приня́ть ме́ры к разыска́нию престу́пника прыня́ць ме́ры для адшука́ння злачы́нца;
2.(исследование) дасле́даванне, -ння ср.;
разыска́ние о древне́йших летопи́сных сво́дах дасле́даванне аб старажы́тных летапі́сных збо́рах.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
панава́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. панаваць.
2. Улада, уладанне. У сатырычным часопісе «Маланка», які сістэматычна выходзіў з пачатку 1926 г.. высмейваліся самыя змрочныя бакі панавання польскіх памешчыкаў і буржуазіі.Палуян.Фашызм на злом галавы, з нахабнай і агіднай хваткай злачынца рваўся да панавання над светам..Перкін.
3. Перавага. Калі гаварыць пра стыль К. Чорнага, дык першае, што кідаецца ў вочы, — гэта панаванне ў мастацкай фразе дзеяслова.Юрэвіч.
4. Кіруючае становішча каго‑н., галоўнае, значэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Ставіць кляймо, знак на якіх‑н. прадметах, вырабах. Клеймаваць тавар. Клеймаваць палатно.// Выпальваць кляймо на скуры жывёлы. Клеймаваць коней.// Выпальваць метку на целе злачынца (у некаторых дзяржавах і ў Расіі да 1863 г.).
2.перан. Сурова асуджаць; бічаваць, ганьбаваць. Клеймаваць віноўнікаў вайны./чым(успалучэннісасловам «ганьба»). Сябры, сягоння наша пакаленне, Як самых чэсных, знае ўся зямля. Кляймуйце ж ганьбай тых, чыё сумленне Каштуе гэтак танна: паўрубля!Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
exposure
[ɪkˈspoʊʒər]
n.
1) выкрыцьцё, выяўле́ньне (злачы́нца)
2) Photog.
а) час насьвятле́ньня
б) насьвятле́ньне n.
3) від -у m.
a house with a southern exposure — дом зь ві́дам на по́ўдзень
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ізалява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак. і незак., каго-што.
1. Адасобіць (адасабляць), аддзяліць (аддзяляць) ад навакольнага асяроддзя, абставін, умоў і пад. Дзверы не адчыняліся. Аўтаматычныя рэле пасля ўдару герметычна ізалявалі бібліятэку ад астатніх памяшканняў.Шыцік.
2. Змясціць (змяшчаць) асобна, пазбавіць (пазбаўляць) кантактаў з кім‑н. Ізаляваць злачынца. □ Пакуль хвароба не пашыралася, трэба было тэрмінова ізаляваць усіх хворых і зрабіць у хатах дэзінфекцыю.Шамякін.— Я вас не арыштоўваў, а толькі ізаляваў на некаторы час.Чарнышэвіч.
3. Пакрыць ізаляцыяй (у 3 знач.). Ізаляваць электрычны провад.
[Ад фр. isoler.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жу́лік ’дробны злодзей’ (ТСБМ), жульма́н ’тс’ (Сл. паўн.-зах.). Рус.жу́лик ’тс’, дыял. ’птушка з пароды кулікоў’, ’маленькі хлябок’, кастр. ’ножык’, уладз. ’чорнарабочы’, польск.žulik ’злодзей’, чэш.žulik ’махляр, шэльма’, балг.жульо ’дробны чалавек’ (< жуля ’церці’, БЕР, 1, 558). Даль (1, 547) звязваў жулить ’прысвойваць’ з жи́лить (параўн. бел.жыліць) ’тс’, жилиться ’быць скупым’. Гэта падтрымлівае Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 298. Праабражэнскі (1, 237), адзначыўшы жуль ’ножык’ і арг. афен. жулить ’рэзаць’ згадвае, што «некоторые производят от шулер». Фасмер (2, 65) дадае арг.рус.жулик ’вучань злачынца’ і ’ножык’, нерашуча параўноўвае з серб.-харв.жуљити ’драць скуру’, балг.жуля ’драпаць, церці, здзіраць’, славен.žúliti ’церці, жаваць’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
затрыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; затры́маны; зак.
1.каго-што. Перашкодзіць руху каго-, чаго-н., спыніць.
З. машыну.
На дарозе мяне затрымаў таварыш.
З. снег на палях.
2.што. Прыпыніць, адтэрмінаваць што-н.
З. высадку дэсанта.
Дажджы затрымалі сяўбу.
3.каго (што). Вымусіць застацца дзе-н. (на які-н. тэрмін).
Мяне затрымалі неадкладныя справы.
З. знаёмага.
4.што. Не зрабіць, не аддаць у час чаго-н.
З. зарплату.
5.што. Запаволіць, спыніць на пэўны час дзеянне чаго-н.
З. дыханне.
З. крокі.
6.каго (што). Схапіць, арыштаваць.
З. злачынца.
|| незак.затры́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз.затры́мліванне, -я, н. (да 1—5 знач.), затрыма́нне, -я, н. (да 1, 2 і 6 знач.) ізатры́мка, -і, ДМ -мцы, ж. (да 1, 2, 4 і 5 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перакава́цьсов., в разн. знач. перекова́ть;
п. каня́ — перекова́ть ло́шадь;
п. усі́х ко́ней — перекова́ть всех лошаде́й;
п. падко́ву — перекова́ть подко́ву;
пра́ца ~ва́ла злачы́нца — труд перекова́л престу́пника;
◊ п. мячы́ на ара́лы — перекова́ть мечи́ на ора́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́дачаж.
1. Übergabe f -, -n, Áushändigung f -, -en, Áusgabe f -, -n; Ertéilung f -, -en, Áusstellung f -, -en канц. (дакумента); Áuszahlung f -, -en (выплата);
вы́дача ліцэ́нзіікамерц. Lizénzerteilung f;
вы́дача на ру́кіÁushändigung f;
2. (злачынца іншай дзяржаве) Áuslieferung f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Злачы́нец ’той, хто парушыў закон’. Укр.злочи́нець, польск.złoczyńca, чэш., слав.zloćinec, ст.-чэш.zločincě, н.-луж.уст.złocyńc, славен.zločínec, серб.-харв.злочи́нац, балг.уст.кніжн.злочинец, макед.злочинец ’тс’. Ст.-рус. (XVII ст.) злочинець. Ст.-бел. (1529 г.) злочинца < польск. (Булыка, Запазыч., 123). Параўн. укр.зло́чин, польск.złoczyn, чэш., славац.zločin, серб.-харв.зло̏чӣн, зло̀чин, макед.злочин ’злачынства’, славен.zločín ’злачынства, злачынец’. Ад прасл.дыял. складанага слова zъlo + čin‑ (činъ ’дзеянне’ < činiti ’рабіць’, параўн. учынак, гл. чын) утвораны агентыўны назоўнік з паўн.-слав. суфіксам *‑ьca (параўн. ст.-чэш., польск., ст.-бел.) ці ‑ьcь. Паколькі ва ўсх.-слав. не пашырана слова *злочинъ (верагодна, укр. < польск.), магчыма, што злачынец (і ўкр.злочинець) — пераафармленне запазычанага з польск. (чэш.?) злачынца паводле больш звычайнай мадэлі на ‑ец.