Пе́даль ’нажны рычаг у машынах і прыстасаваннях’ (ТСБМ), міёр.піда́ліна ’тс’ (Нар. словатв.). Праз рус. мову прыйшло з ням.Pedal ці франц.pédale, якія з італ.pedale < лац.pedālis ’нажны’, — спачатку ’педаль у музычных інструментах’ (Фасмер, 3, 225; Голуб-Ліер, 364).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Héber
m s, -
1) пад’ёмнік
2) фіз. лі́вер, сіфо́н; тэх.рыча́г
3) спарт. штангі́ст
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Lénker
m -s, -
1) рулявы́, стырнавы́, шафёр, кіро́ўца
2) тэх. каро́мысел; рыча́г; руль (веласіпеда)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
падва́жнік, ‑а, м.
1. Прыстасаванне ў паравых і інш. машынах у выглядзе стрыжня з дзяржаннем для рэгуліроўкі сілы або хуткасці руху чаго‑н.; рычаг. Васіль зайшоў у [паравозную] будку і таргануў падважнік свістка.Шынклер.
2. Тоўстая жэрдка, пры дапамозе якой прыпадымаюць цяжары. [Астаповіч] налёг грудзьмі на падважнік і так раскалыхваў абкапаны навокал корч.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
а́ншпуг
(гал. handspaak)
1) драўляны або металічны рычаг для падымання- і перасоўвання грузаў на караблі;
2) драўляны кол, які ўтрымлівае палі ў патрэбным становішчы пры забіванні іх капром.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Мядзвёдак ’рама, у якую ўстаўляецца верацяно з ніткамі, каб звіваць іх на клубок’ (Шат.), мядзведка ’рубанак з дзвюма ручкамі’ (браг., Мат. Гом.), лоеў.мядзведка ’рычаг, якім паварочваецца шацёр ветрака’ (ЛАПП). Да мядзведзь (гл.). Названы паводле падабенства з лапамі мядзведзя. Аналагічна баран ’рубанак з дзвюма ручкамі’, каза 19, казан (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кале́нчаты
1.тэх Knie-, gekröpft, wínk(e)lig;
кале́нчаты вал Kúrbelwelle f -, -n, gekröpfte Wélle;
кале́нчаты рыча́г Kníehebel m -s, -;
2.бат knótig;
3.гл каленны
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ваґава́ць2 ’будзіць, падымаць са сну’ (зламоўн.) (Сцяц.). Гук ґ выбухны. Указанне на тое, што слова ўжываецца зламоўна, дазваляе меркаваць, што перад намі перанос значэння вагаваць ’з цяжкасцю ўзнімаць’ (< ваг ’рычаг’) > вагаваць ’падымаць са сну’ > ’будзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рукая́ткаж Griff m -(e)s, -e, Hándgriff m, Stiel m -s, -e; Kúrbel f -, -n (для вярчэння); Hébel m -s, - (рычаг);
завадна́я рукая́ткааўтаÁnlasskurbel f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
◎ Наворысты ’пахілены (пра дрэва)’ (лельч., Нар. лекс.), ’пахілы, нахілены (пра дрэва)’ (ТС). Відаць, належыць да вялікай групы слоў з коранем ‑ver‑j‑vor‑, якія абазначаюць розныя жэрдкі, рычагі, загароды і пад., параўн. палес.вор ’плот у дзве ці тры жэрдкі’, укр.ворина ’калок у частаколе’, забора ’калок, якім закрываюць вароты’, славен.navor ’рычаг’ і інш., усе да *verati ’ўсоўваць’. Гл. вор2.