цэнтралі́зм
(ад лац. centralis = які знаходзіцца ў сярэдзіне)
сістэма кіравання, пры якой мясцовыя ўстановы падпарадкаваны вышэйстаячым, а ўся сістэма кіруецца цэнтральнымі органамі, адзіным цэнтрам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
шарж
(фр. charge)
сатырычная ці гумарыстычная выява (звычайна партрэт), у якой пры захаванні знешняга падабенства зменены і падкрэслены найбольш характэрныя рысы мадэлі; разнавіднасць карыкатуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
шы́мі
(англ. shimmy = літар. кашуля)
1) бальны танец амерыканскага паходжання, падобны на факстрот;
2) самаваганне насавога кола трохколага трохколавага шасі самалёта пры руленні, разбегу.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эксэ́ргія
(ад экс- + гр. ergon = работа)
найбольшая работа, якую можа выканаць фізічная сістэма пры пераходзе з дадзенага стану ў стан раўнавагі з навакольным асяроддзем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эле́ніум
(лац. elenium, ад гр. elenion = чысцец)
лекавы прэпарат, які ўжываюць пры неўрозах, псіхічных хваробах, пашкоджаннях галаўнога і спіннога мозгу і ў хірургічнай практыцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
энантэ́ма
(ад гр. en = у, на + anthema = высыпка)
высыпка на слізістых абалонках рота, носа, унутраных органаў, якая назіраецца пры некаторых інфекцыйных захворваннях (параўн. экзантэма).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эпі-
(гр. ері = на, над, пры, пасля)
першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае размяшчэнне зверху ці каля чаго-н., следаванне за чым-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Атрэ́п’е ’адыходы пры трапанні льну’ (БРС), ’парванае адзенне’ (Інстр. I); отрэпы, отрэпыны (Влад.), атрэпкі ’адыходы льну’ (Янк. I). Рус. отрепье ’адыходы льну; парванае адзенне’. Утворана з суф. ‑ие (‑ьje) ад дзеяслова атрапаць, утворанага з прэфіксам а‑ (о‑) ці ад‑ (otъ‑) ад трапаць (гл.). У іншых варыянтах выкарыстаны іншыя суфіксы: нулявы, ‑ін(ы), ‑ък(і).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валья́н ’шурпаты валік, з дапамогай якога гатовая тканіна накручваецца на таварна-здымны валік’ (КТС). Да вал (?). Даль (1, 163) прыводзіць вальян, вальявочный, вальячный ’разная, чаканная работа’, якія звязвае (гл. таксама Шанскі, 1, В, 15) з вальяжный ’прыгожа выраблены’ < во‑льячный ад льяк ’форма пры ліцці’. Тады, магчыма, вальян — гэта спецыяльна адліты вал з адпаведнымі «шурпатасцямі».
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Вясёлачка, вясёлычка — памяншальнае ад вясло́ ’вясло ў чаўне’ (Бяльк.). Утворана пры дапамозе суф. ‑ачк‑а. Паводле рэдкасці суфікса н. р. і тэрытарыяльнай абмежаванасці ўжывання, можна меркаваць, што слова было запазычана з рус. гаворак, дзе маецца арханг., алан., валаг., перм. весёлышко ’тс’, суфікс якога быў відазменены на бел. глебе пад уплывам ‑ечк‑а (як лісцечка, гняздзечка).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)