пра́веднік м., в разн. знач. пра́ведник;
◊ спаць сном ~ка — спать сном пра́ведника
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Дры́хнуць ’дрыхнуць’ (БРС, Нас., Бяльк.). Рус. дры́хнуть, дры́хать, чэш. дыял. drychmat ’драмаць, спаць’, серб.-харв. дри́хати ’моцна спаць’, славен. dríhati ’спаць’. Прасл. *dryxati, *dryxnǫti ’тс’. Даўнейшыя этымалагічныя версіі гл. у Фасмера, 1, 545. Паводле Трубачова (Эт. сл., 5, 144–145), прасл. дзеяслоў з’яўляецца экспрэсіўным утварэннем, якое ўзнікла з усечанай асновы дзеяслова *drěmati ’драмаць’, да якой далучылася суфіксальная частка ‑x‑ati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазяха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Міжвольна глыбока ўдыхаць і адразу ж выдыхаць паветра шырока адкрытым ротам (пры жаданні спаць, пры стоме). Стоячы на сонцы, ад спёкі шырока пазяхалі дзеці, чхалі ад .. пылу. Галавач. Хацелася спаць, і.. [Язэп] пазяхаў раз за разам. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пакла́сціся, ‑кладзецца; ‑кладзёмся, ‑кладзяцеся, ‑кладуцца; зак.
Палегчы, улегчыся — пра ўсіх, многіх. Не запальваючы святла, [члены сям’і] павячэралі, а потым і спаць паклаліся. Сабаленка. Нагуляюцца [мужчыны] бывала так, што калі пакладуцца вечарам спаць, дык і шахматная дошка, і фігуры .. доўга стаяць у вачах. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нізва́ння, прысл.
Разм. Ніколькі. Спаць не хацелася нізвання. Гартны. Віны за мной няма нізвання. Ліхадзіеўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
удзвю́х, прысл.
У колькасці дзвюх жанчын. Дзяўчаты, не вячэраўшы, паклаліся спаць, удзвюх на ложку. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устро́іцца, -о́юся, -о́ішся, -о́іцца; зак.
1. Уладкавацца, паступіць куды-н. (на работу).
У. на фабрыку.
2. Размясціцца дзе-н.; наладзіць сваё жыццё ў якім-н. месцы.
У. спаць на канапе.
У. на кватэру.
|| незак. устро́йвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
odsypiać
незак. разм. адсыпаць, высыпацца (спаць)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wysypiać się
незак. высыпацца; спаць уволю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Ку́лькаць ’спаць, засынаць’ (Сцяшк. Сл.). Да куляцьх. Першаснае значэнне ку́лькаць ’валіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)