вера ў існаванне духаў і душ, у іх уплыў на жыццё людзей і жывёл, на прадметы і з’явы навакольнага свету. Узнік у першабытным грамадстве і лёг у аснову пазнейшых рэліг. вераванняў; састаўны элемент кожнай сучаснай рэлігіі. Тэрмінам «анімізм» абазначаюць і тэорыю ўзнікнення рэлігіі, распрацаваную англ. антраполагам Э.Тайларам (1832—1917), якая зводзіць рэлігію да індывід. псіхалогіі чалавека, не ўлічвае сац. перадумоў яе паходжання.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Канду́ктар ’праваднік’ (ТСБМ, Яруш.). Паводле Фасмера (2, 310), у рус. мове — праз польск. або з ням. Калі прыняць першае, дык у бел. мову прыйшло з польск.konduktor, якое з франц.conducteur ’тс’ з ад’ідэацыяй да с.-лац.conductor, conducere ’зводзіць, пераводзіць’ (Слаўскі, 2, 410; Шанскі, 2 (К), 256).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Наю́дзіць ’падгаварыць’ (Сл. ПЗБ), параўн. рус. каўк. наю́дить ’данясці, напляткарыць’. Ад ю́дзіць ’спакушаць, падбухторваць; зводзіць’, ю́да ’прадажнік, здраднік’, параўн. наюда́шыць ’здрадніцкі ўзвесці паклёп’, юда́шыць ’хітрыць, ілгаць; ашукваць, здраджваць’ да юда́ш ’няшчыры чалавек’ (Нас.). У сувязі з гэтым параўнанне з літ.sujùdinu ’падгаварыць’, на якое звяртаюць увагу складальнікі слоўніка, мае неабавязковы характар.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Судо́м наз. ’нешта нядобрае, непрыемнае’: судом ее возьмі (ТС). Верагодна, да ўкр.судо́ма ’сутарга, курч’, судо́мити ’курчыць, зводзіць сутаргай’. Украінскае слова, на думку Варбат (Этимология–1981, 21–22), працягвае прасл.*sǫdoma, якое з і.-е.*som‑dhə‑m, дзе *som‑ > *sǫ‑, корань ‑dhə‑ (гл. дзець) і суф. ‑m‑. Аб іншых версіях гл. несудомны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
nil[nɪl]n.
1.sport нуль;
They won the match three nil. Яны выйгралі матч з лікам 3:0.
2. нуль, нічо́га;
reduce the danger to nilзво́дзіць небяспе́ку да нуля́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
wiązać
незак.
1. вязаць; звязваць;
2.перан. злучаць; яднаць;
wiązać koniec z końcem — зводзіць канцы з канцамі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Куёўдзіцца ’вазіцца, марудзіць’ (Сцяшк. Сл., Нар. словатв., Жыв. сл., З нар. сл., Бяльк.). Укр.куйовдити ’лахмаціць’, рус.куёлдить ’сварыць’. Фасмер (WuS, 3, 202) бачыць у гэтых лексемах прэфікс ку‑, а каранёвую частку ён зводзіць да рус.елдыга ’сварлівы чалавек’, семантычна тоеснага куёлда ’тс’ (параўн. Фасмер, 2, 401). Аднак рус.елдыга само этымалагічна няяснае. Таму пытанне пра паходжанне куёўдзіцца застаецца адкрытым.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
філі́раваць
(фр. filer = цягнуць)
1) пры спяванні або ігры на музычным інструменце цягнуць гук, паступова ўзмацняючы яго, а затым аслабляючы, зводзіць на нішто;
2) падстрыгаць, слізгаючы лязом раскрытых нажніцаў па валасах у напрамку ад канцоў да каранёў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спаку́снік, ‑а, м.
Той, хто спакушае каго‑н. на што‑н. дрэннае; звадыяш. Усе елі дзічкі. Данька, гарэзуючы, даваў Яньцы адну за адной. Дзічак было многа, яны не змяшчаліся ўжо ў дзіцячых далоньках, а пастух, такі спакуснік, даваў яшчэ і яшчэ.Караткевіч.// Той, хто ўступае ў інтымную сувязь, зводзіць жанчын і дзяўчат. Маючы на ўвазе, відавочна, яго колішнюю нясмеласць з Зосяй, аўтар чамусьці схільны лічыць свайго героя хутчэй скромнікам, святошам, чым спакуснікам.Перкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)