нязру́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Пазбаўлены зручнасці ў карыстанні; дрэнна прыстасаваны для чаго‑н. Пад зямлёй праход нязручны, вузкі Выглядае просекай лясной. Аўрамчык. [Сцяпан:] — У.. [гаспадара явачнай кватэры], і праўда, куча дзяцей. Месца для шапірографа нязручнае. Арабей.
2. Які не садзейнічае поспеху, непрыдатны для дасягнення жаданых вынікаў. Нязручны момант.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Круга́н ’чыстае сухое месца сярод лесу, звычайна пясчанае, пясчаны ўзгорак’ (Яшк.), ’куча, гурба’ (Сцяшк. Сл.). Гл. курган.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лаба́с ’стажар’е з пад’ёмнай стрэшкай на чатырох слупках’ (Нар. сл.), ’куча’ (Сл. паўн.-зах.). Да лабаз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лёўж ’куча галля’ (паўдн.-бел., Бел.-укр. ізал.; укр. паўн.-жытом. лёўж, ломж ’тс’). Да лоўж (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
субо́р Куча сабраных каменняў (Азяр. Касп.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Рэ́пах ’куча’ (Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, ёсць сувязь з рапяхі ’адыходы пры прадзенні’ (Шатал.) або рэптух ’торба’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́рах ’куча зерня або гною’ (Выг. дыс.); ’куча прысыпанай зямлёй бульбы’ (Ліс.); ’шум, шорах’ (Нас.); ’страх, дрыжыкі’ (Касп.), во́рашна ’страшна’ (Касп.), во́рахам (расці) ’кучай’ (З нар. сл.); ’куча’ (Шатал.). Рус. во́рох ’куча, груда’, укр. во́рох ’тс’, рус. ц.-слав. врахъ ’ворах’, балг. врах ’ток; снапы, якія прызначаны для абмалоту’, польск. zawroch ’мяцеліца, віхар’. З другой ступенню вакалізму: рус.-ц.-слав. вьрху, врѣшти ’малаціць’, балг. връха ’малачу’, славен. vršíti ’вытаптаць снапы скацінай’. Роднаснымі з’яўляюцца лат. vârsms ’хлеб, які прызначаны для абмалоту’; ’ворах правяленага зерня’, лац. verrō, ‑ere ’валаку, мяту’ (з *versō), грэч. ἔρρω ’з цяжкасцю хаджу, цягнуся’, ст.-в.-ням. wërran ’путаць’ (Вальдэ₂, 283; Траўтман, 362; Эндзелін, IF, 33, 126; Выгонная, Лекс. Палесся, 86). Магчыма, vьršiti звязана з і.-е. назвай вала (ст.-інд. vr̥ṣaḥ і інш.). Параўн. вол (Мартынаў, вусн. паведамл).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзе́тка, ‑і, ДМ ‑у, Т ‑ам, м. і н.; ДМ ‑тцы, Т ‑ай, ж.; Р мн. ‑так.
Разм. Ласкавая назва дзіцяці. На дзядзінцы, агароджаным высокім; мурамі, гуляла куча дзетак. Гартны. / у знач. зваротка. — Збегай, дзетка, да дзядзькі Мікодыма, няхай прыйдзе сюды, — прастагнала старая. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ки́па ж.
1. (пачка) стос, род. сто́са м.;
2. (упаковочная мера) торг. кі́па, -пы ж.;
3. (груда) ку́ча, -чы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Ке́кіліха ’тоўстая жанчына’ (Мат. Маг.). Няясна. Магчыма, да літ. kekė ’кісць, гронка, куча’ з дапамогай экспрэсіўна^ суфікса ‑(л)іха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)