Ту́жа ‘туга, сум, журба’ (лід., Арх. Федар.), н.-луж.tuža ‘тс’, в.-луж.tuža ‘сум’, ‘непрыемнасць, трывога, хваляванне’. Паўночнаславянскае рэгіянальнае ўтварэнне ад асновы прасл.*tǫg‑ і суф. *‑ja (як лу́жа, сажа і інш.), параўн. туга (гл.), або незалежныя дэрываты ад тужы́ць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
апага́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак.
1.што. Забрудзіць, сапсаваць чым‑н. брудным; запаганіць. Апаганіць хату.// Наздзекавацца, абняславіць што‑н., якое‑н. месца, забрудзіўшы яго. Апаганіць магілу.
3.што. Якім‑н. учынкам, словам зрабіць непрыемнасць. Апаганіць настрой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нарва́ццаразм.únversehens stóßen* (накаго-н. auf A);
нарва́цца на непрые́мнасць in éine péinliche Láge geráten*;
нарва́цца на заса́ду in éinen Hínterhalt geráten*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
pasztet, ~u
м. паштэт;
pasztet z zająca — заечы паштэт;
a to pasztet! — вось дык непрыемнасць!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
трыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1.што і без дап. Цярпліва пераносіць боль, непрыемнасцьі пад.
Так хацелася спаць, што ён не мог т.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Працягвацца пэўны час.
Усё лета трывала засуха.
Трывала маўчанне.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Захоўваць прыдатнасць, выконваць сваё прызначэнне; трымацца, служыць.
Кладачка слабая, але яшчэ доўга будзе т.
|| наз.трыва́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Паве́трая ’мор, пошасць’ (Шат.), паве́трыя ’непрыемнасць, бяда; дрэнная пагода’ (Бяльк.), ’пошасць’ (Касп.), паве́траная ’згубная моц пошасці’ (Нас.). Рус.пове́трие; укр.пові́тра ’тс’. Да вецер (гл.). З прычыны марфалагічнай тоеснасці з рус. словам у бел. можа быць і пранікненне з рус. тэрыторыі, параўн. і геаграфію слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прычыні́цьIсов. причини́ть; доста́вить; нанести́;
п. непрые́мнасць — причини́ть неприя́тность;
п. кло́пат — доста́вить беспоко́йство;
п. кры́ўду — нанести́ оби́ду
прычыні́цьIIсов. (дверь, окно и т.п.) прикры́ть, притвори́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
я́ма, -ы, мн. -ы, ям, ж.
1. Паглыбленне ў зямлі.
Выкапаць яму.
Памыйная я.
Паветраная я. (перан.: участак у паветры, дзе самалёт рэзка зніжаецца, нібыта правальваецца). Капаць яму каму-н. (перан.: рыхтаваць непрыемнасць).
2. Абсталяванае паглыбленае месца для захоўвання чаго-н. (спец.).
Хаваць бульбу ў яме.
Вугальная я. (на судне). Аркестравая я.
3. Упадзіна, нізіна (разм.).
Вёска стаіць у яме.
|| памянш.я́мка, -і, ДМя́мцы, мн. -і, я́мак, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кава́рны, ‑ая, ‑ае.
Які пад знешняй добразычлівасцю тоіць злыя замыслы; вераломны, хітры. Каварны вораг. Каварныя словы. □ [У Ані] зарадзіўся каварны план: пайсці купіць і яму білет, але на які-небудзь задні рад.Карпюк.// Які выражае вераломства, каварства. Каварная ўсмешка.// Які тоіць у сабе нечаканую небяспеку, непрыемнасць. Ніхто лепш за .. [Рэню] не разбіраўся ў каварных нетрах алгебры і іншых прамудрасцях дакладных навук.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наскочи́тьсов.
1.(натолкнуться) наско́чыць; наткну́цца;
наскочи́ть на столб наско́чыць (наткну́цца) на слуп;
2.перен. (напасть) наско́чыць, напа́сці;
◊
наскочи́ть на неприя́тность наско́чыць на непрые́мнасць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)