дэфі́с
(рус. дефис < ням. Divis, ад лац. divisio = раздзел)
кароткая злучальная рыска паміж двума словамі або знак пераносу слова ці яго скарачэння (напр. бела-ружовы, сон-ца, б-ка).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тамга́
(цюрк. tamga)
1) кляймо на чым-н. як знак уласнасці ў старажытных цюркскіх народаў;
2) гандлёвая пошліна ў Стараж. Русі, якую бралі пры накладанні спецыяльнага кляйма на тавар.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Ко́дла ’дом, сяліба’, ’сям’я, род’ (ТСБМ, ТС, Ян., Мат. Гом., Жыв. сл., Яшк., Яўс., З нар. сл., Бяльк.). Укр. кодло, рус. кодло ’тс’. Трэба прызнаць верагоднасць паходжання ад польск. godło ’радавы знак’ (ЕСУМ, 2, 491). Пеяратыўная афарбоўка гаворыць на карысць пранікнення, а не культурнага запазычання. Іншыя гіпотэзы менш верагодныя. Параўн. Фасмер, ZfSlPh, 9, 369 (германская крыніца тыпу гал. kudde ’стада’) або Ваян, RÉS, 13, 251 (інавацыя на аснове рус. котиться ’радзіць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліцава́ць 1 ’перашываць, робячы спод верхам’ (Нас., Шат.), ліцуваньне ’ніцаванне’ (Юрч. Вытв.), ліцёваны ’ніцаваны’ (беласт., Сл. ПЗБ). Укр. лицювати, рус. лицевать, польск. licować, чэш. licovati, славац. licovat ’тс’. Паўн.-слав. licevati < lice ’твар’ > лицо (Слаўскі, 4, 239–240).
*Ліцава́ць 2, ліцёва́ті ’адпавядаць пэўным нормам, правілам’ (беласт., Сл. ПЗБ) запазычана з польск. licować ’адпавядаць, гарманіраваць з чым’. Да паўн.-слав. licevati. Параўн. балг. невестино лице ’знак цнатлівасці на шлюбнай кашулі маладой’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sign2 [saɪn] v.
1. падпі́сваць; падпі́свацца, распі́свацца;
sign a contract падпі́сваць кантра́кт;
I signed for the parcel. Я распісаўся, што атрымаў пасылку.
2. рабі́ць знак (рукою);
He signed me to be quiet. Ён падаў знак, каб я маўчаў.
sign away [ˌsaɪnəˈweɪ] phr. v. перадава́ць (правы)
sign in [ˌsaɪnˈɪn] phr. v. зарэгістрава́цца ў гатэ́лі
sign on [ˌsaɪnˈɒn] phr. v. запіса́цца добраахво́тнікам (у войска)
sign out [ˌsaɪnˈaʊt] phr. v. вы́пісацца з гатэ́ля
sign over [ˌsaɪnˈəʊvə] phr. v. =
sign awaysign up [ˌsaɪnˈʌp] phr. v. = sign on
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
асаблівасць, своеасаблівасць, уласцівасць, якасць, рыса, знак, адзнака, прыкмета, адмета, адметнасць, бок, характар, спецыфіка, атрыбут, сімптом, штрых
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
БАЙКО́Т
(англ. boycott),
1) поўная ці частковая адмова ад падтрымання адносін з пэўнай асобай, арг-цыяй ці дзяржавай, каб прымусіць іх задаволіць тыя ці інш. эканам. або паліт. патрабаванні. Можа ажыццяўляцца і па рашэнні Савета Бяспекі ААН.
2) Адмова ад выканання функцый ці ад карыстання пэўнымі правамі ці чыімі-н. паслугамі з тымі ж мэтамі (адмова ад удзелу ў выбарах, адмова рабочых наймацца на работу да прадпрымальніка як пратэст супраць яго дзеянняў і гэтак далей).
3) У пераносным сэнсе — спыненне адносін з пэўнай асобай у знак пратэсту.
т. 2, с. 225
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАНДАРЭ́НКА Валерый Мікалаевіч
(н. 1.1.1946, в. Малая Сазанка Амурскай вобл., Расія),
бел. акцёр. Засл. арт. Беларусі (1988). Скончыў Дзярж. ін-т тэатр. мастацтва імя А.Луначарскага ў Маскве (1967). З 1975 у Рускім драм. т-ры Беларусі. Увасобленыя ім вобразы вызначаюцца паглыбленым псіхалагізмам, адметнай выканаўчай манерай: Гужа («Знак бяды» паводле В.Быкава), Азазэла («Майстры» А.Дударава паводле М.Булгакава), Косач («Вяртанне ў Хатынь» паводле А.Адамовіча), Салёны («Тры сястры» А.Чэхава), Клаўдзій, Макдуф («Гамлет», «Макбет» У.Шэкспіра), Мэкі-Нож («Трохграшовая опера» Б.Брэхта), Крыспэн («Адзіны нашчадак» Ж.Ф.Рэньяра) і інш. Здымаецца ў кіно.
т. 2, с. 277
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЛЫШУ́ЛЕР Сямён Аляксандравіч
(24.9.1911, г. Віцебск — 1983),
савецкі фізік. Чл.-кар. АН СССР (1976). Скончыў Казанскі ун-т (1932), дзе працаваў з 1935 (з 1955 праф.). Навук. працы па радыёспектраскапіі і парамагнетызме. У 1934 сумесна з І.Я.Тамам выказаў ідэю аб існаванні ў нейтрона магн. моманту і дакладна вызначыў яго знак і велічыню. Прадказаў і даў тэорыю акустычнага парамагн. рэзанансу (1952). Прапанаваў метад атрымання звышнізкіх тэмператур, заснаваны на адыябатычным размагнічванні ядз. спінаў.
Тв.:
Электронный парамагнитный резонанс соединений элементов промежуточных групп. 2 изд. М., 1972 (разам з Б.М.Козыравым).
т. 1, с. 285
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГВА́РДЫЯ
(італьян. guardia),
адборная прывілеяваная частка войска. У Стараж. Рыме — невял. атрады (кагорты) для аховы манархаў і палкаводцаў. Першыя фарміраванні, якія наз. гвардыяй, з’явіліся ў 12 ст. ў Італіі. У Расіі гвардыя створана Пятром І у 1680-я г. (Сямёнаўскі і Праабражэнскі лейб-гвардыі палкі; у ВМФ — у 1810). Распушчана ў 1918 у сувязі з ліквідацыяй старой арміі. Ва Узбр. Сілах СССР устаноўлена ў 1941 як ганаровае званне воінскіх часцей, злучэнняў, баявых караблёў. У 1942 уведзены гвардзейскія званні, устаноўлены нагрудны знак; гвардзейскім часцям, злучэнням і аб’яднанням уручаліся гвардзейскія сцягі.
т. 5, с. 100
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)