Суво́ры ’суровы’ (Беларусіка, 19, 226). Параўн. укр.суво́рій ’тс’, рус.дыял.суво́рый ’суровыя; сярдзіты; брыдкі’. Актуалізавалася ў сучаснай мове пад уплывам украінскай, дзе звязваецца з уве́рий ’крывы; упарты’ (ЕСУМ, 5, 465), гл. свара, сувірацца; семантычна змененае ў выніку збліжэння з суровы, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шчарбі́на, ‑ы, ж.
1. Шчыліна, дзірка на месцы зуба. Даўно на месцы шчарбіны вырас новы зуб, але мянушка Крывы Зуб так і засталася за Венькам...Шыловіч.
2. Зазубрына, выбоіна, выемка і пад. у выглядзе невялікай ямкі. Вуліцы былі вышчарбленыя і, здавалася, яшчэ адчувалі боль ад тых шчарбін.Сабаленка./уперан.ужыв.Прагаліна раптам павузела, а ніжэй, паміж стваламі таполяў, ператварылася ў нейкую незвычайную шчарбіну.Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няро́ўныúneben, úngleichmäßig; nicht glatt (шурпаты); schief, krumm, nicht geráde (крывы – пралініі); únregelmäßig, abrúpt (прадыханне, рух);
няро́ўная даро́га hólp(e)riger Weg;
няро́ўны пульсúnregelmäßiger Puls
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Касы́ ’косы’. Агульнае значэнне ў гэтага прасл. слова ’косы, крывы і да т. п.’ Прасл.*kosъ: параўн. рус.косо́й, укр.ко́сий, бел.касы́, ко́сы, польск.kosy, чэш.kosý, славац.kosý, серб.-харв.ко̏с і г. д. Прасл.*kosъ ’косы. крывы’ таго ж кораня, што і ў слове *kosa ’прылада для касьбы і да т. п.: параўн. бел.каса́, рус.коса́, укр.коса́, польск.kosa, чэш.kosa, серб.-харв.ко̀са, славен.kósa, в.-луж., н.-луж.kosa і г. д. (< прасл.*kosa). Паводле Трубачова, Эт. сл., 11, 177–179 (асабліва 179), складаная праблематыка гісторыі прыметніка *kosъ можа быць высветлена, калі прыняць самастойнае развіццё і ўтварэнне прыметніка *kosъ ад дзеяслоўнага кораня *kes‑, які ляжыць у аснове *česati. Гл. яшчэ Слаўскі, 2, 535; Шанскі, 2, К, 351–352.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
uneven[ʌnˈi:vn]adj.
1. няро́ўны, крывы́; шурпа́ты;
uneven handwriting кара́вы по́чырк
2. няро́ўны, неўраўнава́жаны;
He is a man of uneven temper. Ён мае неўраўнаважаны характар.
3. нерэгуля́рны, няпра́вільны;
an uneven pul se няро́ўны пульс
4. няцо́тны (пра лік)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ Канча́ты ў фразе; калі ў віхар кінуць канчаты нуож… (Сержп., Прымхі). Параўн. ст.-бел.кончеръ (XVI ст.) ’меч з вузкім клінком’ (якое паводле Булыкі (Запаз., 170) паходзіць са ст.-польск.koncerz < чэш.koncir), укр.кінчак, рус.канчар, коннай ’тс’ < татар.kandżar, тур., крым.-татар.xandzär ’крывы кінжал’, ст.-чэш.končiiy ’востры’, koncir ’рапіра’ (Фасмер, 2, 316).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
koślawy
koślaw|y
1.крывы;
~e litery — крывыя літары;
2. касалапы, крывалапы;
~e nogi — касалапыя ногі;
3.перан. ламаны; сапсаваны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wry
[raɪ]
adj.
1) крывы́; перакры́ўлены, перако́шаны, скры́ўлены
She made a wry face to show her disgust — Яна́ скрыві́лася ад пачуцьця́ агі́ды
2) перакру́чаны, скажо́ны (пра сло́вы, ду́мкі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Грэх, грэ́шны. Прасл.*grěxъ, *grešьnъ ’тс’; параўн. рус.грех, укр.гріх, польск.grzech, чэш.hřích, серб.-харв.гри̏јех, балг.грехъ́т, ст.-слав.грѣхъ. Этымалогій гэтага слова шмат; звычайна меркавалі, што ёсць сувязь з *grěti ’грэць’ (Фасмер, 1, 456–457). Трубачоў (Эт. сл., 7, 115–116) падтрымлівае этымалогію Бугі: *grěxъ < *groi̯‑so (параўн. лат.grèizs ’крывы’). Агляд літ-ры ў Трубачова, там жа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АНКІЛО́З
(ад грэч. ankylos крывы, сагнуты),
поўная нерухомасць сустава пры паталагічных зменах яго тканак. Адрозніваюць анкілозы касцявыя (касцявое зрастанне сустаўных паверхняў паміж сабой), пазасустаўныя (утварэнне касцявой перамычкі за кошт акасцянення мяккіх тканак вакол сустава; сустаўная шчыліна пры гэтым захавана), фіброзныя (утварэнне рубцовых спаек паміж сустаўнымі паверхнямі). Пры касцявым і пазасустаўным анкілозе вобласць нерухомага сустава пры функцыян. нагрузцы (хадзе) бязбольная, пры фіброзным — узмоцненая нагрузка выклікае боль у суставе. Развіваецца ад раненняў, закрытых пераломаў касцей у суставе, ад запалення (туберкулёз, ганарэя і інш.), працяглай нерухомасці сустава. Лячэнне хірург. і фізіятэрапеўтычнае.