ку́ча

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ку́ча ку́чы
Р. ку́чы ку́ч
Д. ку́чы ку́чам
В. ку́чу ку́чы
Т. ку́чай
ку́чаю		 ку́чамі
М. ку́чы ку́чах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ку́ча, -ы, мн. -ы, куч, ж.

1. Вялікая колькасць чаго-н. сыпкага або якіх-н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі.

К. пяску.

К. камення.

2. Скапленне людзей, жывёл.

К. народу.

Авечкі збіліся ў кучу.

3. Мноства, вялікая колькасць (разм.).

К. кніг.

К. непрыемнасцей.

К. грошай.

К. дзяцей.

|| памянш. ку́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ку́ча прям., перен. ку́ча, -чы ж.;

◊

вали́ть всё в одну́ ку́чу валі́ць усё ў адну́ ку́чу;

ку́ча мала́ ку́ча ма́ла;

ку́ча дел ку́ча спраў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ку́ча ж., прям., перен. ку́ча; во́рох м.;

к. каме́ння — ку́ча ка́мней;

к. спраў — ку́ча дел;

◊ мала́я к. — мала́ ку́ча;

валі́ць усё ў адну́ ку́чу — вали́ть всё в одну́ ку́чу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ку́ча, ‑ы, ж.

1. Вялікая колькасць якіх‑н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі. Куча камення. Куча галля. // Вялікая колькасць чаго‑н. сыпкага, зваленая горкай на адным месцы. Куча пяску. □ Жыта ссыпаюць проста ў кучу на брызент каля вагі. Васілевіч.

2. Гурт людзей, жывёл. — Разыдзіцеся, хлопцы, не збірайцеся ў кучы! — загадаў начальнік дэпо. Лынькоў. Вось коцяцца, як клубкі, авечкі, то рассыпаючыся, то збіваючыся ў густую кучу. Якімовіч.

3. Разм. Мноства; вялікая колькасць. Мець кучу грошай. Куча непрыемнасцей. □ Цяпер дзве Іванавы сястры замужам, старэйшы брат Спірыдон ажаніўся, сваіх дзяцей куча. Чарнышэвіч.

•••

Валіць (усё) у адну кучу гл. валіць.

Куча мала — вокліч у дзіцячай гульні, па якому ўдзельнікі падаюць адзін на аднаго.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ку́ча ж

1. Háufen m -s, -;

ку́ч сне́гу Schnéehaufen m;

мурашы́ная ку́ч Ámeisenhaufen m;

збіра́ць у ку́чу áufhäufen vt;

2. разм (мноства) Háufe(n) m, Másse f -n, Ménge f -, -n;

ку́ч наві́н jéde Ménge [éine Ménge] Néuigkeiten;

◊ валі́ць усё ў адну́ ку́чу разм álles in éinen Topf [auf éinen Háufen] wérfen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

куча

Том: 16, старонка: 257.

img/16/16-257_1305_Куча.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Ку́ча 1 ’вялікая колькасць прадметаў, наваленых у беспарадку’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Ян., Сержп. Ск., Яруш., Бяльк.). Укр. куча, рус. куча ’тс’, польск. kuczki ’кучкі’, чэш. kuče ’куча’. Абмежаваны арэал распаўсюджання не дазваляе надзейна рэканструяваць праславянскую форму. Роднаснымі балтыйскімі формамі лічацца літ. kaũkas ’шышка’, kaukarà ’ўзгорак’. Вельмі ненадзейна. Усё ж такі трэба разглядаць куча як інавацыю (усходнеславянскую?). Параўн. Сабалеўскі, ЖМНП, 1914, авг., 364, які лічыць, што куча паходзіць ад kǫija (гл. куча 2).

Ку́ча 2 ’адгароджанае месца ў хляве, месца для жывёл’ (Нар. лекс.). Гл. кут.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ку́ча

1. Насыпаная горка пяску (БРС).

2. Кучка зямлі, якую накапаў крот (Слаўг., Хойн.). Тое ж ку́чка (Слуцк. Сержп. Грам. 54).

2. Калонія грыбоў, пралесак, купка дрэў (Слаўг., Шчуч.). Тое ж ку́чка (Слаўг., Шчуч.), ла́піна́, лапянок (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

куча; горба (абл.); гара, груд, бурт (перан.) / камення: крушня / ламачча: лоўж

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)