падаража́ць, ‑ае; зак. і незак.

1. зак. Стаць, зрабіцца даражэйшым, павысіцца ў цане. — Зямлі так і не купілі? — Не. Пакуль збіралі грошы, зямля падаражала. — Ну, цяпер .. [бацькам] не трэба думаць пра зямлю, няхай працуюць толькі, — сказаў Грыша. Пальчэўскі.

2. незак. Павышаць кошт чаго‑н. Далёкія перавозкі падаражаюць сабекошт тавараў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ра́та, ‑ы, ДМ раце, ж.

Разм. Адна з частак агульнай платы, доўгу і пад. — Калі хочаце, з дазволу аддзела асветы я растэрміную гэтыя грошы на тры раты, калі хочаце — можаце плаціць адразу. Дубоўка. — Толькі за «Родныя з’явы» атрымаў сотню рублёў. У дзве ці ў тры раты... Лужанін.

[Лац.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Geld

n -es, -er гро́шы

bres ~ — гато́ўка

zu ~ kmmen* — разбагаце́ць, нажы́цца

das kstet viel ~ — гэ́та кашту́е шмат гро́шай

~er inkassieren — збіра́ць гро́шы [узно́сы, пада́ткі]

bei ~(e) sein — разм. мець гро́шы, быць пры граша́х

~ inheimsen — разм. заграба́ць гро́шы

j-n um sein ~ brngen* — пазба́віць каго́-н. гро́шай

~(er) unterschlgen* — зрабі́ць растра́ту гро́шай

schwres ~ ksten — до́рага абысці́ся [каштава́ць]

er hat ~ wie Heu — у яго́ про́цьма [бе́зліч] гро́шай

mit dem ~(e) um sich wrfen* [schmißen*] — раскіда́цца грашы́ма

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

кру́глы, -ая, -ае.

1. Які мае форму круга, шара, кола або падобны да іх па форме.

К. мячык.

К. стол.

2. Поўны, абсалютны (разм.).

Круглая сірата.

К. выдатнік.

3. Вылічаны без дробавых адзінак.

Круглыя лічбы.

4. Увесь, цэлы (у спалучэнні са словамі год, дзень, суткі).

Круглая (кругленькая) сума — пра вялікія грошы.

|| памянш.-ласк. кру́гленькі, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; разм.).

|| наз. круглата́, -ы́, ДМ -лаце́, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́купіць, -плю, -піш, -піць; -плены; зак.

1. каго-што. Вызваліць, атрымаць назад за грошы.

В. палоннага.

В. закладзеную рэч.

2. перан., што. Заслужыць дараванне.

В. сваю віну чым-н.

|| незак. выкупля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і выку́пліваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. вы́купіцца, -плюся, -пішся, -піцца; незак. выкупля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і выку́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. вы́куп, -у, м. (да 1 знач.) і выкупле́нне, -я, н. (да 2 знач.); прым. выкупны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прайгра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.

1. што і без дап. Пацярпець няўдачу ў гульні, спаборніцтве, спрэчцы і пад.

П. матч.

П. у спрэчцы.

2. што. Пазбавіцца чаго-н. у выніку азартнай гульні; прагуляць.

П. грошы.

3. што і без дап. Сыграць, выканаць.

П. пласцінку.

Аркестр прайграў уверцюру.

4. Правесці які-н. час, іграючы на чым-н.

П. дзве гадзіны на раялі.

|| незак. прайграва́ць, -раю́, -рае́ш, -рае́; -раём, -раяце́, -раю́ць (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

грош

(польск. grosz < чэш. groš, ад с.-лац. grossus)

1) даўнейшая дробная манета ў Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім рознай вартасці ў розныя часы;

2) літ. грошы;

3) сучасная разменная манета ў Польшчы, роўная 1/100 злотага.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

«ВОСЬ ЦЯПЕ́Р ЯКІ́ ЛЮД СТАЎ»,

бел ананімная вершаваная гутарка 1-й пал. 19 ст. Месца і час напісання невядомыя. Знойдзена І.Насовічам на Мсціслаўшчыне ў 1848 і апублікавана ім у 1873. Адлюстроўвае ломку патрыярхальнага побыту ў сувязі з выспяваннем капіталіст. адносін. Прасякнута непрыняццем маралі, заснаванай на чыстагане, адмаўленнем грамадства, дзе ўсё купляецца за грошы. У гутарцы асуджаюцца разбурэнне сям’і, адчужанасць людзей, прагнасць і жорсткасць багацеяў, хабарніцтва чыноўнікаў, несправядлівасць царскіх судоў. Выйсце аўтар наіўна бачыў у духоўным удасканаленні на аснове хрысціянскай маралі.

Публ.:

Беларуская літаратура XIX ст. Хрэстаматыя. 2 выд. Мн., 1988.

Г.В.Кісялёў.

т. 4, с. 277

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРЫ́НБЕ́КЕРЫ

(англ. greenbackers ад greenbacks літар. зялёныя спінкі),

удзельнікі фермерскага руху ў ЗША у 1870—80-я г. Выступілі ў 1875 з мэтай захаваць у абарачэнні абясцэненыя папяровыя грошы (т.зв. грынбекі, іх адваротны бок меў зялёны колер, адсюль назва), спадзеючыся заплаціць імі працэнты па даўгах. У 1875—76 створана паліт. партыя грынбекераў, якая пасля аб’яднання з дробнымі гар. прадпрымальнікамі і рабочымі стала называцца Нац. грынбекерска-рабочай партыяй. Пасля паражэння іх кандыдата на прэзідэнцкіх выбарах 1884 партыя перастала існаваць. У 1890-я г. грынбекеры прынялі ўдзел у руху папулістаў.

т. 5, с. 482

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

outstanding [aʊtˈstændɪŋ] adj.

1. выда́тны, славу́ты, знакамі́ты

2. нявы́кананы (пра працу, заданне); незапла́чаны, нявы́плачаны (пра грошы); нявы́рашаны (пра пытанне, праблему);

And work is still outstanding. А працы яшчэ – непачаты край.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)