запанава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; зак.

1. над чым. Устанавіць сваю ўладу, панаванне.

Настаў такі час, калі бедната запанавала.

2. Пачаць бяздзейнае, панскае жыццё.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Настаць, устанавіцца.

Запанавала цішыня.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Зрабіцца пануючым, пераважным.

У вершах запанавала задумлівая элегія.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ула́дны, -ая, -ае (кніжн.).

1. Схільны навязваць сваю волю, загадваць, падначальваць сабе; які выражае ўладу, волю, рашучасць, уладарны.

У. чалавек.

У. позірк.

2. (звычайна з адмоўем). Які мае права, уладу што-н. рабіць.

Не ўладны загасіць такі агонь.

3. перан. Неадольны, усемагутны.

Уладнае пачуццё.

|| наз. ула́днасць, -і, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надво́рны, -ая, -ае.

1. Размешчаны ў межах сядзібы.

Надворныя будынкі.

2. Той, што выходзіць на двор, знадворны.

Надворная сцяна.

3. Тое, што і знешні (у 2 знач.).

Надворная замкнёнасць.

4. Такі, якога яшчэ не паставілі на адкорм (пра свіней).

Надворныя парасяты.

○

Надворны саветнік — у дарэвалюцыйнай Расіі: цывільны чын сёмага класа.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

няпа́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, якога не палілі (пра печ). Няпаленая печ. // Такі, дзе не палілі (пра памяшканне). Няўтульна было ў гэтым недагледжаным і няпаленым памяшканні. Лобан. Пакойчык зімою часта быў няпалены, халодны. Арабей.

2. Які не прайшоў абпальвання (пра цэглу). Дыміліся сушыльныя печы. А няпаленую цэглу абвяваў вецер пад нізкімі паветкамі. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бессардэ́чны, ‑ая, ‑ае.

Бяздушны, жорсткі, пазбаўлены сардэчнасць чуласці. [Юзя:] — Я не магу мець шчасця на чужым горы. Чаму ты такі бессардэчны? Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

двары́шча, ‑а, н.

Участак з хатай і дваровымі будынкамі. З дварышча толькі выйдзеш за такі — Вясельных скрыпак нават не чуваць. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аб’е́зны, ‑ая, ‑ае.

Такі, па якім аб’язджаюць; кружны. Доўгі шнур падвод на момант затрымаўся, пасля пярэдняя завярнула на аб’езную сценку. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камфо́ртны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і камфартабельны. Камфортная кватэра. // Такі, што спрыяе добраму самаадчуванню, дае добрае адчуванне і пад. Камфортныя ўмовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіру́емы, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. цяпер. ад кіраваць.

2. у знач. прым. Такі, работай, рухам якога можна кіраваць. Кіруемы снарад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

малпі́ны, ‑ая, ‑ае.

Такі, як у малпы. Разам з Захарам Зубцом яны тузаліся з невялікім дзёрзкім казачком з малпінымі губамі. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)