кулёк мяшо́чак, -чка м., мяшо́к, -шка́ м.;
◊
из кулька́ в рого́жку погов. з радна́ ў раго́жу.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Та́йстра ’клунак, хатуль, мяшочак’ (Нас., Гарэц.), ’кайстра, торбачка’ (Бяльк.), ’кайстра, торба, сакваяж, дарожны мяшок’, ’кашэль’, ’паднос’, ’сподак’ (Ласт.), та́йстрачка ’торбачка’ (Некр. і Байк.), ст.-бел. тайстра, стайстра ’кайстра; торба’ (1556 г., Булыка, Запазыч., 316; Ст.-бел. лексікон). Укр. та́йстра, дыял. стра́йста ’торба, з якой кормяць коней’, рус. смал. та́йстра ’вялікі мяшок’, тра́йста ’кашэль’, старое польск. tajstra ’мяшок для прадуктаў (паляўнічы, салдацкі)’. Запазычанне з польск. (ст.-польск.) tajstra (Булыка, там жа), якое Брукнер (564) адносіў да чэш. tanistra ’(вайскавы) ранец’ з далейшымі нямецкімі і лацінскімі роднаснымі паралелямі; падрабязней гл. Фасмер, 4, 12; Басай-Сяткоўскі, Słownik, 388, а таксама ка́йстра. Больш верагодны шлях, паводле Враб’е (Зб. Расэці, 994–995), праз украінскую з рум. tráistă ’торба, мяшок, сумка’. Карпацкі балканізм, параўн. алб. tráistë ’тс’, якое, у сваю чаргу, з візант.-грэч. τάγιστρον ’мяшок для фуражу’ (ЕСУМ, 5, 504).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бурдзю́к, ‑а, м.
Мяшок са скуры жывёлы для захоўвання і перавозкі віна і іншых вадкасцей. [Зульфія:] — Яму [Мухтэру] дужа некалі. Ён шые новы бурдзюк. Васілёнак.
[Цюрк.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапха́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм.
1. Запхаць, папхаць усё, многае.
2. Запіхваючы, пералажыць у другое месца. Перапхаць зелле ў другі мяшок.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жак ’рыбалоўная прылада’. Рус. дыял., укр. жак ’тс’. Ст.-бел. жак ’тс’ з 1599 г. (Булыка, Запазыч., 113) з польск. żak ’тс’ < ням. Sack ’мяшок, кішэнь’ (Брукнер, 661). Рус. праз бел., укр. з польск. Фасмер, 2, 33. Герм. з лац. saccus ’мяшок, фільтр’ (у рымскія часы) < грэч. σακκος ’грубая тканіна’ < семіцк. saq ’тканіна з валасоў, мяшок’ (Дудэн, 582; Вальдэ-Гофман, 2, 458–459). Такое ж канчатковае паходжанне мае сак ’рыбалоўная прылада; адзенне’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Васкаве́нь ’мяшок для сыроў’ (Мат. дыял. канф., 74). Першапачаткова, бясспрэчна, значэнне гэтага слова было ’мяшок для воску’ (вытворнае ад воскавы + суф. ‑ень). Параўн. дакладную семантычную паралель: во̂ско̂ві́к ’мяшочак для прасавання топленага воску’ (Анох.) — васкаві́к ’палатняны мяшочак для прыгатавання тварагу і сыру’ (Вешт., 393).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сі́дар ‘мяшок’, ‘абед, які бяруць з сабой’ (Мат. Гом.), ‘заплечны мяшок або наогул усё тое, што вязеш з сабой’ (Ян.), ‘вялікая сумка, з якой арыштант вандруе па этапах’ (Наша Ніва, 1996, 2 верас.), сідор ‘клунак з ядою’ (Куч.). Паводле Барташэвіча (Rozprawy Slawistyczne, 1993, 7, 63 і наст.), рус. си́дор ‘мяшок’ ад уласнага імя Сидор < Исидор, параўн. больш матываванае ўкр. аргат. мі́хась, міха́лок ‘мех, мяшок’. Збліжэнне з уласным імем другаснае; з ідыш seder ‘святочная ежа, якую ў першыя дзве ночы Пасхі (пэйсаха) бяруць з сабой’, што з с.-гебр. seder ‘парадак’, параўн. Штэрн, Wörterbuch, 206. Рускае слова, хутчэй за ўсё, з беларускага сідар ці ўкраінскага сідор.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
слязні́ца, ‑ы, ж.
1. У старажытным Рыме — пасудзінка, у якую збіралі слёзы, калі плакалі па нябожчыку.
2. Слёзны мяшок каля вока, дзе збіраюцца слёзы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашы́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак., што.
1. Адрамантаваць, сшыўшы краі, а таксама злучыць швом канцы чаго-н.
З. падраны рукаў.
З. мяшок.
2. Упакаваць, сшыўшы канцы ўпакоўкі.
З. пасылку.
|| незак. зашыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. зашыва́нне, -я, н. і зашы́ўка, -і, ДМ -шы́ўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Рукава́ць ’мяшок у выглядзе клінка дня прыгатавання сыру’ (Сл. Брэс.). Гл. рукаяць, рукаятка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)