уве́сь, усяго́,
1. Вызначае што‑н. як непадзельнае, узятае ў поўным аб’ёме; цэлы.
2.
3.
4.
5. З некаторымі назоўнікамі з прыназоўнікамі «з», «у» (ва), «на» утварае ўстойлівыя прыслоўныя словазлучэнні, якія паказваюць на паўнату, інтэнсіўнасць, сілу праяўлення якога‑н. дзеяння.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кла́сці, кладу́, кладзе́ш, кладзе́; кладзём, кладзяце́;
1. Надаваць каму‑, чаму‑н. ляжачае становішча, змяшчаць куды‑н. у такім становішчы.
2. Змяшчаць, засоўваць куды‑н.
3. Наносіць зверху слой чаго‑н.
4. Рабіць знак, метку, пакідаць адбітак чаго‑н.
5. Раскладваць, распальваць (пра агонь).
6. Накладваць (страву, корм).
7. Узводзіць, будаваць.
8. Адкладваць (яйцы) для захавання патомства (пра насякомых).
9.
10.
11. З некаторымі назоўнікамі ўтварае спалучэнні, якія абазначаюць: утвараць дзеянне, адпаведнае значэнню назоўніка.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́льны, ‑ая, ‑ае; ‑лен, ‑льна.
1. Нікому не падпарадкаваны, ні ад кога не залежны, які мае магчымасць адвольна распараджацца сваім часам, ажыццяўляць свае жаданні.
2. Свабодны ад сацыяльнага і інш. прыгнёту.
3. Нікім, нічым не заняты; пусты, свабодны.
4. Не абмежаваны якімі‑н. перашкодамі, прадметамі, бязмежны, бяскрайні.
5. Нястрыманы, які выходзіць за межы прынятых нормаў.
6. Уласцівы свабоднаму жыццю.
7. Які заклікае, абуджае імкненне да волі; свабодалюбны.
8. Больш чым дастатковы па велічыні, прасторны.
9. Які робіцца без выкарыстання спартыўных прылад.
10. Які адбываецца на свабодзе, не ў памяшканні, не пад наглядам.
11. У якім не прытрымліваюцца пэўнага парадку.
12. Не заціснуты, не замацаваны ў чым‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
turn
1) круці́цца
2) паваро́чвацца
3) паваро́чваць, зваро́чваць
4) перахо́дзіць
5) блядне́ць, бяле́ць
6) зварача́цца, зьвярта́цца
1) круці́ць; паваро́чваць, пераваро́чваць
2) пераклада́ць, перака́зваць
3) пары́раваць
4) загіна́ць; скру́чваць
5) спаўня́цца
6)
7) выме́ньваць, абме́ньваць
8) зьмяня́ць рэлі́гію
3.1) абаро́т -у
2) паваро́т -у
3) паваро́т, заваро́т -у
4) зьме́на
5) зьме́на
6) віто́к -ка́
7) чарга́
8)
9) прагуля́нка, прагу́лка
•
- at every turn
- by turns
- in turn
- out of turn
- take turns
- turn down
- turn in
- turn loose
- turn off
- turn on
- turn out
- turn over
- turn to
- turn up
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
де́ло
1. спра́ва, -вы
де́ло укрепле́ния ми́ра спра́ва ўмацава́ння мі́ру;
на́ше де́ло пра́вое, побе́да бу́дет за на́ми! на́ша спра́ва справядлі́вая, перамо́га бу́дзе за на́мі!;
суде́бное де́ло судо́вая спра́ва;
изда́тельское де́ло выдаве́цкая спра́ва;
уголо́вное де́ло крыміна́льная спра́ва;
па́пка для дел
2. (работа) рабо́та, -ты
приня́ться за де́ло узя́цца за рабо́ту (за спра́ву);
3. (предприятие)
4. (сражение)
ра́нен в де́ле под Варша́вой ра́нены ў баі́ (у бі́тве) пад Варша́вай;
◊
в са́мом де́ле сапраўды́;
за де́ло нездарма́, па заслу́гах;
ме́жду де́лом пры́хваткамі, перапы́нкамі;
на де́ле на спра́ве;
изве́стное де́ло
моё де́ло сторона́ мая́ ха́та з кра́ю; я тут ні пры чым;
то и де́ло раз-по́раз;
пе́рвым де́лом пе́ршым чы́нам, перш за ўсё, перш-на́перш;
пусти́ть в де́ло скарыста́ць, пусці́ць у ход;
име́ть де́ло мець дачыне́нне;
гре́шным де́лом прызна́цца, прызна́юся;
де́ло говори́ть слу́шна (до́бра, пра́ўду) каза́ць;
де́ло в шля́пе усё ў пара́дку;
гла́вное де́ло гало́ўная спра́ва;
я́сное де́ло вядо́мая рэч;
то ли де́ло і́ншая рэч;
а мне что за де́ло? а мне што да таго́?;
в чём де́ло? што тако́е?;
э́то де́ло! гэ́та до́бра!;
пло́хо де́ло ке́пскія (дрэ́нныя) спра́вы;
э́то друго́е де́ло гэ́та і́ншая рэч;
в то́м-то и де́ло у тым вось (якра́з) і спра́ва;
быть не у дел быць (стая́ць) у баку́, быць ні пры чым;
э́то де́ло его́ рук гэ́та яго́ рабо́та;
и де́ло с концо́м, и де́лу коне́ц і
де́ло хозя́йское во́ля ва́ша (твая́, яго́, яе́, іх).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
адзі́н, аднаго́,
1. Лік.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзень, дня;
1. Частка сутак, час ад усходу да заходу сонца, ад раніцы да вечара.
2. Суткі, прамежак часу ў 24 гадзіны.
3. Дакладна вызначаны тэрмін, дата, прысвечаная якой‑н. падзеі, святкаванню чаго‑н.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́ра 1, ‑ы,
1. Два аднолькавыя сіметрычныя прадметы, якія складаюць адно цэлае.
2. Дзве асобы, мужчына і жанчына, дзве жывёліны, самец і самка.
3.
4.
5.
6.
•••
па́ра 2, ‑ы,
Газ, які ўтвараецца пры выпарэнні вады, нагрэтай да высокай тэмпературы; газападобны стан вады.
•••
пара́, ‑ы́;
1. Час, перыяд.
2.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спра́ва I
◊ гало́ўная с. — гла́вное де́ло;
кро́ўная с. — кро́вное де́ло;
ке́пскія (дрэ́нныя) ~вы — пло́хи дела́;
безнадзе́йная с. — ги́блое де́ло;
цёмная с. — тёмное де́ло;
і́ншая с. — друго́е де́ло, то ли де́ло;
мець ~ву — име́ть де́ло;
на са́май ~ве — в са́мом де́ле;
с. кульга́е — де́ло хрома́ет;
у ку́рсе ~вы — в ку́рсе де́ла;
бліжэ́й да ~вы — бли́же к де́лу;
с. не кле́іцца — де́ло не вя́жется (не кле́ится);
у тым вось і с. — (вот) в том-то и де́ло, то-то и оно́;
така́я с. — тако́е де́ло;
ёсць така́я с. — есть тако́е де́ло;
вядо́мая с. (рэч) —
ад слоў да ~вы — от слов к де́лу;
паку́ль суд ды с. — пока́ суд да де́ло;
па хо́дзе ~вы — по хо́ду де́ла;
ма́йстар сваёй ~вы — ма́стер своего́ де́ла;
за малы́м с. ста́ла — за немно́гим де́ло ста́ло, за ма́лым остано́вка;
с. на мазі́ — де́ло на мази́;
не мая́ (твая́, ва́ша і пад.) с. — не моё (твоё, ва́ше и т.п.) де́ло;
с. твая́ — де́ло хозя́йское;
мая́ (твая́, ва́ша і пад.) с. — старана́ — моё (твоё, ва́ше и т.п.) де́ло — сторона́;
у чым с.? — в чём де́ло?;
не ў гэ́тым с. — не в э́том де́ло;
с. ў тым, што... — де́ло в том, что...;
с. да́ўняя — де́ло про́шлое;
не апо́шняя с. — не после́днее де́ло;
даць ход ~ве — дать ход де́лу;
ле́зці не ў сваю́ ~ву — лезть не в своё де́ло;
усу́нуць нос не ў сваю́ ~ву — су́нуть нос не в своё де́ло;
гэ́та с. дзяся́тая — э́то де́ло деся́тое;
запле́чных спраў ма́йстар —
зру́шыць ~ву з ме́сца — сдви́нуть де́ло с мёртвой то́чки;
спра́ва II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
тра́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць;
1. Дасягнуць чаго‑н., паразіць якую‑н. цэль (пра кулю, снарад, што‑н. кінутае і пад.).
2. Увайсці, пранікнуць куды‑н.
3. Апынуцца ў якіх‑н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).
4. Уладкавацца на работу, вучобу і пад.; стаць кім‑н.
5. Аказацца дзе‑н. у патрэбны момант.
6. Знянацку наступіць на што‑н., уступіць у што‑н., зачапіць што‑н.
7. Папасці, надарыцца.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)