вулканіза́цыя

(фр. vulcanisation, ад лац. vulcanus = агонь, полымя)

апрацоўка каўчуку серай пры павышанай тэмпературы для атрымання гумы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

палымне́ючы,

1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад палымнець.

2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які мае колер полымя; вылучаецца колерам полымя. Ад сэрца народнага шчырае дзякуй Братам і сцягам палымнеючым шлём. Танк.

3. Дзеепрысл. незак. ад палымнець.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Намы́снік, намеснік ’частка вуздэчкі’ (слуц., Полымя, 1988, 7, 201; Маслен.). Да мыса (муса) ’морда ў жывёлы’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

за́ступ, ‑а, м.

Абл. Рыдлёўка, лапата. На .. цагельні заступам гліну капаюць, на тачках возяць. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прэфера́нс, ‑а, м.

Картачная гульня. Пажылыя бавілі час за прэферансам, захапляліся картамі і спірытызмам. «Полымя».

[Фр. préférence.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жар, -у, м.

1. Гарачае вуголле без полымя.

Падгарнуць жару.

2. Моцна нагрэтае паветра; спёка.

Летні ж.

3. Павышаная тэмпература цела пры хваробе (разм.).

У дзіцяці моцны ж.

◊

Бегчы, як жару ўхапіўшы (разм.) — вельмі хутка імчацца.

Даць (задаць) жару (разм.) — моцна насварыцца, расправіцца з кім-н.; хутка зрабіць што-н.

Чужымі рукамі жар заграбаць (разм., неадабр.) — не працуючы самому, карыстацца тым, што зрабілі іншыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

уве́рх, прысл.

1. У вышыню, увысь; у напрамку да верхняй часткі чаго-н.

Полымя ўзвіваецца ў.

Сцежка вяла ў. на ўзгорак.

2. Унутраным бокам наверх ці ніжняй часткай прадмета ўгору.

Вывернуць кажух у. шэрсцю.

На беразе ляжала лодка ў. дном.

3. У напрамку да вытоку ракі, супраць цячэння.

У. па Дняпры.

◊

Уверх дном (разм.) — не так, як трэба (пра ход спраў, парушэнне звычайнага парадку).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

адшуга́ць, ‑ае; зак.

Перастаць шугаць. Полымя адшугала. □ Не вярнуцца больш горкай бядзе — Навальніцы, вятры адшугалі... Васілёк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неўнікнёнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць неўнікнёнага. Ленін быў перакананы ў поўнай магчымасці і неўнікнёнасці краху самаўладства. «Полымя».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Напая́ўцы ’навідавоку, пад рукамі’ (круп., Полымя, 1980, 8, 254). З на і *паяўка, відаць, памянш. ад паява ’з’яўленне, наяўнасць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)