ЛА́ МЫ
(Lama),
род млекакормячых жывёл сям. вярблюдавых атр. мазаляногіх. 1 дзікі від — гуанака і 2 свойскія формы: уласна Л. (L. guanicoe glama) i альпака . Пашыраны ў стэпах (пампа), паўпустынях і гарах Паўд. Амерыкі.
Свойскія Л. буйнейшыя за дзікіх (маса да 110 кг ). Не маюць гарба. Афарбоўка цела стракатая. Бегаюць інахаддзю. Расліннаедныя. Дзікія і свойскія Л. пры скрыжаванні могуць даваць пладавітае патомства. Нараджаюць 1, зрэдку 2 дзіцянят. Свойскія Л. прыручаны інкамі 4—4,5 тыс. гадоў назад . Л. выкарыстоўваюць як уючных жывёл на горных дарогах. З шэрсці самак вырабляюць грубыя тканіны і вяроўкі.
Лама .
т. 9, с. 116
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
вы́ зваліць , -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.
1. каго-што . Зрабіць свабодным.
В. арыштаваных.
2. што . Вярнуць назад (захопленае ворагам).
В. горад ад захопнікаў.
3. каго (што) . Даць каму-н. магчымасць не рабіць чаго-н. , пазбавіць ад чаго-н. ; выратаваць ад чаго-н.
В. ад дзяжурства.
Вызвалены работнік (які выконвае грамадскія абавязкі з вызваленнем ад вытворчай работы). В. ад пакарання.
4. каго (што) . Звольніць, зняць з работы.
В. ад займаемай пасады.
5. каго-што . Выслабаніць ад чаго-н. грувасткага, цяжкага і пад.
В. рукі.
6. што . Апаражніць, ачысціць.
В. месца для шафы.
В. кніжную паліцу.
В. нумар у гасцініцы (выехаць з яго).
|| незак. вызваля́ ць , -я́ ю, -я́ еш, -я́ е.
|| наз. вызвале́ нне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адступі́ ць , -туплю́ , -ту́ піш, -ту́ піць; зак.
1. Адысці, аддаліцца ад каго-, чаго-н.
А. улева на два крокі.
2. Адысці назад пад націскам праціўніка.
Адступілі з баямі.
А. перад цяжкасцямі (перан. ).
3. ад каго . Перанесці ўвагу з асноўнага на другараднае.
Аўтар адступіў ад тэмы.
4. ад чаго . Перастаць прытрымлівацца чаго-н.
А. ад старых звычаяў.
5. ад чаго . Зрабіць водступ на паперы, пішучы ці друкуючы што-н.
А. ад краю.
6. ад чаго і без дап. Адмовіцца ад свайго намеру, сваіх планаў.
Ён не а. ад свайго.
7. Паменшыцца; адлегчы; спасці (разм. ).
Мароз адступіў.
Хвароба адступіла (перан. ).
|| незак. адступа́ ць , -а́ ю, -а́ еш, -а́ е.
|| наз. адступле́ нне , -я, н. знач. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звярну́ цца , звярну́ ся, зве́ рнешся, зве́ рнецца; звярні́ ся; зак.
1. З’ездзіць, схадзіць туды і назад .
Вазакі звярнуліся за дзень па тры разы.
2. да чаго . Накіраваць сваю дзейнасць на што-н. , узяцца за што-н. або накіраваць паўторна сваю ўвагу на каго-, што-н.
З. да вывучэння старажытных помнікаў.
З. да перапыненай гутаркі.
3. Накіравацца да каго-н. з просьбай, па дапамогу і пад. або адрасавацца да каго-н. з якімі-н. словамі, з прамовай.
З. да ўрача.
З. з прапановай да старшыні.
|| незак. звярта́ цца , -а́ юся, -а́ ешся, -а́ ецца (да 2 і 3 знач. ), зваро́ чвацца , -аюся, -аешся, -аецца (да 2 і 3 знач. ) і зварача́ цца , -а́ юся, -а́ ешся, -а́ ецца (разм. ).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абярну́ ць , абярну́ , абе́ рнеш, абе́ рне; абярні́ ; абе́ рнуты; зак. , што.
1. Паваліць на бок, перакуліць; разліць што-н. , перакуліўшы пасудзіну.
А. воз са снапамі.
А. збан з малаком.
2. Павярнуць назад , убок.
А. твар да суседа.
3. Накіраваць, пусціць у абарот.
А. капітал.
4. Ператварыць, змяніць, перавесці адну якасць у другую.
А. здарэнне ў жарт.
5. кім-чым або ў каго-што . У казках і павер’ях: ператварыць у каго-, што-н. пры дапамозе чараў.
А. у воўка.
А. у камень.
6. Схіліць да чаго-н.
А. у сваю веру.
7. Прыдаць іншы кірунак, змяніць (пра ход якой-н. справы, пра абставіны).
А. справу на сваю карысць.
|| незак. абаро́ чваць , -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
recover [rɪˈkʌvə] v.
1. (from) ачу́ ньваць; папраўля́ цца, здараве́ ць;
After a few days of fever he began to recover. Пасля некалькіх дзён гарачкі ён пачаў папраўляцца.
2. атры́ мліваць наза́ д , вярта́ ць сабе́ ; адваёўваць;
Police have so far failed to recover the stolen jewelry. Паліцыя дагэтуль так і не змагла вярнуць украдзеныя каштоўнасці.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
прана́ цыя
(ад лац. pronatus = нахілены ўперад)
1) анат. назад і ўніз, а вялікі палец да сярэдняй плоскасці цела (параўн. супінацыя 1);
2) пазіцыя ў фехтаванні, калі ўзброеная рука павернута далонню ўніз (параўн. супінацыя 2).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
zawrócić
зак.
1. павярнуць; вярнуць;
zawrócić konie — павярнуць коней (назад
zawrócić w prawo (w lewo) — павярнуць направа (налева);
2. вярнуцца;
zawrócić do domu — вярнуцца дадому
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wsteczny
wsteczn|y
1. пагард.
~e poglądy — рэакцыйныя погляды;
2. рэгрэсіўны; зваротны; накіраваны назад ;
~y bieg — задні ход;
lusterko ~e — люстэрка задняга агляду
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
powrót, ~otu
powr|ót
м.
~ót do domu — вяртанне дамоў;
z ~otem — зноў; наноў;
tam i z ~otem — туды-сюды; туды і назад
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
