1. Ступень адрознення, чын, спецыяльнае званне каго‑н. Дыпламатычныя рангі. Ранг паручыка. Тэхнік-інтэндант другога рангу.
2. Катэгорыя, разрад якіх‑н. прадметаў, з’яў або асоб. Узводзіць у ранг дзяржаўнай палітыкі. Узвесці ў ранг літаратурнай нормы. □ [Астаповіч] часамі нават заікаўся — калі чаго-небудзь спяшаўся ў гаворцы або растлумачваў што чалавеку, вышэйшаму за сябе жыццёвым рангам.Чорны.
•••
Капітан 3‑га рангугл. капітан.
Капітан 2‑га рангугл. капітан.
Капітан 1‑га рангугл. капітан.
[Ням. Rang.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нагавары́ць
1. (сказацьмногачаго-н.) zusámmenreden vt; viel dahérreden;
нагавары́ць тэкст на сту́жкуéinen Text auf Band spréchen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
накляпа́ць1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
1. Прыкляпаць што‑н. да чаго‑н. Накляпаць плешку на болт.
2. Кляпаннем зрабіць пэўную колькасць чаго‑н.
3. Ударамі малатка навастрыць (касу, нож і інш.). Тая [каса], што касіў Мішка залетась, была нядрэннаю. Каб яшчэ накляпаць яе.., мянташкай правесці, то працаваць можна.Кандрусевіч.
накляпа́ць2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Нагаварыць на каго‑н., узвесці паклёп. Папракнуў [Самарос] сябе за тое, што праз меру накляпаў на Каршукова, расказваючы Галаю пра гаворку з ім.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Léumund
m -(e)s рэпута́цыя, сла́ва
gú- ter ~ — до́брая рэпута́цыя
j-n in bösen ~ bríngen* — знясла́віць каго́-н., узве́сці паклёп на каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
kwadrat, ~u
м. квадрат;
podnieść do ~u мат.узвесці ў квадрат;
pięć do ~u — пяць у квадраце;
dureń do ~u — поўны дурань
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
назе́мны, ‑ая, ‑ае.
1. Які знаходзіцца, размешчаны на паверхні зямлі. Наземны вестыбюль метро. Наземны аб’ект. □ Узвесці наземныя збудаванні сучаснай магутнай цеплавой станцыі не так проста.Шыцік.Чутны былі гудкі, снавалі ў цемені аганькі. У вялікіх наземных будынках грукаталі і сіпелі машыны.Лупсякоў.
2. Які дзейнічае на зямной паверхні. Наземныя машыны. □ Тым часам партызаны.. быццам расталі дзе, [іх].. не магла знайсці ў зімовых лясах ні наземная разведка, ні нават паветраная.Чыгрынаў.// Які праводзіцца, робіцца на зямной паверхні. Наземныя вымярэнні. □ З белых пустэльняў поўначы, дзе разгараліся жорсткія паветраныя сутычкі, лепш былі відаць жорсткія наземныя баі на другіх франтах.Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́верзня ’бесталковы, хлуслівы’, накаверзнічаць ’схлусіць’ засведчаны ў Барысаўскім р‑не (Жакава, Совещание по ОЛА, 1975, 199). Укр.каверза ’хітрыкі, штука’, каверзник не выглядае як народнае, аднак Грынчэнка з паметай «Лебед. у.» прыводзіць слова каверзякати ’верзці лухту’. Рус.каверза вядома ў літар. мове (з 1641) і ў гаворках: пск., асташ., цвяр.каверза ’пра чалавека, які прыносіць іншым непрыемнасці’, перм., алан., арх. ’пляткар, пляткарка’, валаг. ’штукар’, алан. ’назола’, смален.кавирзу сплесть ’схлусіць, сказаць плётку, узвесці паклёп’. Усх.-слав. утварэнне ад коверзати ’плесці’, гл. кавярзаць. Семантыка празрыстая, параўн. рус.сплетня, польск.plotki. Бел.каверзь ’лухта’ можна параўнаць з рус.пск., асташ., цвяр.каверзь ’дрэнь, брыдота’ (параўн. адзначанае на той жа тэрыторыі каверзяниться ’пэцкацца’), ’пра пустога, нікчэмнага чалавека’; бел.каверзня ’пра бесталковае, хлуслівае’ з рус.пск., асташ., цвяр.каверзня ’неверагоднае, або такое, якое не заслугоўвае даверу, апавяданне’. Гл. кавярзень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
обустро́итьсов.
1.(подготовить, оснастить всем необходимым для проведения строительных и других работ) падрыхтава́ць (да будаўні́чых і і́ншых рабо́т);
обустро́ить бурову́ю сква́жину падрыхтава́ць бураву́ю свідраві́ну да рабо́ты;
обустро́ить строи́тельную площа́дку падрыхтава́ць да рабо́ты будаўні́чую пляцо́ўку;
1. Тое, што і пакласці (у 1, 2, 4, 5, 7, 8 і 9 знач.).
2. Нанесці зверху слой чаго‑н. Палажыць грунт на палатно.
3. Будуючы, узвесці на нейкую вышыню. Улетку .. [сын і маці] нанялі цесляра дзеда Архіпа, і той памаленьку палажыў яшчэ два вянцы на зруб.Краўчанка.// Наслаць, пралажыць, укласці. Палажыць падлогу. □ Амаль што не каля кожнай хаты ляжалі кучы бярвенняў і гнілі, але нікому не прыходзіла ў галаву палажыць кладачку хоць супраць свае хаты.Колас.
4.Спец. Надаць якое‑н. становішча, напрамак (самалёту, судну). Палажыў [Пішчыкаў] машыну на крыло і спікіраваўшы строма, з першага ўдару падпаліў флагмана.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)