прышчэ́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. прышчапіць ​1 (у 1, 2 знач.).

2. Прышчэпачны прэпарат.

3. Тое, што і прышчэп. Нарэшце Ваня зайшоў да гаспадара, у якога яшчэ зусім не было саду, а ў агародзе тырчала ўсяго толькі каля дзесятка прышчэпак. Кулакоўскі.

4. Заціскачка для прымацавання чаго‑н. На зямлі ў тазіку было яшчэ ладна бялізны, адкуль Таня брала яе.. А на шыі ў Тані вянком віселі прышчэпкі. Паўлаў. [Янушак] надзеў .. шаўковую кашулю і белы ў чорную палоску гальштук з прышчэпкай. Дайліда.

•••

Пастэраўскія прышчэпкі — прышчэпкі супраць шаленства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раско́л, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. расколваць — раскалоць і расколвацца — раскалоцца.

2. Месца, па якім што‑н. расколата або раскалолася; трэшчына. Лінія расколу.

3. перан. Раздзяленне каго‑, чаго‑н. на групы, часткі, абумоўленае наяўнасцю рознагалоссяў. У час спробы зрабіць раскол у партыйнай арганізацыі палітзняволеных Хмель быў выкрыты і выключаны з радоў партыі. Хромчанка. Гурын арганізоўвае раскол партыі.. і абвяшчае сябе кіраўніком адколатай групы. Машара.

4. Рэлігійна-грамадскі рух у Расіі, які ўзнік у сярэдзіне 17 стагоддзя, быў накіраваны супраць царквы і закончыўся ўтварэннем шэрагу сект.

5. Стараверства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узбуры́цца, ‑буруся, ‑бурышся, ‑бурыцца; зак.

1. Выйсці са стану спакою; узбударажыцца; узбунтавацца. [Лявон:] — Пайду ў млын. [Жонка:] — Чаго .. ўзбурыўся? Сёння ж мо зноў на бульбу? — Зноў ці не зноў, — зазлаваў Лявон. — Распалю кацёл, дам гудок — мужчыны падыдуць. З бульбай і без нас управяцца. Кудравец.

2. Разгневацца, раззлавацца. [Бабка Наста:] — І ведаеце, панічок: часта бедная пані па хатах хавалася, калі ўзбурыцца пан. Колас.

3. Паўстаць, узбунтавацца супраць каго‑, чаго‑н.

4. Нечакана разбушавацца, узбушавацца. Завіхурыла адразу пасля каляд. За які дзень куды дзелася шэрань, пасля зацішша ўзбурыўся вецер ды пагнаў па вуліцы гуллівыя снежныя круцялі. М. Стральцоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

głosować

незак.

1. галасаваць;

głosować na kogo — галасаваць за каго;

2. za kim/czym выказвацца за каго/што;

głosować przeciwko komu/czemu — выказвацца супраць каго/чаго

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

до́вад м Bewéis m -es, -e; Argumént n -(e)s, -e;

ва́жкі до́вад gewíchtiges [bewéiskräftiges] Argumént;

неабве́ржны до́вад unwiderlégbarer Bewéisgrund;

до́вады за і су́праць Bewéis und Gégenbeweis, das Für und Wíder; Für- und Gégenbeweise pl;

абве́ргнуць до́вады die Bewéise entkräften, Arguménte widerlégen;

прыво́дзіць до́вады Bewéise ánführen [vórlegen]

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

узбро́іць, узбро́йваць

1. bewaffnen vt; (áus)rüsten vt, áufrüsten vt; bestücken vt;

2. перан verséhen* vt, (áus)rüsten vt (чым-н mit D);

узбро́іць ве́дамі чаго-н mit Kénntnissen (G) rüsten; mit (dem) Wíssen (um A) wáppnen;

3. (супраць каго-н) áufreizen vt, áufbringen* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

апазі́цыя​1

(лац. oppositio)

1) супрацьдзеянне, супраціўленне, выкліканае нязгодай з чыімі-н. поглядамі, палітыкай, рашэннямі;

2) група ўнутры партыі, арганізацыі, саюза, якая выступае супраць большасці;

3) астр. процістаянне, знаходжанне нябеснага цела ў процілеглым Сонцу баку неба.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

пурытані́зм

(ад пурытанін)

1) рэлігійна-палітычны рух у Англіі ў 16—17 ст., накіраваны супраць абсалютызму і элементаў каталіцызму ў англіканскай царкве; 2) перан. строгае, часта паказное, захаванне маралі і нецярпімасць да адхіленняў ад прынятай маралі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Зіпу́н ’даўняя верхняя вопратка’. Рус. зипу́н. Ст.-рус. зипунъ (1583 г.), зипунецъ (1577 г.), зипунишко (1568 г.). Ст.-бел. зипунъ (1552 г.). Верагодна, з новагрэч. ζιπούνι < венец. zipón < іт. giubbone (параўн. юбка). Фасмер, Этюды, 63–64; Булыка, Запазыч., 122; Шанскі, 2, З, 92. Менш верагодная думка, што зіпун < тур. zubun, zybun. Шыпава, Сл. тюрк., 139; Кубанава. О тюркизмах русской диалектной лексики, 1967, 32–34. Супраць Фасмер, 2, 98 (дзе іншая літ-pa). Дзмітрыеў (Строй, 534, 558, 565) не ўключыў слова ў спісы цюркізмаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Мярза́вы, мерза́ву, мерзе́ны ’агідны, дрэнны’ (ТС), мярзя́ва ’нягоднік, паганец’ (Ян.), укр. мерзе́нний, мерзосві́тний, рус. мерзкий, ст.-рус. мьрзъкъ, чэш., славац. mrzký, славен. mŕzək, серб.-харв. мр̏зак, макед. мрзешен, мрзешник, ст.-слав. мръзъкъ. Звязана з мёрзнуць, мароз (Фасмер, 2, 603), параўн. алб. mardhem ’дрыжу ад холаду’, marth ’мароз’. Параўн. аналагічна чэш. osiuditi ’выклікаць агіду’, ostuda ’сорам’ — рус. студить, ням. Schauder ’дрыготка’ і ’жах, агіда’. Супраць такіх паралелей выступае Махэк₂ (381) і звязвае чэш. mrzeti з ц.-слав. мръсьнъ ’гідкі, агідны, жудасны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)