упячы́, упяку, упячэш, упячэ; упячом, упечаце, упякуць; пр. упёк, упякла, ‑ло; заг. упячы; зак.

1. што. Спячы; добра прапячы. Упячы хлеб.

2. каго. Разм. Адправіць куды‑н. супраць волі. У польскай арміі.. [Максіма] ў страявую часць не ўзялі, а ўпяклі ў санітарны батальён. Машара. // Пасадзіць у турму, зняволіць. — Ды не! — запярэчыў .. [Лабановіч] сам сабе. — Некаму гэта патрэбна. Вось жа і мяне ўпяклі ў астрог, нават не паклапаціўшыся падперці прысуд доказамі. Колас. [Антось:] — Эх ты, чалавек — на галаве шапка! На каго ж ты пойдзеш са скаргай? На роднага брата! Табе будзе добра, як яго ў каталажку ўпякуць? С. Александровіч.

3. каго. Разм. Папракнуць каго‑н., з’едліва сказаць што‑н. каму‑н. — Мала ж ты каму верыш! — упёк.. [Башлыкова] хтосьці з залы, голасна, злосна. Мележ. Кожнае Званцова слова здавалася .. [Макару] зручным, каб упячы і яго, і Ёсіпа. Дуброўскі.

4. што. Разм. Марна патраціць, выдаткаваць. Паказальную кашару будавалі! — грошы ўпяклі, а карысці ніякай. Асіпенка.

5. па чым. Разм. Выцяць каго‑н. З усяго размаху ўпёк па спіне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

need​1 [ni:d] n.

1. неабхо́днасць, патрэ́ба, патрэ́бнасць;

be in need of smth. мець/адчува́ць патрэ́бу ў чым-н.;

There’s no need for you to do it. Табе не трэба гэтага рабіць.

2. звыч. pl. запатрабава́нне; патрэ́ба;

satisfy/meet smb.’s needs задавальня́ць патрэ́бы;

His needs are few. Ён сціплы ў патрэбах./Ён непераборлівы.

3. бяда́; няста́ча;

be in need быць/жыць у няста́чы

♦

a friend in need сапра́ўдны ся́бар;

a friend in need is a friend indeed ≅ зычлі́вага прыя́целя ў няшча́сці пазнаю́ць; хто ў бядзе́ не быў, той праўдзі́вых прыя́целяў не зна́е;

if need be калі́ бу́дзе патрэ́ба; у вы́падку неабхо́днасці;

Thank you for being with me in time of need. Дзякуй, што былі са мной у цяжкую хвіліну.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

settle [ˈsetl] v.

1. пасяля́ць; пасяля́цца;

settle new lands засяля́ць но́выя зе́млі

2. уладко́ўваць; уладко́ўвацца, уса́джвацца;

Will the snow settle? Снег пратрымаецца?;

He settled himself in an armchair. Ён усеўся ў крэсла.

3. раша́ць, выраша́ць; ула́джваць; ула́джвацца;

settle affairs упарадко́ўваць, ула́джваць спра́вы;

settle problems выраша́ць пыта́нні;

settle differences зніма́ць рознагало́ссі;

settle on smth. дамо́віцца аб чым-н., прыня́ць яко́е-н. рашэ́нне;

The pill will help you (to) settle your nerves. Таблетка дапаможа табе супакоіць нервы.

4. аплаці́ць ( рахунак)

♦

settle an old score расквіта́цца, паквіта́цца;

settle an account (with smb.) адпо́мсціць каму́-н.

settle down [ˌsetlˈdaʊn] phr. v.

1. сці́шыцца, суці́шыцца, суня́цца;

When will he settle down? I калі ж ён пасталее?

2. супако́іць; супако́іцца; заспако́іць; заспако́іцца;

settle down to smth. узя́цца што-н. рабі́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ко́лькі

1. мест. вопр. ско́лько; (о стоимости чего-л. — ещё) что;

к. ча́су? — ско́лько вре́мени?;

к. табе́ гадо́ў? — ско́лько тебе́ лет?;

к. кашту́е гэ́та кні́га? — ско́лько (что) сто́ит э́та кни́га?;

2. мест. относ. не́сколько;

праз к. хвілі́н мы былі́ до́ма — че́рез не́сколько мину́т мы бы́ли до́ма;

3. нареч. ско́лько;

к. е́ду, а канца́ ўсё няма́ — ско́лько е́ду, а конца́ всё нет;

к. ра́дасці! — ско́лько ра́дости!;

◊ к. лет, к. зім! — ско́лько лет, ско́лько зим!;

к. ёсць ду́ху (сі́лы) — изо всех сил;

к. ўле́зе — ско́лько вле́зет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Wurst

f -, Würste каўбаса́, кілбаса́; pl каўба́сы, кілба́сы

mit ~ belégtes Brot — бутэрбро́д з каўбасо́й

◊ ~ wíder ~ — як ты мне, так я табе́; ≅ што ві́нен, адда́ць паві́нен

mir ist álles ~! — разм. мне ўсё адно́

es geht um die ~! — разм. наступі́ў рашу́чы мо́мант, ≅ або́ пан, або́ прапа́ў!

den Schínken nach der ~ wérfen* — разм. ≅ рызыкава́ць мно́гім дзе́ля мало́га

er will ímmer éine besóndere ~ gebráten háben — ён прэтэнду́е на асаблі́вую ўва́гу да сябе́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

кампа́нія​I ж

1. Geséllschaft f -, -en, Persónenkreis m -es, -e;

вадзі́ць кампа́нію з кім-н mit j-m Úmgang háben, mit j-m verkéhren, mit j-m Kontákt pflégen;

за кампа́нію zur Geséllschaf, um j-m Geséllschaft zu léisten;

далучы́цца да кампа́ніі j-m Geséllschaft léisten;

ён табе́ не кампа́нія er ist kein Úmgang für dich, er ist nicht die ríchtige Geséllschaft für dich;

падтрыма́ць кампа́нію an éiner Aktión [éinem Unternéhmen] téilnehmen*;

2. (гандлёвая і г. д.) Unternéhmen n -s, - Geséllschaft f -, -en;

гало́ўная кампа́нія Múttergesellschaft f;

страхава́я кампа́нія Versícherungsgesellschaft f;

авіятра́нспартная кампа́нія Lúftlini¦e f -, -n, Lúftverkehrsgesellschaft f;

парахо́дная кампа́нія Schífffahrtsgesellschaft f;

◊ N і кампа́нія N und Konsórten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

і ​1, нескл., н.

1. Дзесятая літара беларускага алфавіта. Друкаванае і.

2. Галосны гук пярэдняга рада верхняга пад’ёму. Націскное і. Прыстаўное і.

•••

Васьмярычнае «и» — назва літары «и» у дарэвалюцыйнай рускай азбуцы, якая ў старажытнарускім і старабеларускім пісьме абазначала таксама лік 8.

Дзесяцярычнае «і» — назва літары «і» у дарэвалюцыйнай рускай азбуцы, якая ў старажытнарускім і старабеларускім пісьме абазначала таксама лік 10.

«І» кароткае — назва літары «й».

Ставіць (паставіць) кропкі (кропку) над «і» гл. ставіць.

і ​2, злучн.

I. спалучальны.

1. Ужываецца для злучэння аднародных членаў сказа і цэлых сказаў з аднароднымі паведамленнямі. Мы аддана служылі і не варажылі, Скосіць нас смерць ці не скосіць. Панчанка. Дрыжаць у золаце асіны, І гнуцца кісці верабіны. Колас. // Злучае словы, якія паўтараюцца для абазначэння працягласці дзеяння, узмацнення якасці, прыметы і пад. Бесперапынны паток войск плыве і плыве па галоўнай вуліцы. Пестрак. Адна за другой знікалі зоры, хмары хутка ахіналі неба, і яно рабілася цямнейшым і цямнейшым. Лынькоў. // Злучае два словы ў інтанацыйнае цэлае, што выражае адно паняцце, адну ідэю. І ходзяць хвалі ноч і дзень, Шумяць і вечарам, і рана. Чарот. Гонар і слава людзям, якія бадзёра, няспынна і няўхільна крочаць да вялікай мэты — да камунізма. Крапіва. Покатам ляжалі выносныя сосны, ляжалі ўздоўж і накрыж, як пасля якой буры. Пестрак.

2. Злучае сказы, звязаныя адносінамі адначасовасці або паслядоўнасці падзей. Вячэрняя зара дагарала на захадзе, і водбліскі яе адлюстроўваліся на воднай роўнядзі далёкіх сажалак. Чарнышэвіч. Бразнула клямка ў сенцах, і на парозе з’явіўся Іллюк. Хадкевіч.

3. Злучае сказы, звязаныя: а) прычынна-выніковай залежнасцю. За выключэннем моста, ніякай асаблівай аховы на чыгунцы не было яшчэ ў тыя часы, і падступіцца да чыгункі было параўнальна лёгка. Лынькоў. / У спалучэнні са словамі «таму», «ад гэтага» і пад. Чыстая глыбокая рэчка ў люстраной паверхні сваёй адбівае блакітнасць неба, і ад гэтага здаецца яна бяздоннай. Галавач; б) умоўна-выніковай залежнасцю. Знайдзі пачатак — і ты зразумееш шмат што. Мікуліч. Здаецца, кінь у раллю зярняты, і яны тут жа, на вачах, выкінуць з сябе імклівыя стрэлы лісткоў. Шахавец.

4. Злучае сказы і члены сказа з супраціўнымі паведамленнямі. Крамарэвіч хацеў стаць на ногі і ўпаў у непрытомнасці. Чорны. Мы ранілі ногі аб камяні, І нам не было балюча. Панчанка.

II. пералічальны.

Злучае асобныя члены пералічэння, прычым можа стаяць перад кожным членам рада, у тым ліку і перад першым. Нібы на нейкім перавале, Стаю, гляджу назад з гары І бачу пройдзеныя далі, І шлях прамераны стары, І ўсё, што ззаду засталося, І ўсё, што знойдзена ўвясну. Колас. І шыла, і мыла, і прала, і ткала — усё языком. З нар. // Ужываецца толькі перад апошнім аднародным членам, паказваючы, што пералічэнне канчаецца. Чалавек быў моцнага складу, шырокай косці, плячысты і каранасты. Быкаў.

III. далучальны.

1. Далучае сказы і асобныя члены сказа, якія дапаўняюць і развіваюць выказаную думку. Нейкі невыразны маркотны і разам з тым прыемны гоман стаяў над балотамі. Колас. — Глядзі, Карл Пракопавіч, як вырасла твая сям’я. Калектыў, і якія героі ўсе! Адзін у адзін. Шамякін. // Далучае сказ, які з’яўляецца працягам або абагульненнем папярэдняга выказвання. Вобраз Ліды неадступна стаяў у вачах. І што найбольш глыбока запала ў сэрцы, гэта — апошні яе погляд. Колас. / У спалучэнні з часціцай «вось» («вот»). І вось Міхась, як яго хто падбіў, узяў і загукаў на ўвесь лес. Колас.

2. У спалучэнні з папярэдняй паўзай паказвае на раптоўнасць, нечаканасць новага дзеяння. Новы дзень — і што-небудзь новае прыносіць венцяроўцам. Чарот. Першы мядзвейжы ўзмах — і сякера ўпілася ў карычнева-сівы камель. Брыль.

3. Ужываецца ў пачатку некалькіх сказаў пры абмалёўцы паслядоўнага развіцця і змены падзей. Работу кончыў серп у полі, І лета хіліцца на спад, І плод у сонцавым падоле За агароджай спеліць сад. Колас.

IV. далучальна-ўзмацняльны.

У пачатку пытальных і клічных сказаў ужываецца для ўзмацнення выразнасці выказвання. Дайшла да .. [Журавінкі] учора падвечар чутка, што начальнік палітаддзела можа ў калгас наведацца. І ай жа позна дайшла. Што цяпер можна зрабіць? Лобан.

V. уступальны.

Ужываецца ў значэнні, блізкім да злучніка «хоць» («хаця»). І не складаная задача, а падумаць над ёй трэба. □ І пусты мех, а золатам шыты. З нар.

VI. вылучальны.

Падкрэслівае ўнутраную сувязь з’яў, падзей; ставіцца перад выказнікам, набывае значэнне слоў: тады, то, так што. — Словам, памеркаваўшы ды падумаўшы, можна да чаго-небудзь і дадумацца. Колас.

•••

І гэтак далей гл. далей.

І іншыя (іншае) гл. іншы.

І падобнае гл. падобны.

і ​3, часціца ўзмацняльная.

1. Ужываецца для ўзмацнення сэнсу таго слова, перад якім стаіць. І працаваў жа ён! Ну і пагодка ж сёння! Аб гэтым і трэба падумаць. □ — Дык то Ганна! Ну й дзяўчынка! Колас.

2. Вылучае, падкрэслівае наступнае слова; па значэнню адпавядае часціцы «нават». Без газет Андрэй Давыдавіч не мог і дня пражыць. Корбан. Воўк і лічанае бярэ. Прымаўка. І сцены вушы маюць. Прыказка.

3. Адпавядае па значэнню часціцы «таксама». Будзе і на нашай вуліцы свята. Прымаўка.

•••

Вось табе і... гл. вось.

Вось табе і маеш! гл. вось.

Вось табе і на! гл. вось.

Вось табе і раз! гл. вось.

І кончана гл. кончана.

І так — без таго; без гэтага. Дзяцей трэба вызваліць ад работы: яны і так стаміліся.

І то — нават. [Антаніна Пятроўна:] У цябе талеркі і то ляцяць з рук, а аўтамабільныя дэталі гэта табе не талеркі. Крапіва.

і ​4, выкл. (часта вымаўляецца працяжна).

1. Выражае высокую ступень якога‑н. пачуцця. І — божа мой! — якім духмяным Павее водарам яна [скарынка хлеба]! Глебка.

2. (звычайна ў пачатку рэплікі). Выражае нязгоду, пярэчанне словам субяседніка. — І-і-і, браце, усё гэта не так.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

miły

mił|y

1. мілы, прыемны; ветлівы, прыязны;

~a powierzchowność — прыемны вонкавы выгляд; мілы з выгляду;

~y uśmiech — мілая ўсмешка;

bądź tak ~y i ... — будзь такі ласкавы...;

~y w dotyku — прыемны на вобмацак;

2. уст. абл. дарагі, мілы; любы;

~y sercu — дарагі (мілы) сэрцу;

mój ~y — мой мілы!;

jak mi Bóg ~y — далібог; дальбог;

jeśli ci życie ~e — калі табе жыццё дарагое

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Се 1, сё ‘вось’: Се і хлеба нетуці; Сё прыду (Ласт.); ‘гэта, гэтак’: се дзеўка роўная з ею; се кажуць міншчане (Ян.), у спалучэннях асё, асёж ‘вось, глянь’: Асё маці мая; Дзе нож? — Асё‑ж ляжыць (Ласт.), о се ж ‘вось тут’, до се ‘дасюль’ (ТС), ст.-бел. се ‘вось гэта’: чиѧ молодица се (Альтбаўэр), ‘вось, так, цяпер’ (Ст.-бел. лексікон), параўн. укр. се ‘гэта’, старое рус. сё, стараж.-рус. се, ст.-чэш. se, палаб. sü, ст.-польск. sie, серб.-харв. се, балг. дыял. со, ст.-слав. се ‘тс’. Прасл. *se ‘гэта’ роднаснае літ. še ‘вось табе на’, лат. še ‘тс’ (Буга, Rinkt., 2, 481). Гл. сей, ся.

Се 2 ‘калі’ (умоўны злучнік): “ой, се моя сестра, то прашу я да хаты, а се сивая зазулька, то ляти ў луги кавати” (беласт., у запісах Раманава, гл. Карскі 2-3, 497), у спалучэннях себ ‘калі б’, се хоч ‘калі’, не се ‘быццам; здаецца’ (Список слов… Гродн. и Минск. губ., рукапіс). Паводле Патабні (Из записок, 1–2, 294), аналагічны злучнік, вядомы ў паўночна-заходніх украінскіх гаворках, паходзіць з се, осе (“из се, осе, асе, как указания на недавнее или наличное, произошло се… если”), гл. се 1. Інакш укр. се, се‑б, ся‑б ‘калі’ разглядае ЕСУМ (5, 200) (рэдукцыя если б, што малаверагодна).

Се 3 ‘сябе’: ты сʼе́ ў абʼиду нʼи давай (Сцяшк. Сл.), звычайна ў спалучэнні з прыназоўнікамі: цягня да се́ (Скарбы), śmièrci na sie spadziewàŭsie; starỳ maładùju żuònku bierè nie dzieła sie (Федар. 4), сам за се заступіцца ні можа (шчуч., Нар. лекс.), параўн. укр. за ся, ст.-рус. на ся, польск. дыял. na się, в.-луж. na so, н.-луж na se, палаб. püd są, серб.-харв. пода̄ се, славен. zase, ст.-слав. на сѧ. Прасл. *sę ‘сябе’, націскная (неэнклітычная) форма В. скл. адз. л. (ESSJ SG, 2, 599), роднасная ст.-прус. sien ‘сябе’, лат. sē ‘тс’, гоц. sik ‘тс’ (Фасмер, 3, 823). Беларуская форма звычайна разглядаецца як другасная, узнікшая ў выніку сцягвання сябе > се, паколькі нармальным усходнеславянскім рэфлексам *sę з’яўляецца ся, параўн. -ся (гл.); аднак нельга выключыць уплыў се 1 (гл.) або энклітычнай формы зваротнага займенніка *se, да якой узводзяць беларускія і ўкраінскія зваротныя формы се, сё (ESSJ SG, 2, 599; ESJSt, 13, 812). Гл. таксама свой, сябе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bid

[bɪd]

bade, bid or bad, bidden or bid, bidding

1.

v.t.

1) зага́дваць, нака́зваць

Do as I bid you — Рабі́, як я табе́ нака́зваю

2) віта́ць, каза́ць

to bid good night — пажада́ць до́брае но́чы

His friends came to bid him good-bye — Яго́ныя сябры́ прыйшлі́ разьвіта́цца зь ім

3) (p.t. and p.p. of bid) прапано́ўваць

She bid five dollars for the table — Яна́ прапанава́ла пяць даля́раў за стол

4) аб’яўля́ць; абвяшча́ць

to bid defiance — абве́сьціць непаслухмя́нства, непадпра́дкавацца

5) запраша́ць

2.

v.i.

прапано́ўваць, дава́ць цану́

to bid at an auction — прапанава́ць цану́ на тарго́х

3.

n.

1) прапанава́ньне, зага́дваньне n.

2) прапанава́ная су́ма

3) зая́ўка, ста́ўка f. (у ка́ртах)

•

- bid for

- bid up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)