ку́ча, -ы, мн. -ы, куч, ж.
1. Вялікая колькасць чаго-н. сыпкага або якіх-н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі.
К. пяску.
К. камення.
2. Скапленне людзей, жывёл.
К. народу.
Авечкі збіліся ў кучу.
3. Мноства, вялікая колькасць (разм.).
К. кніг.
К. непрыемнасцей.
К. грошай.
К. дзяцей.
|| памянш. ку́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ку́ча прям., перен. ку́ча, -чы ж.;
◊
вали́ть всё в одну́ ку́чу валі́ць усё ў адну́ ку́чу;
ку́ча мала́ ку́ча ма́ла;
ку́ча дел ку́ча спраў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ку́ча ж., прям., перен. ку́ча; во́рох м.;
к. каме́ння — ку́ча ка́мней;
к. спраў — ку́ча дел;
◊ мала́я к. — мала́ ку́ча;
валі́ць усё ў адну́ ку́чу — вали́ть всё в одну́ ку́чу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ку́ча, ‑ы, ж.
1. Вялікая колькасць якіх‑н. прадметаў, у беспарадку наваленых адзін на другі. Куча камення. Куча галля. // Вялікая колькасць чаго‑н. сыпкага, зваленая горкай на адным месцы. Куча пяску. □ Жыта ссыпаюць проста ў кучу на брызент каля вагі. Васілевіч.
2. Гурт людзей, жывёл. — Разыдзіцеся, хлопцы, не збірайцеся ў кучы! — загадаў начальнік дэпо. Лынькоў. Вось коцяцца, як клубкі, авечкі, то рассыпаючыся, то збіваючыся ў густую кучу. Якімовіч.
3. Разм. Мноства; вялікая колькасць. Мець кучу грошай. Куча непрыемнасцей. □ Цяпер дзве Іванавы сястры замужам, старэйшы брат Спірыдон ажаніўся, сваіх дзяцей куча. Чарнышэвіч.
•••
Валіць (усё) у адну кучу гл. валіць.
Куча мала — вокліч у дзіцячай гульні, па якому ўдзельнікі падаюць адзін на аднаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́ча ж
1. Háufen m -s, -;
ку́ч сне́гу Schnéehaufen m;
мурашы́ная ку́ч Ámeisenhaufen m;
збіра́ць у ку́чу áufhäufen vt;
2. разм (мноства) Háufe(n) m, Másse f -n, Ménge f -, -n;
ку́ч наві́н jéde Ménge [éine Ménge] Néuigkeiten;
◊ валі́ць усё ў адну́ ку́чу разм álles in éinen Topf [auf éinen Háufen] wérfen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
куча
Том: 16, старонка: 257.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
Ку́ча 1 ’вялікая колькасць прадметаў, наваленых у беспарадку’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Ян., Сержп. Ск., Яруш., Бяльк.). Укр. куча, рус. куча ’тс’, польск. kuczki ’кучкі’, чэш. kuče ’куча’. Абмежаваны арэал распаўсюджання не дазваляе надзейна рэканструяваць праславянскую форму. Роднаснымі балтыйскімі формамі лічацца літ. kaũkas ’шышка’, kaukarà ’ўзгорак’. Вельмі ненадзейна. Усё ж такі трэба разглядаць куча як інавацыю (усходнеславянскую?). Параўн. Сабалеўскі, ЖМНП, 1914, авг., 364, які лічыць, што куча паходзіць ад kǫija (гл. куча 2).
Ку́ча 2 ’адгароджанае месца ў хляве, месца для жывёл’ (Нар. лекс.). Гл. кут.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ку́ча
1. Насыпаная горка пяску (БРС).
2. Кучка зямлі, якую накапаў крот (Слаўг., Хойн.). Тое ж ку́чка (Слуцк. Сержп. Грам. 54).
2. Калонія грыбоў, пралесак, купка дрэў (Слаўг., Шчуч.). Тое ж ку́чка (Слаўг., Шчуч.), ла́піна́, лапянок (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
куча; горба (абл.); гара, груд, бурт (перан.) / камення: крушня / ламачча: лоўж
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
наво́зный гнаявы́;
наво́зный жук, см. наво́зник;
наво́зная ку́ча гнаява́я ку́ча, ку́ча гно́ю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)