німб, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Сімвал святасці — ззянне ў выглядзе круга вакол галавы (на іконах, карцінах рэлігійнага зместу).
2. перан. Атмасфера славы, поспеху вакол каго-, чаго-н.
Н. славы.
|| прым. ні́мбавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
безгало́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які не мае галавы; пазбаўлены галавы.
2. перан. Пра чалавека з невялікімі разумовымі здольнасцямі. Вось сапраўды, Калі хто безгаловы, Таго не выратуе ад бяды І мудрае, ад сэрца слова. Валасевіч. // Няўважлівы, рассеяны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вярхо́віца ’верх галавы, сярэдзіна верхняй часткі галавы, дзе бывае лысіна’ (навагр., стаўб., З нар. сл.); ’лоб’ (стаўб., КЭС), верхо́віца ’цемя’ (петрык., Шатал.) узнікла ў выніку субстантывацыі прыметніка *вярховы ’верхні’ (< vьrx‑ovъ‑) пры дапамозе суф. ‑іц‑а (< ic‑a). Да верх (гл.). Параўн. ст.-рус. верхъ ’цемя, макаўка’ (з XVI ст.), верховица ’цемя, макаўка, верхняя частка галавы’ (з XVII ст.), рус. вяц., горк. верховка ’цемя галавы раскольніка, якое выстрыгалася, паводле звычаяў веры, як у ксяндза’, літ. viršū́nė ’вяршок, макаўка, вершаліна’, viršùgalvis, galvóvtršis ’цемя, макаўка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
brawn [brɔ:n] n.
1. фізі́чная сі́ла; (развіты́я) му́скулы
2. BrE халадзе́ц са свіно́й або́ цяля́чай галавы́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Мігрэнь ’боль галавы’ (ТСБМ). З рус. мигре́нь ’тс’, якое з франц. migraine < с.-лац. hemicrania < ст.-грэч. ἡμι ’палавіна’ + κρανίον ’чэрап’: пры мігрэні боль пачынаецца ў адной палавіне галавы’ (Голуб-Ліер, 313).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ківа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. што. Рухаць з боку ў бок або зверху ўніз; хістаць.
К. слупок.
2. чым. Утвараць хістальныя рухі чым-н.
Сосны ківаюць верхавінамі.
К. нагой.
3. Лёгкім нахілам галавы выказваць знак прывітання, адабрэння і пад.
4. Рухам галавы, пальца падзываць каго-н. да сябе, падаваць якія-н. знакі.
◊
Нечага (няма чаго) на бога ківаць (разм.) — не варта апраўдвацца, звальваць віну на іншых.
|| аднакр. кіўну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. ківа́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пови́нный
1. (виновный) вінава́ты;
2. (раскаявшийся) уст. пакая́нны;
◊
пови́нную го́лову меч не сечёт посл. пакая́ннай галавы́ не сціна́юць; пакая́ннай галавы́ і меч не ймець; пако́рнага і меч не сячэ́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
галаві́зна, ‑ы, ж.
Мяса з галавы жывёлы, рыбы як прадукт харчавання. Суп з галавізнай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мігрэ́нь, ‑і, ж.
Нервовая хвароба, пры якой боль у асноўным паражае адну палавіну галавы.
[Фр. migrain.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шэйх-уль-ісла́м, ‑у, м.
Тытул галавы мусульманскага духавенства. // Асоба, якая носіць гэты тытул.
[Араб. šaih ul-'islām.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)