абро́к², -у, м.
Корм для коней, звычайна авёс.
Не даўшы аброку, не бі кіем па боку (прыказка).
|| прым. абро́чны, -ая, -ае.
Аброчная торба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
учо́ра, прысл.
1. У дзень перад сённяшнім.
2. у знач. наз., нескл., н. Учарашні дзень.
У. не дагоніш, ад заўтра не ўцячэш (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Прыпаве́стка ’дадатак да аповесці, апавядання; прымаўка’ (Нас.), прыповесьць ’прытча’ (Ласт.), ст.-бел. приповѣсть ’прымаўка’ (Ужэвіч, 1616, гл. Карскі 2-3, 92), приповесть, приповястка ’тс’, приповясть ’прытча’ (Ст.-бел. лексікон). Укр. припові́стка, припові́сть ’прыказка, прымаўка; апавяданне; прытча’, припові́дка ’прыказка, прымаўка’. Улічваючы фанетыку, магчыма, запазычана з польск. przypowieść ’прытча, прымаўка’, паводле Банькоўскага (2, 946), ад przypowiedzieć ’расказаць з маральна-дыдактычным намерам’. Глухак (503) аналагічнае харв. pripovijédati ’расказваць’ лічыць калькай лац. praedicare, што зусім не абавязкова пры наяўнасці *povědati ’распавесці’, параўн. таксама серб.-харв. при̏повест ’прымаўка’, prȉpovijetka ’апавяданне, казка’, славен. pripovêdka ’тс’; гл. Сной₂, 578.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
павады́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
Той, хто водзіць каго-н., дапамагае каму-н. ісці.
Сляпы сляпому не п. (прыказка). П. мядзведзя.
Сабакі-павадыры.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
накася́к, прысл.
1. Коса, убок ад прамога кірунку.
Дарога ішла н.
2. Пра хуткую, нядбайную работу.
Так-сяк, накасяк, абы не па-людску (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ду́жы, -ая, -ае; дуж.
Які валодае вялікай фізічнай сілай.
Узяўся за гуж, не кажы, што не дуж (прыказка).
|| наз. ду́жасць, -і, ж.
Прыродная д.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адкасну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак. (разм.).
Адчапіцца, адстаць, адвязацца.
Адкасніся ад мяне!
Калі любіш — ажаніся, а не любіш — адкасніся (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
злы́дзень, -дня, мн. -дні, -дняў, м. (разм.).
1. Шкодны чалавек, ліхадзей.
2. толькі мн. Нягоды, бяда.
Як уваляцца злыдні, то не на тры дні (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
перамало́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ме́лецца; зак.
Здрабніцца ў муку.
Перамелецца — мука будзе (прыказка: усё пройдзе, уладзіцца, усе непрыемнасці забудуцца).
|| незак. перамо́лвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
аб, прыназ.
1. з В. Указвае на прадмет, з якім хто-, што-н. збліжаецца, сутыкаецца ў працэсе руху, дзеяння.
Спатыкнуцца аб камень.
Стукнуцца аб вушак.
2. з М. Указвае на прадмет гаворкі, думкі, пачуцця.
Клапаціцца аб дзецях.
Як аб табе чуюць, так аб табе і мяркуюць (прыказка).
3. з М. Паказвае на прадмет харчавання.
Аб адной вадзе сыт не будзеш (прыказка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)