[ад фр. L. Blanqui = прозвішча фр. рэвалюцыянера (1805—1881)]
палітычная плынь у французскім сацыялістычным руху 19 ст., прыхільнікі якой лічылі, што капіталізм можна звергнуць не шляхам класавай барацьбы, а праз захоп улады групай змоўшчыкаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Рапт ’парыванне, імпэт’ (Нас., Байк. і Некр.), ра́птам ’знянацку, нечакана, імкліва’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Бяльк., Варл., Растарг., Сл. ПЗБ), ра́птом ’нечакана, адразу; усяго толькі’ (ТС), параўн. укр.ра́птом ’ураз, неспадзеўна’, рус.смал.рапт ’парыў, імгненне’, раптом ’нечакана, адразу’. Запазычана з польск.rapt ’крадзеж, захоп’ з лац.raptus ’рабунак’ шляхам адсячэння назоўнікавага канчатка ‑us, raptem ’знянацку’ з лац.raptim ’спешна’, што выводзяцца з лац.raptō ’хапаць, красці’, гл. Брукнер, 454; Фасмер, 3, 443. Сюды ж рапто́ўна, рапто́ва ’знянацку, нечакана, неспадзявана’ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), рапто́ўно, рапто́во ’тс’ (Сл. ПЗБ, ТС, Сл. Брэс.), раптэ́я ’тс’ (чэрв., Сл. ПЗБ), ранта́мі ’тс’ (ТС), раптаві́цай ’знянацку’, раптэ́чня ’нечакана’, рапто́ўе ’нечаканасць’ (Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АКЛЮ́ЗІЯ
(ад лац. occlusus замкнёны, схаваны),
1) захоп крышталямі часткі рэчыва асяроддзя пры крышталізацыі. Прыводзіць да забруджвання крышталёў прымесямі, якія ўплываюць на іх фіз. ўласцівасці.
2) Паглынанне газаў цвёрдымі металамі ці расплавамі з утварэннем цвёрдых і вадкіх раствораў або хім. злучэнняў (напр., нітрыды, гідрыды).
3) Аклюзія цыклону — стадыя развіцця цыклону, пры якой цёплыя масы паветра пры сустрэчы з халодным фронтам выцясняюцца ў верхнія слаі трапасферы і страчваюць сувязь з зямной паверхняй.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сі́лепсіс
(гр. syllepsis = захоп)
стылістычны зварот, у якім знарок парушана правіла спалучальнасці слоў, напр. дзейнік і выказнік стаяць у розных ліках, дзейнік і выказнік ужыты ў множным ліку, а залежнае ад іх дапаўненне ў адзіночным і інш.; выкарыстоўваецца ў літаратурных творах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
zabór, ~oru
zab|ór
м.
1.захоп; заваяванне;
2. захопленая (акупаваная) тэрыторыя;
3. чужаземная ўлада;
pod ~orem — пад уладай чужынцаў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
А́ЛЬВАРЭС (Alvarez) Луіс Уолтэр
(13.6.1911, Сан-Францыска — 1.9.1988),
амерыканскі фізік. Адзін са стваральнікаў атамнай бомбы. Чл.Нац.АН (1947). Скончыў Чыкагскі ун-т (1932). З 1936 у Каліфарнійскім ун-це (з 1945 праф.), у 1954—59 і 1976—78 нам. дырэктара Радыяцыйнай лабараторыі імя Э/Лоўрэнса (г. Берклі). Навук. працы па ат. ядз. фізіцы, фізіцы элементарных часціц, паскаральнай тэхніцы і радыёлакацыі. Адкрыў новы від радыеактыўнага ператварэння — электронны захоп (1938), пабудаваў першую пузырковую камеру, адкрыў (разам з інш.) многія рэзанансы. Нобелеўская прэмія 1968.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
grab
[græb]
-bbed, -bbing
1.
v.t.
1) хапа́ць
2) захапля́ць; прысво́йваць
3) хапа́ць; арышто́ўваць
2.
n.
1) хапа́ньне n.
2) захо́п -у m., прысвае́ньне n.
3) Mech. захва́т -а m., аўтаматы́чны чарпа́к, экскава́тар -а m
4) захо́пнік -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
grasp1[grɑ:sp]n.
1.захо́п; хва́тка; кантро́ль;
Don’t let the situation escape from your grasp. Не дазваляйце сітуацыі выйсці з-пад вашага кантролю.
2. разуме́нне;
He has a good grasp of the subject. Ён добра валодае прадметам.
3. здо́льнасць; магчы́масць;
be within/out of smb.’s grasp быць дасяга́льным/недасяга́льным
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
АНГА́РЫЯ
(грэч. angareia),
1) у Рымскай імперыі, Візантыі, дзяржавах сярэдневяковай Еўропы (імперыі Каралінгаў, Балгарыі, Польшчы і інш.) дзярж. ямская павіннасць — пастаўка ўючнай жывёлы для дзярж. перавозак. У 13—14 ст. у Візантыі і Балгарыі ангарыя ўключала і інш. павіннасці (работа на буд-ве дарог, мастоў, крэпасцяў).
2) У Візантыі, феад. Італіі і некаторых інш. краінах Еўропы паншчына і інш. павіннасці на карысць землеўладальніка.
3) У міжнар. праве захоп дзяржавай, якая ваюе, у сваіх портах гандл. суднаў нейтральных краін для выкарыстання ў ваен. мэтах (перавозкі войскаў, узбраення і інш.).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́БРАХАМС (Abrahams) Пітэр Генры
(н. 19.3.1919, Врэдэдарп каля Іаганесбурга, ПАР),
пісьменнік Паўд.-Афрыканскай Рэспублікі. Піша на англ. мове. Літ. дзейнасць пачаў у 1942. У творах закранае сац., паліт. і нац. праблемы краін афрыканскага кантынента. Аўтар раманаў «Шахцёр» (1945), «Сцежкаю грому» (1948; па гэтым рамане Бел. тэатр оперы і балета паставіў балет, муз. К.Караева, 1960), «Дзікі захоп» (1950), «Вянок для Удома» (1956; на бел. мову пераклаў С.Дорскі, 1959), «Ноч належыць ім» (1965), «Наш востраў сёння» (1966).