Які мае шэрыя вочы. І тварам .. [Валя] прыгожая — румяная, шэравокая, і характарам харошая — адыходлівая, вясёлая, працавітая, ласкавая і, самае галоўнае, — Іллю кахае.Мяжэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уну́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., што.
1. Увабраць у што‑н. (пра галаву). Галя ўнурыла галаву ў пастаўлены каўнер, патупіла вочы, як бы яна не хацела глядзець на кафедру.Сабаленка.Рыжы больш ссутуліўся, унурыў галаву ў плечы.Кавалёў.// Панура нахіліць, схіліць (галаву). Чубар колькі часу чакаў, што адкажа на гэта ваенурач, але той унурыў галаву і сядзеў зноў безуважны.Чыгрынаў.Юрка ўнурыў галаву, здавалася, увесь сціснуўся ў камячок. Настаўніца строга пазірала на яго, думала.М. Ткачоў.
2. Утаропіць у што‑н. (вочы, погляд). Надзейка заірдзелася і ўнурыла вочы ў талерку, але праз момант усміхнулася, падняла чарку, вымавіла: «За маму».Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
naoczny
1. відавочны; яўны;
2. які бачыў на ўласныя вочы;
naoczny świadek — відавочца; сведка
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
utkwić
зак. уткнуць;
utkwić w pamięci — застацца ў памяці;
utkwić wzrok — утаропіць вочы (позірк)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
вы́плакацьсов., в разн. знач. вы́плакать;
в. го́ра — вы́плакать го́ре;
в. пада́чку — вы́плакать пода́чку;
○ в. (усе́) во́чы — вы́плакать (пропла́кать) все глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пя́ліць звычайна ў вылазах: пя́ліць во́чы (зе́нкі) (Юрч. Фраз. 2), пя́ліць пя́ля ’вытарашчваць вочы’ (ТС), параўн. укр.дыял.пʼяли́ти ’нацягваць, расцягваць’, рус.пя́лить ’раздзіраць, разрываць; выстаўляць’, пялить глаза (бельмы, рот, рожу і пад.) ’напружваць; напружана глядзець, крычаць, дэманстраваць’, польск.дыял.piądlić ’распінаць скуру для прасушкі; прымушаць, прыціскаць’, чэш.дыял.padliť sa ’напружвацца, успінацца, выпінацца’, славац.piadliť sa ’лезці, узмоцнена імкнуцца’, славен.pẹ́liti ’напінаць, расцягваць (пра адзенне)’, харв.péliti ’навязваць, рэкамендаваць’. Прасл.*pędliti ’напінаць, напружваць’ < *pędło ’прылада для расцягвання скуры’ (гл. пя́ла), утворана ад *pęti ’цягнуць, напінаць’, гл. пяць (Бязлай, 3, 23; Махэк, 426; Шустар-Шэўц, 2, 1076: далучае сюды і ‑pjel, што выступае ў в.-луж., н.-луж.srokopjel ’птушка Lanius collurio’, што сумнеўна).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ска́ліць ‘агаляць, паказваць зубы (звычайна пра жывёлу)’ (ТСБМ), ска́ліць (шчэ́рыць) зу́бы ‘смяяцца, рагатаць, насміхацца’, ска́ліцца ‘тс’ (ТСБМ, Гарэц., Янк. 2, ТС, ПЗБ), ‘смяяцца’ (Сл. ПЗБ, Мат. Гом., ТС, Пятк. 2, Ян.), ‘ашчэрвацца; паказваць злосць’ (Нас.), ‘прыжмурвацца’ (Мат. Гом.), скалы́ты: скалы́тʼ го́чы ‘прыжмурвацца; прыжмурваць вочы’ (Клім.), скала́ты ‘той, хто смяецца з іншых’ (Сл. рэг. лекс.), сюды ж ска́лікі ‘кпіны’ (Бяльк.), фраз. ска́лачкі ска́ліць ‘усміхацца’ (пра немаўля) (Нік. Посл.). Укр.ска́лити ‘скаліць (зубы)’, ‘прыжмурваць (вочы)’, ска́литися ‘тс’, рус.ска́лить (зубы), ска́литься ‘усміхацца, смяяцца’, польск.skalić się ‘трэскацца, пакрывацца трэшчынамі’. Ад таго ж кораня, што і скала́1, з якім звязана чаргаваннем; гл. яшчэ шчыліна (Міклашыч, 298; Праабражэнскі, 2, 292; Фасмер, 3, 631). Паводле Борыся (SEK, 4, 274), дэнамінатыўнае ўтварэнне ад *skala.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папракаць, дакараць, упікаць, папікаць □ пароць у вочы
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)