турбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; незак.

1. Праяўляць клопат, трывожыцца аб кім‑, чым‑н. Круглатварая, кірпаносая, з бялявым тварам, ветлівая і вясёлая,.. [Аўдуля] заўсёды турбавалася аб Міхалу. Лупсякоў. — Работы? Шукай, брат, сам. Сам турбуйся аб сабе, — спакойна адказаў Варановіч. Дуброўскі. «За азімыя можна не турбавацца, — разважае Анатоль. — Цяпер на чарзе новыя клопаты: сяўба яравых». Шымук.

2. Хвалявацца, непакоіцца. — Значыць, турбуешся, куды пайсці вучыцца? — гаворыць дзядзька Ахрэм і знімае з Тараскавай галавы папяровую шапку. Юрэвіч. Такім чынам Грамабой і сам ведаў, што яму рабіць: — яшчэ да сямейнай нарады цішком пераказаў некаторым з радні — няхай не турбуюцца, вяселля заўтра не будзе. Крапіва. Справа амаль скончылася, думалася, што турбавацца, уласна, і не было чаго. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тыта́н ​1, ‑а, м.

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі — бажаство з ліку волатаў, якое змагалася з багамі Алімпа, а таксама нашчадак волатаў.

2. перан. Чалавек вялікага таленту, надзвычайнае розуму. Які віхар воплескаў заўсёды раздаваўся, калі ў прэзідыуме паказвалася гэта магутная фігура тытана чалавечай мыслі [А. М, Горкага]. Купала. Ф. Энгельс, характарызуючы выдатных дзеячаў эпохі Адраджэння, назваў іх тытанамі па сіле думкі, страсці і характару, па шматбаковасці і вучонасці. Алексютовіч.

[Грэч. titanos.]

тыта́н ​2, ‑у, м.

Хімічны элемент, цвёрды метал серабрыста-белага колеру, які шырока выкарыстоўваецца ў караблебудаванні, ракетнай і авіяцыйнай тэхніцы.

тыта́н ​3, ‑а, м.

Вялікі кіпяцільнік асобай канструкцыі. — А ты бачыла, што ўжо тытан закіпеў? — звяртаецца да Вольгі Фрося. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарні́ць, чарню, чэрніш, чэрніць; незак.

1. што. Рабіць чорным; фарбаваць у чорны колер. Сам думаю пра Ніну: як яна будзе прыбіраць мой пакойчык, глядзецца ў люстэрка і чарніць бровы ці прычэсваць валасы... Мыслівец. // Забруджваючы дымам, куродымам, чадам і пад., рабіць чорным што‑н. Два коміны цеплавой электрастанцыі дымам чарнілі шэрае неба. Грамовіч.

2. перан.; каго-што. Няславіць, ганьбаваць, прадстаўляць у дрэнным выглядзе каго‑, што‑н. Адзін толькі кульгавы Базыль, сусед іхні, заўсёды чарніў Алёшку перад людзьмі. Якімовіч. «Які ж ты кусачы, — прыслухоўваючыся да .. фальцэту [Барабанава], не без злосці думаў Рудчанка. — Усё чэрніш. Хочаш паказаць, што ў нас усё дрэнна». Сіўцоў.

3. што. Пакрываць чэрню ​2. Чарніць сярэбраныя вырабы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чу́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад чуць ​1 (у 1 знач.).

2. у знач. прым. Які ўжо быў пачуты; вядомы. Кожнаму хацелася сказаць, што ён ведаў, і самому пачуць нешта яшчэ новае, нячутае, а можа і чутае, але расказанае нанава, з новымі падрабязнасцямі і меркаваннямі. Крапіва.

3. у знач. наз. чу́тае, ‑ага, н. Тое, што хто‑н. дзе‑н. чуў, пачуў. Едучы ў тралейбусе, Валя зноў у думках перабрала чутае і ўбачанае ў Шарупічаў. Карпаў. Кручынін заўсёды згушчаў фарбы, перабольшваў і завастраў чутае так, што часам цяжка было зразумець, дзе канчаецца праўда і пачынаецца выдумка. С. Александровіч.

•••

Дай бог чутае бачыць гл. даць.

Каб жа чутае бачыць гл. бачыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

блы́таць несов.

1. пу́тать, спу́тывать;

б. ні́ткі — пу́тать (спу́тывать) ни́тки;

2. (о понятиях) сме́шивать, меша́ть;

3. (говорить, рассказывать неточно) пу́тать;

не ~тайце, гавары́це ясне́й — не пу́тайте, говори́те ясне́е;

4. (сбивать с толку) пу́тать;

ён мяне́ блы́тае — он меня́ пу́тает;

5. (вмешивать) впу́тывать;

не ~тайце мяне́ ў гэ́ту спра́ву — не впу́тывайте меня́ в э́то де́ло;

6. (обознаваться) пу́тать;

яны́ так падо́бны, што іх заўсёды блы́таюць — они́ так похо́жи, что их всегда́ пу́тают;

◊ б. сляды́ — замета́ть следы́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

minute​1 [ˈmɪnɪt] n.

1. хвілі́на, міну́та;

Half a minute later she came back. Праз паўхвіліны яна вярнулася;

within minutes ве́льмі ху́тка

2. pl. the minutes пратако́л (пасяджэння);

Who is going to take the minutes? Хто будзе весці пратакол?

♦

(at) any minute з хвілі́ны на хвілі́ну;

in a minute ве́льмі ху́тка, за́раз жа;

just a minute infml/wait a minute хвілі́нку;

up to the minute infml

1) ве́льмі суча́сны, мо́дны

2) апо́шні, све́жы;

His information is always up to the minute. Яго звесткі заўсёды самыя свежыя;

not believe for a minute ніко́лькі не ве́рыць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

odd [ɒd] adj.

1. дзі́ўны, незвыча́йны, эксцэнтры́чны;

Mark had always been odd, but not to this extent… Марк заўсёды быў дзіва ком, але ж не да такой ступені…;

It is very odd. Гэта вельмі дзіўна.

2. выпадко́вы, нерэгуля́рны;

the odd mistake выпадко́вая памы́лка;

odd jobs выпадко́вая пра́ца, выпадко́выя даручэ́нні

3. няпа́рны;

an odd glove няпа́рная пальча́тка;

I was wearing odd socks. Я быў у розных шкарпэтках.

4. няцо́тны;

odd numbers няцо́тныя лі́чбы

5. крыху́ бо́льшы; дадатко́вы;

three hundred odd тры́ста з лі́шкам/з лі́шнім;

She is 60 odd. Ёй за шэсцьдзясят.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Tam deest avaro, quod habet, quam quod non habet

Скупому ў аднолькавай ступені не хапае і таго, чаго не мае, і таго, што ў яго ёсць.

Скупому в равной мере недостаёт и того, чего не имеет, и того, что у него есть.

бел. Вочы страхачэ, а рукі грабачэ. Прагнаму заўсёды мала. 3 горла валіцца, а ён ніяк не здаволіцца ‒ усё пхае і пхае.

рус. Убогий во многом нуждается, а скупой во всём. Убого го одна нужда гнетёт, скупого две (убожество и скупость).

фр. Les avares font nécessité de tout (Скупые во всём нуждаются).

англ. He is not poor that has little, but he who desires much (Беден не тот, кто имеет мало, а кто желает много).

нем. Der Geizhals hat den Knopf auf dem Beutel (Жадный имеет на кошельке кнопку). Der Geizige ist allwegarm (Жадный ‒ самый бедный).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

пу́тать несов.

1. в разн. знач. блы́таць;

пу́тать ни́тки блы́таць ні́ткі;

пу́тать бума́ги на столе́ блы́таць папе́ры на стале́;

я всегда́ их пу́таю — они́ похо́жи друг на дру́га я заўсёды іх блы́таю — яны́ падо́бныя адзі́н да аднаго́;

не пу́тайте, отвеча́йте ясне́е не блы́тайце, адка́звайце ясне́й;

2. (вовлекать) разг. блы́таць; уме́шваць;

не пу́тайте меня́ в э́то де́ло не блы́тайце (не ўме́швайце) мяне́ ў гэ́ту спра́ву;

3. (лошадей) обл. пу́таць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Плю́ндра ’неахайная, нязграбная жанчына’ (зэльв., Сл. рэг. лекс.); плю́ндріна (Юрч. СНЛ; Юрч. Вытв.). Паралельная форма флюндра ’тс’ (беласт., Жыв. НС) сведчыць, што гэта — запазычанне з польск. flądra ’няхлюйная жанчына, прастытутка’ (з XVIII ст.), якое Слаўскі (1, 232) разглядае як запазычанне з ням. дыял. Flunder, Flander ’анучы, рыззё’, ’прастытутка’, што паходзяць, напэўна, з назвы краіны Фландрыі, адкуль разыходзіліся па Еўропе сукны. Банькоўскі (2, 600) мяркуе, што фармальна блізкае польск. plądra ’вандроўная ашуканка-зладзейка’ паходзіць ад plądrować, plondrować і plundrować ’грабці’, ’шарыць, шукаць’, а гэтае — з н.-ням. plündern ’грабіць, спусташаць’. Таго ж паходжання ўкр. фльондра, чэш. plundra ’гуляшчая, блудніца, прастытутка’, pladry ’адзенне’, ’паношанае адзенне, латы, анучы’, н.-луж. plundrawa ’абадранка’, славен. plȗndra ’снежная слота’, ’балота, дрыгва’, plọ̑dra, plọ̑jndra ’дождж са снегам’ (з факультатыўнай экспрэсіўнай назалізацыяй — Бязлай, 3, 62). Адносна літ. pliùndra ’слата’, pliùdra ’непраходная дарога з-за дажджу’, pliù(n)dra ’бадзяга, блудніца, прастытутка’, ’пляткарка’, ’неахайная жанчына’ Фрэнкель (1, 625) мяркуе, што яны ўзыходзяць да і.-е. *pel‑, *pleu̯‑d ’плыць, лётаць’, што дае падставы Лаўчутэ (Балтизмы, 71) следам за Блесэ (SB, 5, 17) лічыць балтыйскія словы зыходнымі для бел. плюндра ’той, хто заўсёды пэцкаецца’, што ў святле вышэй прыведзеных фактаў не мае падстаў, гл. спецыяльна Віткоўскі (LB, 4, 149–152). Гл. і хлюндра.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)