праніка́ць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. праніка́ю праніка́ем
2-я ас. праніка́еш праніка́еце
3-я ас. праніка́е праніка́юць
Прошлы час
м. праніка́ў праніка́лі
ж. праніка́ла
н. праніка́ла
Загадны лад
2-я ас. праніка́й праніка́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час праніка́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

праніка́ць несов., в разн. знач. проника́ть; см. прані́кнуць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да пранікнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праніка́ць кніжн.

1. dúrchdringen* vi (s), éindringen* vi (s); dúrchsickern vi (s) (прасачыцца); vórdringen* vi (s) (пераадольваючы цяжкасці);

2. (зразумець) durchscháuen vt, ergründen vt, erráten* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Праніка́ць ’ныць (пра сэрца)’ (навагр., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка, з польск. przenikać ’пранікаць, пранізваць’. Але ні фанетычных, ні семантычных падстаў для гэтага няма. Відаць, гэта канкрэтызацыя значэння пранікаць (< нікаць, гл.) ’пранізваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прані́кнуць, -ну, -неш, -не; -нік, -кла; -ні; зак., у што.

1. Трапіць, прабрацца куды-н. усярэдзіну, дасягнуць чаго-н.

Святло пранікла ў пакой.

П. у хату.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Распаўсюдзіцца дзе-н., трапіўшы куды-н., стаць вядомым.

Звесткі праніклі ў друк.

3. Зразумець, разгадаць, углыбіўшыся, унікшы ў што-н.

П. у псіхалогію чалавека.

|| незак. праніка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. пранікне́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праны́рлівы, -ая, -ае (разм.).

Здольны ўсюды пранікаць, дзякуючы спрыту, хітрасці.

|| наз. праны́рлівасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

праніка́нне ср. проника́ние; проникнове́ние; см. праніка́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мыслі́цель, -я, мн. -і, -яў, м.

Чалавек, здольны творча мысліць, глыбока пранікаць у сутнасць з’яў.

Вялікія мысліцелі мінулага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прані́кнуць гл. пранікаць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)