што сягоння ў далёкіх далях Б’юцца за Бабруйск і Магілёў.Панчанка.Хочацца сціснуць далоні, У поглядзе дружбу спаткаць, Поўныя накіпам, звонам Хмельныя чары падняць.Танк./увобразнымужыванні. Я з кожным днём раблюся больш цвярозым, хоць з большай смагай чару п’ю жыцця.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кішэ́ньж., в разн. знач. карма́н м.;
бакава́я к. — боково́й карма́н;
к. то́ўстай кі́шкі — карма́н то́лстой кишки́;
◊ не па ~ні — не по карма́ну;
к. не дазваля́е — карма́н не позволя́ет;
палажы́ць у к. — положи́ть в карма́н;
набі́ць (напха́ць) к. — наби́ть карма́н;
па сло́ва ў к. не ла́зіць — за сло́вом в карма́н не ле́зет;
пу́стая к. — пу́стой карма́н;
то́ўстая к. — то́лстый карма́н;
трэ́сці к. — трясти́ карма́н;
падстаўля́й к. — держи́ карма́н ши́ре;
ла́зіць па чужы́х ~нях — ла́зить по чужи́м карма́нам;
ве́цер сві́шча (гуля́е) у ~нях — ве́тер свисти́т в карма́нах;
біць па ~ні — бить по карма́ну;
ца́ца-ца́ца ды ў к. — погов. ца́ца-ца́ца да в карма́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
close4[kləʊs]adv.
1. блі́зка;
follow smb. close ісці́за кім-н.па пя́тах
2. ко́ратка;
cut one’s hair close ко́ратка пастры́гчыся;
♦
close at hand блі́зка; пад руко́й, руко́й пада́ць;
close by по́бач;
close to каля́, ля;
close (up) on прыблі́зна, пры́кладна, ама́ль што
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ВІ́ЛЕНСКАЯ АСАЦЫЯ́ЦЫЯ,
антыўрадавая тайная арг-цыя на Беларусі і ў Літве ў 1796—97. Засн. ў Вільні вясной 1796 для барацьбы за адраджэнне Рэчы Паспалітай у межах 1772 на аснове Канстытуцыі 3 мая 1791. Мела праграму «Акт Віленскага паўстання» (1797) і статут «Артыкулы членам асацыяцыі». Асацыяцыя ўключала пераважна прадстаўнікоў шляхты і каталіцкага духавенства, яе ўзначальвалі ксяндзы Ф.Цяцерскі і В.Зюлкоўскі, жыхар мяст. Камень Мінскай губ. С.Юдзіцкі. На месцах утвараліся таварыствы-адгалінаванні («асацыяцыі» не больш за 15 чал.), якія падзяляліся на аддзелы («дэцэзіі» па 4—5 чал.). Восенню 1797 Віленская асацыяцыя раскрыта царскімі ўладамі. Па справе праходзіла больш за 70 чал. Усе ўдзельнікі Віленскай асацыяцыі прыгавораны сенатам да смяротнай кары. Паводле загаду імператара Паўла І яна заменена цялеснымі пакараннямі і катаржнымі работамі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Brémse
I
f -, -n
1) сляпе́нь, авадзе́нь
2) апляву́ха
II
f -, -n то́рмаз
die ~ zíehen* — (па)цягну́ць за то́рмаз
die ~ lóckern — адпусці́ць то́рмаз
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ВАЛЮ́ТНЫЯ АПЕРА́ЦЫІ,
від банкаўскай дзейнасці па куплі-продажу замежнай валюты і каштоўных папер, выражаных у замежнай валюце, а таксама па ажыццяўленні інш. здзелак з валютнымі каштоўнасцямі. Уключае аперацыі, звязаныя з пераходам права ўласнасці на валютныя каштоўнасці (замежную валюту, каштоўныя паперы ў замежнай валюце, каштоўныя металы, прыродныя камяні і інш.), выкарыстаннем у якасці сродку плацяжу замежнай валюты ў знешнеэканам. дзейнасці, увозам і перасылкай валютных каштоўнасцей, ажыццяўленнем міжнар. грашовых пераводаў. Валютныя аперацыі бываюць бягучыя і звязаныя з рухам капіталу. Да бягучых адносяцца: аперацыі па куплі-продажу валютных каштоўнасцей, тавараў і паслуг, рэалізацыі права на інтэлектуальную ўласнасць, разлікі за якія ажыццяўляюцца без адтэрміноўкі плацяжу і не маюць на мэце давання і залучэння пазыковых сродкаў; пераводы сродкаў за мяжу і з-за мяжы, працэнтаў, дывідэндаў і інш. даходаў ад банкаўскіх фін. аперацый; пераводы сродкаў негандл. характару. Валютныя аперацыі, звязаныя з рухам капіталу, уключаюць: інвестыцыі, у т. л. набыццё і продаж каштоўных папер; даванне і атрыманне крэдытаў, залучэнне сродкаў і размяшчэнне іх на рахунках і ўкладах; рух капіталу ў таварнай форме па экспартна-імпартных аперацыях; фін. аперацыі, выкананне якіх праз пэўны тэрмін прадугледжвае плацяжы ці пераход права ўласнасці на валютныя каштоўнасці. Адрозніваюць валютныя аперацыі наяўныя («своп»: разлік ажыццяўляецца ў момант заключэння здзелкі ці праз мінімальна кароткі тэрмін па курсе, зафіксаваным на момант здзелкі) і тэрміновыя («форвард»: маюць на мэце плацяжы ў тэрмін і па курсе, зафіксаваным на момант здзелкі).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БРА́ЦКАЕ ВАДАСХО́ВІШЧА,
у Расійскай Федэрацыі, на р. Ангара. Утворана плацінай Брацкай ГЭС. Запоўнена ў 1961—67. Пл. 5470 км², аб’ём вады 169,3 км². 2 асн. плёсы: пар. Ангара (даўж. больш за 500 км, найб.шыр. 33 км) і пар. Ака (даўж. 370 км). Ваганні ўзроўню да 10 м. Выкарыстоўваецца для суднаходства, лесасплаву, водазабеспячэння і рыбнай гаспадаркі. Порт г.Брацк.