bolesny

bolesn|y

1. балючы; балесны;

~a rana — балючая рана;

~e słowa — балючыя словы;

2. журботны; засмучаны;

~e westchnienie — журботны ўздых;

dusznica ~a мед. стэнакардыя

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

прыгне́чаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад прыгнесці.

2. у знач. прым. Які церпіць прыгнёт, уціск, эксплуатуецца. Расцвіўшай грэчкай пахне родны край, у час майго маленства і юнацтва — прыгнечанае, бунтарнае Наднямонне. Брыль. / у знач. наз. прыгне́чаны, ‑ага, м. Змагацца за волю вядзі [песня] ўсіх бяздольных, Мільёны прыгнечаных і беспрацоўных, Мільёны рабочых, сялян, паднявольных. Танк. // Які церпіць прыніжэнні, здзекі; пакрыўджаны, няшчасны. [Паўлу Паўлавічу] да слёз стала шкада сябе, бездапаможнага, прыгнечанага, і жыццё ўласнае здалося яшчэ больш недарэчным і немагчымым. Шамякін.

3. перан.; у знач. прым. Цяжкі, змрочны (пра стан, настрой). Нелады і непрыемнасці не аднойчы выклікалі ў Паходні прыгнечаны настрой, нездаволенасць. Хадкевіч.

4. перан.; у знач. прым. Якога штосьці гняце; моцна засмучаны, занепакоены чым‑н. [Андрэй] пайшоў дадому прыгнечаны. «Чаму Каця нічога не сказала.., што сёння раніцай пойдзе дадому? Што пра яе ведае Стэфа, чаму не дагаворвае?..» Чарнышэвіч. Кожны раз [Віця] прыходзіла з бальніцы прыгнечаная, са слязьмі... Новікаў. // Які выяўляе цяжкі, змрочны стан, настрой. Усе мелі прыгнечаны выгляд, былі пахмурымі, злёгку ўздрыгвалі ад перадранішняга халадку. М. Ткачоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́сны, ‑ая, ‑ае.

1. Яркі, светлы. Ясныя колеры залівалі заводскі двор. Чорны. На ясным небе загараліся зоркі. Колас.

2. Бязвоблачны, бясхмарны, чысты. У небе не было ні хмаркі, стаяў ясны сонечны дзень. Гурскі. Не пакідай, мой вечар ясны, Злажыўшы крылы на зары, Як месяц чысты, непагасны, Як рэха летняе ў бары. Вярба. // перан. Нічым не засмучаны; ціхамірны. Твар у.. [Кіры] быў чысты, ясны. Карпаў.

3. перан. Які не патрабуе дадатковага тлумачэння; зразумелы, просты. Усе ўважліва слухаюць простыя і ясныя словы. Якімовіч. [Міканор:] — Адным словам, абстаноўка ясная. Мележ.

4. Акрэслены, добра бачны, выразна ўспрымальны. Ясныя абрысы гор. Ясная дыкцыя. Ясны почырк. Ясны гук званоў. □ Глядзі, якія ясныя шляхі Адкрыты перад намі. Кірэенка.

5. Лагічны, пераканаўчы, дакладны. Ясны адказ. // Здольны лагічна мысліць. Ясны розум падказваў Кастусю, што яшчэ не ўсё страчана. Якімовіч. Галава была на дзіва яснай, светлай, увага іранічна сканцэнтраванай. Васілёнак.

6. Уст. Знатны, вяльможны, багаты. Нарэшце пасланец перадае лёкаю ад яснай пані 25 рублёў гасцінца і абяцанне прыбаўкі 5 рублёў у месяц да яго заробку. Мядзёлка.

•••

Навесці цень на ясны дзень гл. навесці.

Як гром з яснага неба гл. гром.

Ясная справа гл. справа.

Ясны сокал (нар.-паэт.) — тое, што і сокал (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

sorry

[ˈsɑ:ri]

adj.

1) спага́длівы; засму́чаны, су́мны

(I am) so sorry — вы́бач

I am sorry that you are sick — Спачува́ю табе́, што ты хво́ры

I am sorry to say he is ill — Ён, на жа́ль, хво́ры

I feel sorry for him — Мне яго́ шкада́

You will be sorry for this some day — Вы не́калі гэ́тага пашкаду́еце

2) дрэ́нны, благі́; убо́гі; жа́лю ва́рты

to come to a sorry end — дрэ́нна ско́нчыць

a sorry sight — жа́ласнае відо́вішча

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

sore

[sɔr]

1.

adj.

1) балю́чы

а) a sore finger — балю́чы па́лец

б) I have a sore throat — Мне́ балі́ць го́рла

в) sore feet — наму́ляныя но́гі

2) засму́чаны, засмучо́ны; прыгне́чаны

with sore heart — зь цяжкі́м сэ́рцам, з бо́лем у сэ́рцы

3) гняўлі́вы; абра́зьлівы; зласьлі́вы

4) informal абра́жаны; злы, знэрвава́ны

He is sore at missing the game — Ён злуе́цца, што ня ня тра́піў на гульню́

5) пры́кры, балю́чы, хвалю́ючы

a sore subject — балю́чае пыта́ньне

2.

n.

1) баля́чка, бо́лька, ра́на f.

2) прычы́на бо́лю, журбы́, сму́тку, зло́сьці

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

upset

1. [ʌpˈset]

v.t. -set, -setting

1) пераку́льваць, пераваро́чваць дагары́ нагамі, абаро́чваць

to upset a boat — перакулі́ць чо́вен

2) перашкаджа́ць, разла́джваць

Rain upset our plans for a picnic — Дождж разла́дзіў на́шыя пляны спра́віць маёўку

3)

а) разьбіва́ць

to upset an argument — разьбі́ць до́вады (у спрэ́чцы)

б) нечака́на перамагчы́

4) хвалява́ць, засмуча́ць, псава́ць настро́й, выбіва́ць з раўнава́гі

2.

v.i.

хвалява́цца; засмуча́цца

3. [ˈʌpset]

n.

1) пераку́леньне, пераве́рненьне n.

2) вялі́кія забурэ́ньні, бязла́дзьдзе n.

3) нечака́ная перамо́га (у спабо́рніцтве)

4.

adj.

1) пераку́лены, пераве́рнуты

2) мо́цна засму́чаны, устрыво́жаны, расхвалява́ны

3) пару́шаны, устурбава́ны

an upset stomach — сапсу́ты стра́ўнік, нястра́ўнасьць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

сумны, невясёлы, нярадасны, бязрадасны, сумотны, смутны, засмучаны, маркотны, замаркочаны, журботны, нудны, тужлівы, горасны, жалобны, жаласны, жаласлівы, няўцешны, панылы, пануры; хаўтурны (разм.); жалосны (абл.); чорны, цёмны, змрочны, хмурны, пахмурны, хмуры, пахмуры, спахмурнелы, схмурнелы, нахмураны, меланхалічны, мінорны (перан.) □ як хмара, як пад зямлёй, не ў гуморы

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

го́ре ср.

1. (печаль) го́ра, -ра ср.;

2. (несчастье) го́ра, -ра ср., бяда́, -ды́ ж.;

го́ре в том, что… бяда́ ў тым, што…;

3. (в сложных словах с сущ.) разг. го́ра;

го́ре-охо́тник ирон. го́ра-паляўні́чы;

◊

го́ре мне! го́ра мне!;

к моему́ го́рю на маё го́ра, на маю́ бяду́;

уби́тый го́рем прыгне́чаны го́рам, (опечаленный) засму́чаны;

ему́ (ей) и го́ря ма́ло яму́ (ёй) і го́ра ма́ла, яму́ (ёй) хоць бы што;

го́ре от ума́ го́ра ад ро́зуму;

помо́чь го́рю дапамагчы́ го́ру;

с го́рем попола́м з го́рам папала́м;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)