доўгія, шорсткія, відазмененыя валасы ў млекакормячых, якія выступаюць над паверхняй шорсткага покрыва і выконваюць ролю дадатковых органаў дотыку. Размяшчаюцца пераважна на пярэдняй частцы галавы (вусы ў кашэчых, т.зв. маржовыя вусы ў цюленяў, маржоў), зрэдку на бруху (у вавёркі), на лапах (у многіх сумчатых), канцы хваста (у крата). Добра развіты ў жывёл, якія вядуць начны (напр., у многіх драпежных, лемураў) або падземны (у кратоў, слепышоў) спосаб жыцця. Інервуюцца больш за звычайныя валасы (напр., у вусатых кітоў у корань вібрыса можа пранікаць да 10 тыс.нерв. валокнаў).
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
pervade
[pərˈveɪd]
v.
1) разыхо́дзіцца ўсю́ды, напаўня́ць сабо́ю
The odor of pines pervades the air — Хваёвы пах напаўня́е паве́тра
2) прахо́дзіць; праніка́ць, прасяка́ць
The author’s anger at injustice pervades the whole novel — А́ўтаравай зло́сьцю на несправядлі́васьць прася́кнуты ўве́сь рама́н
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
рэнтге́н
[ням. W. Roentgen = прозвішча ням. фізіка (1845—1923)1—1) нябачныя прамяні, якія з’яўляюцца кароткімі электрамагнітнымі хвалямі, здольнымі пранікаць цераз непразрыстыя прадметы;
3) апарат для прасвечвання рэнтгенаўскімі прамянямі;
4) пазасістэмная адзінка вымярэння радыяцыі, роўная 2,58∙10-4
к/кг.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
spy2[spaɪ]v.
1. (on) шпіёніць; сачы́ць, высо́чваць, цікава́ць;
spy into other people’s affairsпраніка́ць у чые́-н. спра́вы
2.lit. or fml заўважа́ць, прыкмяча́ць;
I spy someone coming up the garden path. Я бачу, што нехта ідзе сюды па садовай сцежцы.
spy out[ˌspaɪˈaʊt]phr. v.:
♦ spy out the land ацані́ць абста́віны, разве́даць сітуа́цыю
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
dríngen
*vi
1) (s)праніка́ць; дабіра́цца
das Gerücht ist bis zu mir gedrúngen — чу́тка дайшла́ да мяне́
2) (h) насто́йваць (на чым-н.), дамага́цца (чаго-н)
auf Ántwort ~ — патрабава́ць адка́зу
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
сялі́цца, сялюся, селішся, селіцца; незак.
1. Уладжвацца на незаселеных месцах; атрымліваць месца для жыхарства. Людзі, якія сяліліся спачатку толькі на адкрытых месцах, па цячэнню вялікіх рэк, пачалі ўсё глыбей пранікаць у самыя нетры дзікіх і непрыступных лясоў.В. Вольскі.У горадзе самая жывая вуліца — гэта Шасэйная. Ля яе ўсё народ дзелавы селіцца, гандлёвы.Галавач.// Пасяляцца, займаць пад жыллё хату, участак. Няўтульная хаціна проста пуставала: ніводная, нават бежанская, сям’я не рашалася ў ёй сяліцца хоць бы часова.Лось.// Пра птушак, жывёл і пад. А .. [сава] ўсё роўна кожны год сялілася толькі ў тым дупле.Кірэйчык.
2.перан. Узнікаць, папаўняць (пра пачуцці, настрой і пад.). Аднак не адна толькі ўдзячнасць селіцца ў маім сэрцы.Васілевіч.
3.Зал.да сяліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
durchdringen
I dúrchdringen
*
vi(s)праніка́ць (цераз што-н.)
das Wásser dringt durch die Schúhe durch — у чараві́к прасо́чваецца вада́; прарыва́цца, прабіва́цца
II durchdríngen
*vt праціна́ць, прані́зваць
von éiner Idée durchdrúngen sein — быць прася́кнутым (ідэяй)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ГЕНЕТЫ́ЧНАЯ ІНЖЫНЕ́РЫЯ,
генная інжынерыя, раздзел малекулярнай біялогіі, звязаны з мэтанакіраваным канструяваннем новых спалучэнняў генаў, якіх няма ў прыродзе. Узнікла ў 1972 (П.Берг, ЗША). Разам з клетачнай інжынерыяй ляжыць у аснове сучаснай біятэхналогіі. Генетычная інжынерыя засн. на даставанні з клетак якога-небудзь арганізма гена (які кадзіруе неабходны прадукт) або групы генаў і злучэнні іх са спец. малекуламі ДНК (т.зв. вектарамі), здольнымі пранікаць у клеткі інш. арганізма (пераважна мікраарганізмаў) і размнажацца ў іх. Гал. значэнне пры генетычнай інжынерыі маюць ферменты — рэкстрыктазы, кожны з якіх рассякае малекулу ДНК на фрагменты ў вызначаных месцах, і ДНК-лігазы, што сшываюць малекулы ДНК у адзінае цэлае. Пасля выдзялення і вывучэння такіх ферментаў стала магчыма стварэнне штучных генет. структур. Рэкамбінантная малекула ДНК мае форму кальца, дзе размешчаны ген (гены) — аб’ект генет. маніпуляцый і вектар (фрагмент ДНК, які забяспечвае размнажэнне ДНК і сінтэз канчатковых прадуктаў жыццядзейнасці генет. сістэмы — бялкоў). Генетычная інжынерыя адкрывае новыя шляхі вырашэння некат. праблем генетыкі, медыцыны, сельскай гаспадаркі. З дапамогай генетычнай інжынерыі атрыманы шэраг біялагічна актыўных злучэнняў: інсулін і інтэрферон чалавека, авальбумін, калаген і інш. пептыдныя гармоны.