падштурхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
1. Злёгку штурхнуць (ззаду або знізу). Маладзейшы падштурхнуў воз плячом, і конь лёгка пайшоў. Чорны. — Чаго адстаеш, гані! — крыкнуў Пеця і палкай падштурхнуў Славу ў спіну. Хомчанка.
2. Злёгку штурхнуўшы, зрушыць у якім‑н. кірунку. — Але ж хадзем у тую хату. Тут і без нас ужо ведаюць, што рабіць. — [Бацька] далікатна падштурхнуў госця да дзвярэй-філёнак і прапусціў у другі пакой — вялікі, поўны святла і з густам прыбраны. Чыгрынаў. // перан. Схіліць да чаго‑н., прыспешыць з чым‑н. — Я мелася.. ехаць працаваць у сельскую мясцовасць. А гэтае сумнае здарэнне толькі падштурхнула мяне здзейсніць сваё летуценне хутчэй. Дубоўка. // перан. Разм. Паскорыць (справы, падзеі і пад.). Вера Ігнатаўна часта прыязджала ў Серадзібор, каб падштурхнуць справы. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сірэ́на, ‑ы, ж.
1. У грэчаскай міфалогіі — марская істота, якую ўяўлялі ў выглядзе жанчыны з хвастом рыбы або птушкі з жаночай галавой і якая сваімі спевамі заваблівала маракоў у гібельныя месцы.
2. Сірэ́ны, ‑рэ́н. Атрад буйных водных млекакормячых з ластамі і хваставым плаўніком, што жывуць у цёплых морах і рэках.
3. Прылада для атрыманая гукаў рознай вышыні і вымярэння гукавых ваганняў.
4. Апарат, прыстасаванне для падачы моцных, рэзкіх гукавых сігналаў; гукі, якія падаюцца такімі прыстасаваннямі. Раптам завыла сірэна, абвясціўшы паветраную трывогу. Няхай. Рыгор прачнуўся і прыслухаўся: у пакой урывалася зычнае гудзенне фабрычных сірэн. Гартны. За бакенамі ўзнік абрыс, Пачуўся гук сірэны стрэчнай. Лужанін. Горад бурліў і кіпеў пасля начнога спачынку, і, здавалася, у адно зліваліся і шоргат крокаў пешаходаў, і лёскат трамваяў, і сірэны аўтамашын. Хадкевіч.
[Ад лац. siren.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стогн, ‑у, м.
1. Жаласны енк, выкліканы болем або вялікім горам; выражэнне пакуты, адчаю. [Гжэцкі] не пачуў майго стогну, калі паласавалі і калечылі цела, бо нават стогн быў бы таксама яго перамогай. Скрыган. Боты настойліва, глуха таўклі, не могучы дастаць з .. [Віці] нічога больш, апроч нейкага стогну. Брыль. Гарпіна павяла Ніну ў другі пакой і там пачала аперацыю. Адтуль чуліся стогны Ніны, прыгаворы Гарпіны. Галавач. // перан. Працяглы гук, шум, гул і пад. Раптам грымнула, нібы стрэл гарматы — «ггу-уухх», і цяжкім стогнам аддалося ва ўсіх канцах лесу. Дуброўскі. З-пад снежнага куродыму ўзняўся працяглы стогн паваленага дрэва-асілка. Бядуля.
2. перан. Скарга, нараканне. Перад кім, ой, кім Расчыню душу? Стогн бяды, нуды У думках заглушу? Купала. З кожных вуснаў людскіх Хоча вырвацца крык, Стогн збалелай душы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
airy
[ˈeri]
adj.
1) ве́траны, з праве́вам
a large airy room — вялі́кі пако́й з праве́вам
2) лёгкі; даліка́тны
an airy tune — лёгкая мэлёдыя
3) уя́ўны, нерэа́льны
airy phantoms of the mind — уя́ўныя прыві́ды фанта́зіі
4) бестурбо́тны; вясёлы
airy laughter — бестурбо́тны сьмех
5) Figur. ненатура́льны, прытво́рны
an airy tone of voice — ненатура́льны тон го́ласу
6) ганары́сты, фанабэ́рысты
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
nasty
[ˈnæsti]
adj.
1) агі́дны, бру́дны (пра пако́й, рабо́ту)
2) мара́льна бру́дны, ні́зкі; непрысто́йны, паску́дны (пра сло́вы)
3) ве́льмі непрые́мны, благі́, ліхі; паску́дны (пра надво́р’е, хваро́бу)
nasty weather — благо́е надво́р’е
4) з дрэ́ннай, паску́днай нату́рай; зласьлі́вы; капры́зны; невыно́сны для і́ншых
Don’t be nasty — Не капры́зь, Ня будзь зло́сны
5) небясьпе́чны
a nasty accident — небясьпе́чны вы́падак
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
room
[ru:m]
1.
n.
1) пако́й -я m.
2) аўдыто́рыя, пу́бліка f.
3) ме́сца n.
There is room for one more in the car — У машы́не ёсьць ме́сца яшчэ́ для аднаго́
4) магчы́масьць, прасто́ра для дзе́яньня
I see room for improvement — Я ба́чу магчы́масьці для ўдаскана́леньня
2.
v.
1) кватарава́ць
2) разьмяшча́ць па пако́ях
•
- rooms
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
spin2 [spɪn] v. (spun)
1. круці́ць; круці́цца, вярце́ць; вярце́цца;
spin a top пуска́ць ваўчо́к;
My head spins. У мяне кружыцца галава;
The room span round. Пакой паплыў перад вачыма.
2. пра́сці, снава́ць, сука́ць;
spin a web пле́сці павуці́нне
♦
spin a yarn раска́зваць ба́йкі
spin along [ˌspɪnəˈlɒŋ] phr. v. ху́тка ру́хацца, ху́тка е́хаць, не́сціся (на веласіпедзе, машыне і да т.п.)
spin out [ˌspɪnˈaʊt] phr. v. расця́гваць час;
spin out a story до́ўга і ну́дна раска́зваць што-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
веле́ть
1. сов. сказа́ць; (приказать) загада́ць, наказа́ць; (распорядиться) распарадзі́цца; (не велеть) не дазво́ліць, забарані́ць;
полко́вник веле́л прийти́ палко́ўнік загада́ў прыйсці́;
князь велел кла́няться князь сказа́ў кла́няцца;
он велел перенести́ ве́щи в другу́ю ко́мнату ён распарадзі́ўся перане́сці рэ́чы ў другі́ пако́й;
2. несов. каза́ць; (приказывать) зага́дваць; нака́зваць; (распоряжаться) распараджа́цца; (не велеть) не дазваля́ць, забараня́ць;
◊
так велит мне долг так ка́жа мне абавя́зак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
sala
ж.
1. зала;
sala konferencyjna — канферэнц-зала;
sala operacyjna — аперацыйны пакой;
sala obrad — зала пасяджэнняў;
sala teatralna — глядзельная зала;
2. палата;
sala szpitalna — бальнічная палата;
3. аўдыторыя;
sala wykładowa — аўдыторыя; лекцыйная зала;
sala szkolna — класная зала
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Дыва́н 1 ’дыван, пакрывала на ложак’ (Сцяшк., Сцяц. Нар., Сл. паўн.-зах., Шатал.), ’дыван’ (БРС). Укр. дыял. диван ’дыван’. Запазычанне з польск. dywan ’тс’. У польск. мове гэта значэнне тыпова польскае (Слаўскі, 1, 187), таму і можна меркаваць аб запазычанні іменна з польск. мовы. Зыходным для гэтай групы слоў з’яўляецца тур. divan ’двор, рада, сход’ (< перс. divān; гл. Локач, 42). У польск. мове ’дыван’ < ’пакой, засланы дыванамі’ (Слаўскі, там жа, са спасылкай на Карловіча, Wyr. obce, 141). Рус. диван ’канапа’, чэш. divan ’нізкая канапа’ маюць некалькі іншую семантыку. Рус. слова, паводле Фасмера (1, 512–513) і Шанскага (1, Д, Е, Ж, 113), запазычана непасрэдна з франц. divan ’тс’ (< араб. < тур.-перс.). Гл. яшчэ Кюнэ, Poln., 52.
Дыва́н 2 ’мяккая мэбля на спружынах’ (Сцяшк.). Зыходзячы са значэння (параўн. дыва́н 1), трэба лічыць гэта слова запазычаннем адносна новага часу з рус. дива́н ’канапа’ (аб рус. слове гл. пад дыва́н 1).
Дыва́н 3 ’дыван, дзяржаўная рада ў Турцыі; месца пасяджэнняў; збор арыентальных твораў’ (ТСБМ). Рус. дива́н, польск. dywan, чэш. divan, балг. дива́н і г. д. Зыходным з’яўляецца тур.-перс. divan (divān). Па паходжанню гэта слова ідэнтычнае з дыва́н 1 (гл. там падрабязна аб гісторыі лексемы). Гл. яшчэ Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 112–113.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)