1.зб. Родныя, сваякі. Да палкоўніка адразу прыехала радня: родная сястра, жонка, нейкі яшчэ малады чалавек.Чорны.Абапал маладых садзяцца шафёры і шаферкі. Потым сваты і свацці, а далей ужо блізкая і далёкая радня.Асіпенка.
2.Разм. Родны (родная), сваяк (сваячка). Здавалася, нібы ўсе яны [людзі і малпы] адчувалі, што даводзяцца адзін аднаму раднёй.Маўр.Можа, ён быў яму нейкая радня, а можа і што-небудзь іншае звязвала іх, але гэты бялявы хлопец быў для оберста не толькі дзеншчыком.Шахавец.//перан. Аб кім‑, чым‑н. падобным у якіх‑н. адносінах. Я ў Новай Рызе — зусім як дома, бо з новым Мінскам яна радня.А. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рашо́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Рмн. ‑так; ж.
1. Загарадка з пераплеценых радоў драўляных ці металічных пруткоў, палосак і пад. Рашотка, што прыкрывала ўваход у падвал, адкінута ад сцяны дома.Гарбук.Пачнём новае жыццё ладзіць, — адказвае Дзямід. — Пакуль тое новае, — гаворыць бацька і прымайстроўвае да перадка выразаную з ліпавай дошкі рашотку.Асіпенка.
2.Абл. Агароджа з пруткоў, планак. Садовая рашотка. □ Потым праз некалькі мінут.. [Тамара] выйшла вунь на той балкон з пагнутай рашоткай. Я яшчэ хацеў выправіць. Не давялося.Пінчук.
3. Частка топкі, прызначаная для спальвання на ёй цвёрдага паліва; каласнік.
•••
За рашотку — у турму (сесці, пасадзіць і пад.).
За рашоткай — у турме (сядзець, апынуцца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самасто́йнасць, ‑і, ж.
1. Незалежнасць, свабода ад чыйго‑н. уплыву, прымусу. Палітычная самастойнасць дзяржавы. □ На палях бітваў вырашаўся лёс сацыялістычных заваёў і дзяржаўнай самастойнасць народаў СССР.«Звязда».// Уласцівасць адрознівацца, вылучацца сваімі асаблівасцямі. Мінскі інтэр’ер ужо набыў права мастацкай самастойнасці.«Маладосць».
2. Уласцівасць і стан самастойнага. Развіццё самастойнасць і ініцыятывы навучэнцаў. □ Трымаўся.. [Янка] заўсёды як дарослы, і самастойнасць гэтая ішла да яго грубаватага сур’ёзнага твару, бліскучых вачэй і крыху сутулай постаці.Чарнышэвіч.// Сур’ёзнасць у паводзінах, адносінах да справы. Зіна, як дзяўчынка, заставалася дома за гаспадыню. Гэта яе прывучыла да работы. Але гэта і надало яе паводзінам залішнюю самастойнасць.Шыцік.Маруся бясконца смяецца. Дзесяты клас канчае, а ніякай самастойнасці.Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сква́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Рмн. ‑рак; ж.
Падсмажаны або звараны кавалачак сала. Злосна сквірчэлі на патэльнях духмяныя скваркі.Новікаў.Хоць і незнаёмы госць Для бацькоў, але — Скварка і яешня ёсць З чаркай на стале.Куляшоў.//Разм. Наогул сырое сала; адрэзаны кавалачак сырога сала для яды. [Жэньцы] дома трэба быць — парсючку піць занесці. Бо калі парсючок галодны будзе, дык і сала не нарасце, і скваркі не будзе.Крапіва.Бацька ўпіраўся, не хацеў вучыць дачок .. Грошай ад яго яны ніколі не бачылі. Так якой бульбы мех, круп, якую скварку прысылала маці.Арабей.Моўчкі ем гарачы блінец з сырой халоднай скваркай.Дайліда.Для крутой талакі Хата скварку хавала.Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bíegen
*
1.
vt гнуць, нагіна́ць, згіна́ць
2.vi(s) зваро́чваць, паваро́чваць (напр. за рог дома)
◊ es mag ~ óder bréchen* — што б там ні было́, чаго́ б яно́ ні каштава́ла
3.
(sich) гну́цца, згіна́цца
sich vor Láchen ~ — ку́рчыцца ад сме́ху
sich ~ und schmíegen — падла́джвацца; пакара́цца, скара́цца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Tür
f -, -en дзве́ры, бра́ма
vor der ~ stéhen* — быць [мець адбы́цца] неўзаба́ве
von ~ zu ~ — з до́ма ў дом
j-m die ~ wéisen* — паказа́ць каму́-н. на дзве́ры
◊ óffene ~ éinrennen* — ≅ бі́цца за пусты́ мех
kéhre vor déiner éigenen ~! — паглядзі́ ле́пей на сябе́, не лезь у чужы́я спра́вы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
home1[həʊm]n.
1. дом, жыллё;
make a home for smb. прытулі́ць каго́-н.
2. ро́дны дом, ро́дны кут; радзі́ма;
ancestral home бацько́ўскі дом;
feel a longing for home сумава́ць па ро́дных мя́сцінах
3. сям’я́; сяме́йнае жыццё;
She comes from a poor home. Яна родам з беднай сям’і.
4. прыту́лак; пансіяна́т;
a children’s home дзетдо́м;
a dog’s home прыту́лак для бяздо́мных саба́к;
an old people’s home дом для састарэ́лых;
a rest home дом адпачы́нку
♦
at home
1) до́ма
2) лёгка, во́льна, камфо́ртна;
Make yourself at home. Адчувайце сябе як дома.
3) у сваёй краі́не, ро́дным го́радзе і да т.п.;
The Prime Minister is not as popular at home as he is abroad. Прэм’ер-міністр не так папулярны ў сваёй краіне, як за мяжой;
a home from homeBrE/a home away from homeAmE другі́ дом;
feel at home with smth. до́бра ве́даць што-н.;
She feels at home with English. Яна добра валодае англійскай мовай.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
забе́гчысов., в разн. знач. забежа́ть;
з. да тава́рыша — забежа́ть к това́рищу;
з. ў магазі́н — забежа́ть в магази́н;
саба́ка ~бе́г напе́рад і спыні́ўся на даро́зе — соба́ка забежа́ла вперёд и останови́лась на доро́ге;
з. за дом — забежа́ть за дом;
з. за пяць кіламе́траў ад до́му — забежа́ть за пять киломе́тров от до́ма;
◊ з. напе́рад — забежа́ть вперёд
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́братьсяв разн. знач. вы́брацца, мног. павыбіра́цца; (выпутаться из чего-л. — ещё) разг. вы́блытацца; (о свободном времени — ещё) знайсці́ся;
вы́браться из боло́та на хоро́шую доро́гу вы́брацца з бало́та на до́брую даро́гу;
тяжело́ вы́браться из до́ма ця́жка вы́брацца з до́му;