адляце́ць, ‑лячу, ‑ляціш, ‑ляціць; ‑ляцім, ‑ляціце; зак.

1. Летучы, перамясціцца, аддаліцца ад каго‑, чаго‑н. на пэўную адлегласць. Дзяцел толькі глянуў скоса, адляцеў за пару сосен і пачаў «тук-тук» нанова. Вось і ўся яго размова! Дубоўка.

2. Вылецеўшы, пакінуць якое‑н. месца; паляцець. Самалёты адбамбіліся і адляцелі на захад. Сабаленка. Калі Аляшкевіч расказаў пра старое вялізнае гняздо чорных буслоў і пра тое, што яны яшчэ не адляцелі, а ўжо надышоў кастрычнік, я яму не паверыў. Самусенка. // перан. Мінуць, адысці, знікнуць (пра час, мары, надзеі і пад.). Праходзіў час, плылі нядзелі, Далёка бежанства, шпіталь, І дні дзяцінства адляцелі Кудысь у выцвіўшую даль. Колас. Мы даўно не тыя, — адляцелі, нібы сны, мары маладыя. А. Вольскі.

3. Адскочыць, адкінуцца ўбок ад моцнага ўдару, штуршка. [Хлапчук:] — Ды каб я крутнуўся, яны [дзяўчынкі] на дзесяць крокаў адляцелі б. Рунец.

4. Разм. Адарвацца, зваліцца, адпасці (пра што‑н. прымацаванае). Раптам адляцела кола, пакацілася з дарогі. Вось схілілася дадолу, чырканула, як парогам. Дубоўка. Лісты ў спякоту не жаўцелі — Згарнуліся ў колер свой І адляцелі без надзеі На кроплю праўды дажджавой. Пысін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прасто́ра, ‑ы, ж.

1. Неабмежаваная працягласць (ва ўсіх вымярэннях, напрамках). Бязмежная прастора. Паветраная прастора. // Спец. Адна з асноўных усеагульных аб’ектыўных форм існавання матэрыі, якая характарызуецца працягласцю і аб’ёмам. Асноўныя формы ўсякага быцця ёсць прастора і час; быццё па-за часам ёсць такая ж найвялікшая бяссэнсіца, як быццё па-за прасторай. Энгельс.

2. Свабодны прамежак паміж чым‑н. Калі круг рытма іх танца канчаўся і пачынаўся нанова, .. [падлеткі] былі ўжо ў іншым месцы, наколькі дазваляла прастора пакоя. Чорны. Ён [Вінцэсь] бы будаваў так, каб была прастора, многа паветра, каб вока цешылася. Мікуліч.

3. Вялікі ўчастак зямной або воднай паверхні. Навокал — неабсяжная прастора пад бяздоннай веліччу неба. Брыль. Над туманнай воднай прасторай таксама вісяць зоркі, не такія, праўда, яркія, як над гарамі, што відаць праз чыстае горнае паветра. Дуброўскі.

4. перан. Тое, што і прастор (у 2 знач.). Новая .. работа на курганах яму [Варонічу] вельмі па сэрцу: прастора, цішыня, а самае важнае — ніхто не перашкаджае... Ракітны. Я паклічу цябе ў свет прыгожае казкі, Дзе прастора для мар і задумам ёсць шыр. Чарнушэвіч.

•••

Мёртвая прастора — прастора, якая не прастрэльваецца франтавым агнём.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

neu

1.

a

1) но́вы, няда́ўні

die ~este Móde — наве́йшая мо́да

2) малады́, све́жы

~e Kartóffeln — малада́я бу́льба

3) но́вы, све́жы, арыгіна́льны (пра думкі і г.д.)

2.

adv

1) нано́ва

aufs ~e, von ~em — зноў

2) няда́ўна

ich bin ~ ángekommen — я няда́ўна прые́хаў

◊ ~e Bésen kéhren gut — ≅ но́вы гаспада́р – но́вы пара́дак; но́вы ве́нік чы́ста мяце́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

узнаві́ць, узнаўля́ць

1. (стварыць нанова) wíeder erzéugen; эк reproduzíeren vt; эк узнаві́ць капіта́л das Kapitál reproduzíeren [ernéuern];

2. (адрадзіць, аднавіць) wíeder áufnehmen*; ernéuern vt;

3. (пачаць спачатку) áuffrischen vt, wíeder áufnehmen*;

узнаві́ць знаёмства éine Bekánntschaft áuffrischen;

узнаві́ць сябро́ўства éine Fréundschaft áuffrischen [wíeder belében);

4. (аднавіць, вярнуць) wiederhérstellen аддз vt, neu scháffen* (вобраз і г. д.);

узнаві́ць што-н у па́мяці sich (D) vergégenwärtigen, sich (D) etw. ins Gedächtnis zurückrufen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

rally

I [ˈræli]

1.

v.t. -lied, -lying, v.t.

1) скліка́ць, зьбіра́ць ізно́ў; упарадко́ўваць

2) закліка́ць, уздыма́ць

His words rallied our spirits — яго́ сло́вы ўзьнялі́ наш дух

2.

v.i.

1) зьбіра́цца нано́ва

2) прыхо́дзіць з дапамо́гай

3) ачуня́ць, акры́яць

He rallied from the illness — Ён ачуня́ў ад хваро́бы

3.

n., pl. -lies

1) збо́рка f.

2) сход, зьезд, зьлёт, мі́тынг -у m.

a political rally — мі́тынг -у m.

II [ˈræli]

v.

цьвялі́ць; пацьве́льваць, дражні́цца, падсьме́йвацца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

асно́ва, ‑ы, ж.

1. Частка прадмета, на якой замацоўваюцца астатнія яго часткі; каркас, касцяк. Хлопцы.. прынеслі з лесу дзве расохі і ўбілі іх у зямлю. Наверсе паклалі перакладзіну, і аснова шалашыка была гатова. Чарнышэвіч. Рухаюцца ўперад асновы будучых машын на галоўным канвееры, абрастаючы ўсё новымі вугламі і дэталямі. Данілевіч.

2. Грунт ці штучнае збудаванне, на якім трымаецца, знаходзіцца што‑н.; падмурак. Аснова вежы. // Ніжняя плоскасць, якой прадмет, збудаванне датыкаецца да паверхні чаго‑н. // Ніжняя частка якога‑н. прадмета ці збудавання. Стог у аснове меў каля пяці метраў. □ Дваццатага чэрвеня мы ўжо змаглі прыступіць да падрыхтоўкі бетоннай асновы, а ў верасні распачалі ўкладку бетона. «Полымя».

3. перан. Тое, што складае ядро чаго‑н., з’яўляецца зыходным матэрыялам для ўтварэння, стварэння чаго‑н.; узор, пачатак. Народная аснова літаратурнай мовы. □ Мы бачылі, што Маркс ў 1845 годзе, Энгельс у 1888 і 1892 гг. уводзяць крытэрый практыкі ў аснову тэорыі пазнання матэрыялізму. Ленін. У аснову паэмы «Магіла льва» пакладзена народная легенда пра Машэку. Шкраба. Мы песні сваёй Палажылі ў аснову І чыстую праўду, І чыстую мову. Лужанін. // Тое галоўнае, на чым грунтуецца, будуецца што‑н. І тут у першы раз Міхала Вось гэта думка напаткала: Купіць зямлю, прыдбаць свой кут, Каб з панскіх выпутацца пут, І там зажыць сабе нанова: Свая зямля — вось што аснова! Колас. // звычайна мн. (асно́вы, ‑ноў). Пачаткі, прынцыпы (пра лад, сістэму і пад.). Хістаўся стары лад у самых асновах сваіх, у муках болю нараджаўся другі, новы парадак. Колас. І рушыць ён [час] і рве асновы ўсе старыя, Дрыжыць прад сілай той і цемра і туман. Гурло.

4. звычайна мн. (асно́вы, ‑ноў). Зыходныя, галоўныя палажэнні якой‑н. навукі, тэорыі і пад. Асновы агратэхнікі. Тэарэтычныя асновы марксізма-ленінізма. Эстэтычныя асновы паэзіі. Асновы навукова-атэістычнага светапогляду. Фізіялагічныя асновы чалавечай псіхікі. Асновы мічурынскага вучэння.

5. Падоўжныя ніткі ў тканіне. Быў пад рукамі ў іх [ткачых] не шоўк, А просты, каляровы Па густу выбраны ўток І тонкая аснова. Арочка.

6. Частка слова, якая раскрывае яго лексічнае значэнне і ў якую, апрача кораня, можа ўваходзіць прыстаўка і суфікс.

7. Старана геаметрычнай фігуры, перпендыкулярная да яе вышыні. Аснова трохвугольніка. Аснова сегмента.

8. Злучэнне, якое ўтварае пры ўзаемадзеянні з кіслотамі соль.

•••

Закласці асновы чаго гл. закласці.

Ляжаць у аснове чаго; легчы ў аснову чаго гл. ляжаць, легчы.

На аснове чаго — выходзячы з чаго‑н., апіраючыся на што‑н.; на падставе.

Узяць за аснову гл. ўзяць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

over

[ˈoʊvər]

1.

prep.

1) над

а) the roof over one’s head — дах над галаво́ю

б) We have a captain over us — Над на́мі стаі́ць капіта́н

2) па

а) all over the country — па ўсёй краіне

б) to travel over Europe — падаро́жнічаць па Эўро́пе

3) праз

а) He jumped over the ditch — Ён пераско́чыў праз роў

б) bridge over the river — мост праз рэ́чку

4) за

lands over the sea — краіны за мо́рам

5) з

He fell over the edge of the cliff — Ён звалі́ўся з кра́ю стро́мы

6) больш як, звыш

it costs over ten dollars — Гэ́та кашту́е больш як дзе́сяць даля́раў

over two years — больш як два гады́

7) па (уздо́ўж)

We drove over the new highway — Мы е́халі но́вай аўтастра́дай

8)

а) у ча́се; праз

Over the last three years — Праз апо́шнія тры гады

б) to stay over the whole week — прабы́ць цэ́лы ты́дзень

9) за каго́-што

He is troubled over his health — Ён непако́іцца за сваё здаро́ўе

2.

adv.

1) (пака́звае на рух це́раз што-н.)

to jump over — пераско́чыць

to swim over — пераплысьці́

to boil over — пабе́гчы (пра малако́ пры кіпячэ́ньні)

2) (пака́звае на рух праз адле́гласьць)

Go over to the store for me — Схадзі́ ў кра́му для мяне́

Come over here — Хадзі́ сюды́

3) (пака́звае на пазы́цыю зьве́рху)

The lamp hangs over the table — Ля́мпа вісі́ць над стало́м

4) (азнача́е пераку́льваньне, ста́ўленьне дагары́ нага́мі)

to turn over the table — перакулі́ць стол

to turn over the page — перагарну́ць старо́нку

5) (пака́звае на перахо́д з рук у ру́кі)

Hand it over to them — Перада́й гэ́та ім

6) (пака́звае на паўто́р дзе́яньня)

to do over — перарабі́ць, зрабі́ць нано́ва

over again — яшчэ́ раз

over and over (again) — шмат разо́ў, ізно́ў і зно́ў

7) (пака́звае на давядзе́ньне дзе́яньня да канца́, на сканчэ́ньне дзе́яньня)

to read the story over — прачыта́ць апавяда́ньне да канца́

The meeting is over — Пасе́джаньне ско́нчылася

it is all over — Усё ско́нчана або́ Усё прапа́ла

8) (пака́звае на паўсю́днасць зья́вы, дзе́яньня)

hills covered all over by snow — узго́ркі скрозь пакры́тыя сьне́гам

The wall was painted all over — Сьцяна́ была́ ўся замалява́ная

9) (пака́звае на адле́гласьць)

over by the hill — на тым баку́ пад узго́ркам

over there — Вунь там

10) (азнача́е надвы́шку, дада́так)

to receive all sum and something over — атрыма́ць усю́ су́му і крыху́ ў дада́так

over and above — у дада́так да чаго́

3.

adj.

1) зро́блены, ско́нчаны

The play is over — П’е́са ско́нчылася

2) лі́шні, залі́шні

There was a chair for each of the guests and three chairs over — Было́ крэ́сла для ко́жнага з гасьце́й і тры крэ́слы лі́шнія

3) ве́рхні, вышэ́йшы ра́нгам

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)