nervous [ˈnɜ:vəs] adj.
1. (about, of) баязлі́вы; спало́ханы; які́ баіцца; непако́іцца;
be/feel nervous about smth. нервава́цца/хвалява́цца з-за чаго́-н.;
Mary has always been nervous of big dogs. Мэры заўсёды баялася вялікіх сабак.
2. усхвалява́ны, узбу́джаны, нерво́вы;
He gave a nervous laugh. Ён нервова рассмяяўся.
3. med. нерво́вы, нерво́зны;
a nervous disorder нерво́вае расстро́йства, расстро́йства не́рваў
♦
be nervous of one’s own shadow бая́цца свайго́ (ула́снага) це́ню
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
squeamish [ˈskwi:mɪʃ] adj.
1. : feel squeamish нудзі́цца
2. даліка́тны, разбо́рлівы; крыўдлі́вы; нерво́вы
3. скрупулёзны; прынцыпо́вы, карэ́ктны (пра прынцыпы, мараль і да т.п.);
He’s very squeamish about honour. Ён вельмі прынцыповы ў пытаннях гонару.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ванцак ’хвароба жывата’ (Сцяшк. МГ); ’падучая’ (Шат., Касп.); ’рэзь у жываце’ (БРС). Фанетычна пераробленае запазычанне з польскай мовы, на што ўказвае, у прыватнасці, наяўнасць насавога. Польск. wąsad і памылковае wąsacz ’боль у крыжы’ (адкуль беларускае ванцак ’хвароба жывата’). Брукнер (605) тлумачыць wąsad, як ’тое, што ўсаджана’ і параўноўвае з чэш. úsad ’боль у крыжы’, балг. усади ’хвароба скаціны’. Форма ванцак тлумачыцца перараскладаннем запазычанага слова на ванц‑ і ‑ак, на падставе чаго ўзніклі ванцяць ’абняславіць’ (гл.) і ванцаты ’нервовы, шалёны’ (гл.). Параўн. Вярэніч, БЛ, 11, 66.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
іго́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.
1. Прылада для шыцця; завостраны металічны стрыжань з вушкам для ніткі.
Машынная і.
Уцягнуць нітку ў іголку.
2. Тонкі металічны стрыжань з завостраным канцом рознага прызначэння.
Патэфонная і.
3. Ліст хвойных дрэў і кустоў.
Ядлоўцавая і.
4. Тонкая калючка на целе некаторых жывёл.
Іголкі вожыка.
◊
Як на іголках — пра неспакойны, нервовы стан.
|| памянш. іго́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
◊
З іголачкі (разм., адабр.) — пра новае, толькі што пашытае, вельмі моднае.
|| прым. іго́лачны, -ая, -ае і іго́лкавы, -ая, -ае.
Іголачны ўкол.
Іголачнае вушка.
Іголкавая вытворчасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
і́мпульс
(лац. impulsus = удар, штуршок)
1) унутранае пабуджэнне, штуршок да дзеяння (напр. і. да творчасці);
2) мера руху і сілы;
электрычны і. — імгненны адзінкавы скачок току або напружання ў электрычным ланцугу;
нервовы і. — хваля ўзбуджэнняў, якая распаўсюджваецца па нервовай сістэме.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
і́мпульс, -су м., в разн. знач. и́мпульс;
у яго́ няма́ ~су да — тво́рчай пра́цы у него́ нет и́мпульса к тво́рческой рабо́те;
і. ру́ху — и́мпульс движе́ния;
○ нерво́вы і. — не́рвный и́мпульс;
электры́чны і. — электри́ческий и́мпульс
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
wstrząs, ~u
м.
1. страсенне;
wstrząs mózgu мед. страсенне мазгоў;
2. мед. шок;
wstrząs nerwowy — нервовы шок;
3. узрушэнне;
4. удар
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ствол м.
1. в разн. знач. ствол, род. ствала́ м.;
ствол де́рева ствол дрэ́ва;
ствол ша́хты горн. ствол ша́хты;
не́рвный ствол анат. нерво́вы ствол;
2. (у оружия) ствол, род. ствала́ м.; (ружья — ещё) ру́ля, -лі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ву́зел¹, -зла́, мн. -злы́, -зло́ў, м.
1. Месца, дзе звязаны канцы чаго-н. або зацягнута пятля на чым-н.
Завязаць в. або вузлом.
В. на канаце.
Хусцінка на шыі завязана ў в.
Марскі в. (асобы спосаб завязвання тросаў у маракоў).
2. Месца перакрыжавання, стыку чаго-н. і пад. (ліній, магістралей, валокнаў і пад.).
Чыгуначны в.
В. дарог.
Тэлеграфны в.
Нервовы в.
В. супярэчнасцей (перан.).
3. Частка механізма або тэхнічнае ўстройства, якія ўяўляюць сабой складанае злучэнне дэталей, асобных частак (спец.).
Зборка вузлоў.
Санітарныя вузлы ў кватэрах (каналізацыя, водаправод і пад.).
4. Тое, што і клунак.
Звязаць рэчы ў в.
◊
Гордзіеў вузел (кніжн.) — пра заблытаныя абставіны, справы [па імені цара Гордзія, што завязаў вузел, які быў рассечаны Аляксандрам Македонскім].
Рассячы гордзіеў вузел (смела вырашыць цяжкае пытанне).
|| памянш. вузе́льчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 і 4 знач.).
|| прым. вузлавы́, -а́я, -о́е (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тэлегра́фны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да тэлеграфа; прызначаны для тэлеграфа. Па правай руцэ ўздымалася высокая града гасцінца, па левай час ад часу блізка гулі тэлеграфныя слупы. Брыль. На стале аператыўнага дзяжурнага цікаў самалёты гадзіннік, а з суседняга пакоя ўрываўся нервовы, з частымі перапынкамі, стук тэлеграфнага ключа. Алешка. Новікаву часта даводзілася адносіць Леніну па кватэру тэлеграфныя стужкі парагавораў. Мяжэвіч. // Які займаецца перадачай паведамленняў на тэлеграфе. Тэлеграфная служба.
2. Які ажыццяўляецца пры дапамозе тэлеграфа; перададзены па талеграфе. Аднойчы на вялікай глыбіні акіяна адбылася аварыя — пашкоджанне кабеля тэлеграфнай сувязі. Матрунёнак. Гэта дні, калі .. [Рыгорка], па асабістаму тэлеграфнаму распараджэнню начальніка метэаралагічнай станцыі інжынера Пятра Захаравіча Лося, зусім самастойна выконваў важную навуковую работу. Краўчанка.
3. перан. Вельмі сціслы, падобны па паведамленне, перададзенае па тэлеграфе. Тэлеграфны стыль пісьма.
•••
Тэлеграфнае агенцтва гл. агенцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)