быр

1. Густы, глухі змешаны лес на высокім сухім і пясчаным месцы (Кам., Радзеж Палессе Талст.).

2. Ралля на месцы лесу (Драг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

цвердзіна́ Цвёрдая, мелка ўзараная, засохлая ралля; цвёрды грунт; засохлая гліна (Слаўг.). Тое ж цвярдзі́ж, цвярдзі́нь, цвярды́нь, цвярды́ня, цвярдыня́ (Слаўг.), цвёрж (Краснап. Бяльк.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

rola

I rol|a

ж. ралля;

praca na ~i — земляробчая праца, праца ў сельскай гаспадарцы

II ж.

роля;

główna ~a — галоўная роля;

to nie gra ~i — гэта не мае значэння

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ата́рыца ’частка панскай зямлі, засеяная парабкам для сябе’ (Нас., Чач., Гарэц.), ’асабістая даходная праца’ (Мядзв.), ’ралля, прыгатаваная пад пасеў’ (КЭС). У блізкім значэнні слова выкарыстоўваецца ў «Рускай праўдзе» (Сразн.): отарица. Спрэчна. Карскі (Труды, 391) лічыць запазычаннем з літ. ãtaras ’баразна з краю нівы’. Карскі супраць сувязі з дзеясловам араць, таму што ў гэтым выпадку чакалася б *аторыца (параўн. атор(а)). Урбуціс (Baltistica V (1), 1969, 48) лічыць, што бел. атарыца ўтворана ад атара (гл.) ’гурт авечак’ і ’зямельнае ўгоддзе’. Значэнне атарыца ’пасаг’, у тым ліку ’жывёла, што даецца як пасаг’ (Мат. дыял. канф., 77), укр. дыял. палес. атарица ’пасаг’ указвае на магчымасць іменна такога (ад атара) паходжання слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

во́рыва

1. Узаранае для сяўбы поле; засеяны палетак (БРС). Тое ж па́хаць, па́хата (Слаўг.), аралля́ (Дубр.).

2. Ралля, якая ўзарана першы раз (Сен. Касп.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

пашня́

1. Поле, засеянае збожжам (Слаўг.). Тое ж пашні́ца (Слаўг.).

2. Ралля (Нас., Сміл. Шат.).

3. Насенне ўсіх збожжавых культур, лёну, канопляў, бульбы, гародніны (Слаўг.). Тое ж пашні́ца (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

папа́р

1. Незасеяная ралля, якая рыхтуецца для пасеву азімых (БРС). Тое ж папа́рына (Глуск. Янк., Сал.).

2. Поле пасля зжатага жыта (Ст.-дар.).

3. Паша па адпачываючым адзін год полі (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

аднаво́р

1. Поле, якое не было пад папарам (Слаўг.).

2. Ралля, узараная адзін раз пад яравыя або азімыя культуры (Глуск., Слаўг., Р. Сабаленка. Каралінцы, 1960, 194). Тое ж аднаворка (Слаўг.), аднораль (Кап.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

грунт

1. Глеба, ралля (Нас. АУ, Нас., Сен. Касп., Слаўг.).

2. Надзел зямлі; нераздзельная гаспадарка (Сміл. Шат.).

3. Прысядзібны ўчастак, зямля з забудовамі (Стол.).

4. Ніжнія пласты зямлі (Слаўг.).

5. Цвёрдае дно ў рацэ, возеры (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

Féld

n -(e)s, -er

1) по́ле, ралля́

ein bestélltes ~ — апрацава́нае [уро́бленае] по́ле

bráchliegendes ~ — по́ле пад папа́рам

2) по́ле бі́твы

ins ~ zíehen* [rücken] — выступа́ць у пахо́д; адпраўля́цца на вайну́

das ~ gewínnen* — перамагчы́, вы́йсці перамо́жцам

das ~ räumen — здаць свае́ пазі́цыі, адступі́ць

3) по́ле дзе́йнасці, галіна́ (ведаў)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)