Лаза́ты ’д’ябал, які жыве ў лазе’ (Зайцава, Лінгв. Дасл.) — субстантыўны прыметнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑ат‑ы (Бел. гр., 1, 200). Да лаза́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Веснавы ’вясенні’ (КТС) — прыметнік да вясна́, утвораны таксама, як і зімовы, пры дапамозе суф. ‑ов‑ы. Інакш больш старажытным (паводле словаўтварэння) можна лічыць ве́сні (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ле́шы ’нячыстая сіла’ (Сцяшк., ТС). Рус. леший ’лясун, д’ябал’. Адсубстантыўны прыметнік lešjь. Да лес (гл.). Параўн. ст.-рус. лѣший ’парослы лесам’. Літаратуру гл. Фасмер, 2, 490.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Любовы ’любы, выбраны з любоўю’, ’шаноўны’ (Нас.), ’даспадобы’ (Нар. Гом.), любовенькі ’тс’ (Нас.), ’дарагі, па сэрцу’ (Нар. Гом.). Рус. вяц. любово́й. Адыменны прыметнік. Да любоў (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Службі́ста ‘добры працаўнік’ (смарг., беласт., Сл. ПЗБ). З польск. służbista ‘тс’. Таксама з польскай прыметнік службо́вы (ТСБМ) < służbowy і дыял. служонца, служо́нцая ‘служанка’ (Сл. ПЗБ) < służący.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
да..., прыстаўка.
1. Надае дзеясловам значэнне а) давядзення дзеяння да поўнага завяршэння, канца; дасягнення мэты, мяжы якога‑н. дзеяння, напрыклад: даараць, дапісаць, давучыць, даварыць, дабегчы, дажыць, дабрацца, дазваніцца; б) папаўнення чаго‑н. да пэўнай меры, а таксама прыбаўкі звыш нормы, напрыклад: даліць, дасыпаць, дабавіць; в) (з часціцамі ‑ся, ‑ца, ‑цца) адмоўнай ацэнкі вынікаў дзеяння, напрыклад: дагуляцца, даскакацца, дастукацца.
2. Утварае прыметнік са значэннем: які адбываўся раней таго, што абазначана асновай, напрыклад: дакастрычніцкі, дарэформенны, дагістарычны.
3. У спалучэнні з кароткімі якаснымі прыметнікамі ўтварае прыслоўі спосабу дзеяння, напрыклад: дагала, дабяла, дачыста, дасуха.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Асаві́к ’грыб падасінавік, Leccinum (Boletus) aurantiacum, Leccinum testaceo-scabrum = Boletus rufescens’. Ад аса ’асіна’ (гл. асіна) праз прыметнік асовы з дапамогай суф. ‑ік паводле месца, дзе расце.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вухла́сты ’з вялікімі вушамі’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Байк. і Некр.). Адназоўнікавы прыметнік; параўн. галава́сты, спіча́сты (ад галава, спіца) з характэрнай суфіксацыяй; ад незафіксаванага *вухлы экспр. ’вушы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трайча́сты ’які складаецца з трох аднародных частак ці прадметаў’ (ТСБМ). Прыметнік утвораны ў выніку кантамінацыі польск. troisty і рус. тройчатый. Параўн. укр. троїстий, тройча́стий, тройча́тий, тройчи́стий ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трусо́вы: на тым белым камені́ трусова перʼе (маладз., Песні сямі вёсак). Відаць, прыметнік, утвораны ад назвы страуса (гл. страус), параўн. ст.-бел. струсъ ‘страус’ са стратай пачатковага с.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)