1.Сталовая пасуда круглай формы з шырокім дном і прыўзнятымі краямі. Дэсертная талерка. □ Стол заслалі, прынеслі талеркі з вяндлінаю .. і селі піць чай.Колас.На талерках дыміцца лёгкай парай вараная ружаватая трусяціна.Навуменка.// Колькасць стравы, якая ўмяшчаецца ў такую пасуду. [Дзядзька:] — Была б у калгасе сталовая, то капусты б міску вычарпаў, адбіўную б умяў ці верашчакі б талерку блінамі вымачаў.Бялевіч.У міг з’явіўся на стале «журавель» з гарэлкай, а поруч з ім міска мёду і талеркі маласольных агуркоў.Васілевіч.
2.толькімн. (тале́ркі, ‑рак). Ударны музычны інструмент, які складаецца з двух металічных дыскаў. Аркестравыя талеркі.
3.Спец. Назва розных дэталей, якія маюць форму дыскаў. Буферныя талеркі.
•••
Не ў сваёй талерцы — у нязвычным стане, не ў звычайным для сябе настроі.
[Ад ням. Teller.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
hall
[hɔl]
n.
1) калідо́р -а m.
2) пярэ́дні пако́й; вэстыбю́ль -я m.
3) за́ля f.
concert hall — канцэ́ртная за́ля
4) дом для грама́дзкіх патрэ́баў
5) Brit. унівэрсытэ́цкая стало́вая
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
лы́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Рмн. ‑жак; ж.
Прадмет сталовага прыбора для зачэрпвання рэдкай або рассыпістай ежы. Сталовая лыжка. Чайная лыжка. □ На прыпечку стаялі гліняная міска, чыста вымытая, а ў ёй дзве драўляныя лыжкі.Кулакоўскі.// Колькасць рэчыва, якое можа ўмясціцца ў лыжцы. Чайная лыжка солі. □ Якуб сёрбае лыжак колькі капусты і зноў гаворыць.Якімовіч.
•••
У лыжцы вады ўтапіцьгл. утапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тале́рка ’плоская сталовая пасуда круглай формы, міска’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Ласт., Байк. і Некр., Нік. Очерки, Касп., Шат., Бяльк., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.; ЛА, 4), тарэ́лка ’тс’ (Сл. ПЗБ, ЛА, 4), талі́рка ’тс’ (Сл. ПЗБ), талі́рок ’тс’ (Сл. Брэс.), тале́рка ’металічны кружок над вісячай лямпай’ (Сцяшк. Сл.), тале́ркі ’дыскі’ (Кал.). Паводле Карскага (1, 315), з ням.Teller ’талерка’ (гл. талер2) з захаваннем характэрнага для беларускай мовы спалучэння л–р (без метатэзы, параўн. укр.тарілка, рус.тарелка ’тс’), магчыма, пад уплывам польск.talerzyk, дыял.talerka ’тс’, асабліва talarek ’малы кружок’. Параўн. адаптаванае ў народнай мове тэро́лка ’талерка’ (бяроз., Шатал.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чайна́я, ‑ой, ж.
1. Грамадская сталовая, дзе наведвальнікі могуць выпіць чаю і паесці. Шафёр спыніў машыну каля чайной. Тут можна было выпіць шклянку чаю, перакусіць.Ермаловіч.Яўген вылез з аўтобуса, забег у чайную, выпіў шклянку гарбаты і весела паджгаў у вёску.С. Александровіч.
2.Уст. Пакой, у якім п’юць чай. Талерка стаіць на століку ў чайной (так завецца маленькі пакой, дзе гатуюць чай).Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
соль¹, -і, мн. со́лі, -ей, ж.
1.адз. Белае крышталічнае рэчыва з вострым характэрным смакам, ужыв. як прыправа да стравы.
Сталовая с.
2.перан., адз. Тое, што надае асаблівы інтарэс, вастрыню чаму-н.
У гэтым якраз і ўся с. паэмы.
3. Хімічнае злучэнне, прадукт поўнага або частковага замяшчэння вадароду кіслаты металам (спец.).
Берталетава с.
◊
Падсыпаць солі — добра даняць, дапячы каму-н. іроніяй, едкім словам.
Пуд солі з’есці з кім-н. — добра і даўно ведаць каго-н. (разм.).
|| прым.салявы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.) ісаляны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стало́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для стала, для выкарыстання ў час яды. Сталовы сервіз. Сталовая бялізна. □ Хапіліся сталовага серабра — а таго след прастыў, не дашукаліся і прадвадзіцельскай шубы...Лынькоў.Сталовым нажом бацька ўрачыста робіць на вушаку засечку.Хадановіч.
2. Які мае адносіны да сталовай, прызначаны для яе. Сталовы гарнітур.
3.Спец. Які мае плоскія вяршыні і крутыя схілы (пра гару, узвышша). Сталовыя горы. Сталовы айсберг.
•••
Сталовае віногл. віно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бялі́знажзборн Wäsche f -; Wä́schestück n -(e)s, -e (аднаштука);
стало́вая бялі́зна Tíschwäsche f;
наце́льная бялі́зна Léibwäsche f;
пасце́льная бялі́зна Béttwäsche f;
спо́дняя бялі́зна Únterwäsche f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
стало́вы Tisch-, Táfel-; Ess-; Spéise-;
стало́вы прыбо́р Essbesteck n -s, -e, Tíschbesteck n, Táfelbesteck n;
стало́вая лы́жкаÉsslöffel m -s, -s;
па стало́вай лы́жцыésslöffelweise;
стало́вае віно́ Táfelwein m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ёмісты, ‑ая, ‑ае.
1. Здольны змясціць у сабе вялікую колькасць каго‑, чаго‑н. Ёмісты рэчавы мяшок. Ёмістая сталовая. □ Ёмістая пашча [экскаватара] .. ўзнімала і абвальвала на грузавік ледзь не цэлую тону жоўтага пяску.Паслядовіч.Двор поўніўся людскіх гоманам; рыпелі колы ёмістых драбін, бразгала жалеза.Хадкевіч.
2.перан. З багатым зместам, з вялікім унутраным сэнсам. Ёмісты вобраз. Ёмісты выраз. □ Але ў Купалы разам з песеннасцю прысутнічаў, як вядома, і надзвычай выразная мова вобразнай сімволікі, сімволікі ёмістай, па-філасофску значнай і народна-каларытнай.Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)