гратуа́р

(фр. grattoir, ад gratter = скрэбці)

сталёвы інструмент у выглядзе кароткага клінка на ручцы, які выкарыстоўваецца гравёрамі і мастакамі для зняцця няроўнасцей на метале, гіпсе, лішняй фарбы на паперы і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

claw

[klɔ]

1.

n.

1) капцю́р, кіпцю́р -а́ m.

2) ла́па зь кіпцюро́м, клю́шня f.

2.

v.t.

1) дра́паць; драць, дзе́рці, разьдзіра́ць

2) схапі́ць або́ цягну́ць ла́памі

3) скрэ́бці

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Гню́сны ’гнюсны’ (БРС, Нас., Шат.). Рус. гну́сный, польск. gnuśny ’інертны, вялы’, балг. гну́сен, серб.-харв. гну̏сан, ст.-слав. гнѫсьнъ і г. д. Прасл. *gnusьnъ. Вытворнае ад *gnus‑, якое параўноўваецца са ст.-ісл. gnúa ’церці’, грэч. χναύω > ’скрэбці, драпаць’. Формы тыпу гню́сны (з палатальным нʼ) тлумачацца экспрэсіўным характарам слова. Гл. Фасмер, 1, 422; Трубачоў, Эт. сл., 6, 184; Брукнер, 147; Слаўскі, 1, 305–306.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

grate​2 [greɪt] v.

1. це́рці (на тарцы);

grated apple/cheese цёрты я́блык/сыр

2. скрэ́бці, скрабці́, скрэ́баць; скрыпе́ць; скрыгата́ць;

grate one’s teeth скрыгата́ць зуба́мі

3. (on/with) раздражня́ць, дзе́йнічаць на не́рвы;

Her voice grates on me. Яе голас раздражняе мяне.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Лы́сіць ’скрэбці бульбу збольшага, не поўнасцю’, ’збольшага абчэсваць бервяно, рабіць лысіны’ (докш., Мат. Янк.; Янк. 3.), ’кепска рабіць што-небудзь’ (в.-дзвін., Шатал.), лы́сыты ’рабіць зарубкі на ствале дрэва’ (кобр., Жыв. сл.). Рус. лысить ’рабіць лысым’, ’знімаць кару з дрэва, ачышчаць жэрдкі для агароджы’, лыситься ’праясняцца’; польск. łysić się ’рабіць лысым, голым’; чэш. lysiti ’тс’, славен. lísiti ’пакрываць каляровымі плямамі’. Прасл. lysiti, утворанае ад прыметніка lysъ ’лысы’ (Слаўскі, 5, 413–414).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

scrabble

[ˈskræbəl]

1.

v.

1) дра́паць, скрэ́бці; кара́скацца

2) крэ́мзаць, неаха́йна піса́ць

3) Figur. ро́спачна змага́цца

to scrabble for a living — бі́цца, як ры́ба аб лёд

2.

n.

1) дра́паньне n.; крэ́мзаньне n.

2) змага́ньне n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

◎ Ку́таці, ку́таць ’мыць (пра бялізну)’ (Сл. паўн.-зах., Шатал.). Цяжка семантычна суаднесці з кутаць© або кутаць 2 (параўн. Тапароў, K–L, 286–287). Больш верагодным, здаецца, лексічнае пранікненне з балтыйскіх моў: літ. kutinėti ’скрэбці’. Параўн. рус. стирать ’сціраць’ і ’мыць’.

◎ Ку́таць 1 ’укрываць’ (Нас.). Да кут (гл.). Гл. хутаць.

◎ Ку́таць 2 ’гарадзіць (плот)’ (Сл. паўн.-зах., Мат. Гом., Ян., Шатал., Жыв. сл., Нар. сл.). Да кут (гл.) і куни 2 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Паскро́бак, паскрэбак, паскрэбіш, падскрэбіш, паскробка, паскрэбка, поскро́бка, пашкробак, падшкробак ’выскрабак, рэшткі цеста ў дзежцы для закваскі’ (ТСБМ, Др.-Падб., Сл. ПЗБ, ТС; КЭС, лаг.; Сцяшк. Сл., Ян., Мат. Гом., Мат. Маг.), паскрэбкі ’астаткі ежы ў паскробаным гаршку’ (КЭС, лаг.), ’апошняе дзіця ў бацькоў’ (Сл. ПЗБ). Да скрэбці (гл.). Паілак значэнне ’пасля, па’. Аналагічна польск. poskrobek, рус. поскребок, поскрёбыш. Сюды ж кобр., драг. поскрэптуха, поскріптуха, малар. поскрыптач, пошкріптач ’хлябок з рэшткаў цеста’ (клім., Сл. Брэс.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

strugać

незак.

1. стругаць;

2. габляваць;

3. (пра гародніну) чысціць; абіраць; скрэбці;

strugać wariata разм. валяць дурня;

strugać ważniaka разм. зазнавацца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Брус, брусо́к. Рус. брус, ‑ок, укр. брус і да т. п., польск. brus, чэш. brus, балг. брус, серб.-харв. бру̑с і г. д. Слав. *brusъ ’брус; тачыльны камень’. Аблаутная форма да *brъs‑ (параўн. ц.-слав. бръснѫти ’скрэбці, брыць’). Далей параўноўваюць літ. braũkti ’выціраць і да т. п.’; ст.-ісл. brúna ’тачыць’ і інш. Бернекер, 91; Праабражэнскі, 1, 42; Брукнер, 42; Фасмер, 1, 220; Слаўскі, 1, 45 (*bhrou‑k̑‑ ’церці, здзіраць’); Махэк₂, 68 (іншая версія). Булыка (Запазыч.) лічыць ст.-бел. брус паланізмам. Няпэўна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)