зве́сціся, звядуся, звядзешся, звядзецца; звядзёмся, зведзяцеся; зак.

1. Перастаць існаваць; знікнуць. Раней тут коз было багата... Ды тая плойма ўся звялася, Так перадохла яна марна. Колас.

2. Страціць сілы, пахудзець. Звёўся чалавек. Не толькі якой працы, і пашпарта яму не давалі, цураліся яго, дурным празвалі. Гарэцкі.

3. да чаго. Абмежавацца, скараціцца; выразіцца ў чым‑н. нязначным, малым і пад. Звялася работа следчага, па сутнасці, да выканання чыста фармальных працэдур — збору прадугледжаных судаводствам дакументаў. Мехаў.

•••

Звесціся на нішто — страціць усякі сэнс, значэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неціка́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які не выклікае цікавасці. Нецікавы кінафільм. □ — А ўсё ж нецікавая нам работа выпала, — праз нейкі час скардзіўся.. [Міхась], касавурачыся на Васіля. Якімовіч.

2. Разм. Непрыгожы. Са старою паняй жыла адзіная дачка, якую з-за ваеннага ліхалецця і нецікавага выгляду не ўдалося выдаць замуж. Брыль.

3. Разм. Не зусім добры; пасрэдны. Нарада пакінула нецікавае ўражанне... Гартны. [Бабка] проста думае свае старэчыя думкі, сухія, як і сама старасць, простыя, як і ўсё жыццё яе, нецікавыя, як і яе доля. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паступа́льны, ‑ая, ‑ае.

Накіраваны ўперад, у будучае. Паступальнае развіццё савецкай культуры. □ У тыя дні наша партыя, намячаючы далейшыя напрамкі паступальнага развіцця савецкага грамадства, падкрэслівала, што на шляхах камуністычнага будаўніцтва нас чакае велізарнейшая работа. «Звязда». Рух паступальны — поспеху залог, Таму і забаронены стаянкі На скрыжаванні вуліц і дарог. Жычка. Увесь гэты час складаліся кнігі, пісаліся вершы, паэмы з жаданнем — праўдзіва і поўна паказаць паступальны рух нашага грамадства, ажыццяўленне задум савецкіх пакаленняў, паднятых сілай і страсцю Кастрычніка. Лужанін.

•••

Паступальны рух гл. рух.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

char

I [tʃɑ:r]

1.

v.

1) спа́льваць (на вуго́льле)

2) абпа́льваць, абву́гліваць, абсма́льваць

3) абгарэ́ць, абсмалі́цца, абву́глі́цца

charred — абгарэ́лы, абсма́лены, абву́глены

2.

n.

1) абгарэ́лае, абпа́ленае рэ́чыва

2) вуго́льле n.

II [tʃɑ:r]

1.

n., esp. Brit.

1) служа́нка f., ха́тняя рабо́тніца

2) падзённая ха́тняя рабо́та

2.

v.

падзёньнічаць; прыслуго́ўваць

III [tʃɑ:r]

n.

руча́йная стро́нга

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Раб ’чалавек, пазбаўлены правоў’, ’чалавек залежны, прыгнечаны’ (ТСБМ), сюды ж раб ліса́вы ’пра няшчырага, ліслівага’ (ТС), у ра́ба: у про́стого ра́ба, у дзерэўя́ного ра́ба, у жэле́зного ра́ба ’гульня, падобная да гульні ў квача’ (ТС), ра́ба ’сялянка або наёмная работніца’ (Нас.), ст.-бел. робъ, рабъ (тут мае месца не пераход а > о, а перавага паралельных утварэнняў з о, гл. Карскі, 1, 96), параўн. рус. ра́б ’раб’, польск. rab ’раб, хлопец’, чэш. rab ’тс’, ст.-чэш. rob ’нашчадак’, славац. rob ’раб, нявольнік, служка’, ст.-славац. rab ’хлопец, палоннік, вязень’, серб.-харв. rȁb ’тс’, rȍb ’хлопец’, славен. r̀ȍb ’тс’, балг. роб, раб ’хлопец, нявольнік, служка’, макед. раб, роб ’тс’, ст.-слав. рабъ, робъ ’хлопец, падданы’. Запазычана з ц.-слав., часцей у спалучэнні раб Божии, раба Божия, параўн. ст.-руск. рабъ ’раб’, ’слуга’, ’прасіцель’; раба ’рабыня’, ’служанка’. Мяркуецца, што формы з a і o з’яўляюцца праславянскімі дыялектнымі варыянтамі, якія выводзяцца з прасл. *orbъ, паводле Скока (3, 151), формы з o — першыя, а формы з a узніклі ў выніку ліквіднай метатэзы прасл. *orb‑ > rab‑ або пераходу ō > a; паводле іншай думкі (параўн. Бязлай, 3, 187; ESJSt, 12, 743), формы з o запазычваліся з паўночнай Славіі ў выніку гандлю рабамі, і, наадварот, формы a распаўсюджваліся з поўдня пераважна ў сакральным ужыванні. Старажытны характар такіх адносін, магчыма, адлюстроўваўся ў назвах гульняў, параўн. балг. ро́ба, на ро́ба ’дзіцячая гульня, пры якой адбываецца падзел і даганянне’ (узводзіцца да роб ’раб’, гл. БЕР, 6, 276) і названыя вышэй палескія гульні. Узыходзіць да і.-е. *orbhos, значэнне якога досыць размытае: ’асірацелы’, ’сірата’, ’маёмасць сіраты’ > ’спадчына’, ’спадчыннік’, ’слабы’, ’маленькі’, ’бездапаможны’ > ’раб’, ’праца раба’. Звязана з гоц. arbaiþs ’работа’, ’патрэба’, ням. Arbeit ’работа’, лац. orbus ’асірацелы’, ’пазбаўлены чаго-небудзь’, ст.-ірл. orbe ’спадчыннік’ (< ’сірата’), ст.-інд. árbha‑ h̊ ’маленькі’, ’дзіця’ (Покарны 1, 781–782; Бенвяніст, Словарь, 233–236; Гамкрэлідзэ–Іванаў, 747; Чарных 2, 91; БЕР, 6, 133; Глухак, 529–530).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

упа́рты

1. прил. упо́рный, насто́йчивый;

у. хара́ктар — упо́рный (насто́йчивый) хара́ктер;

~тая пра́ца над сабо́й — упо́рная (насто́йчивая) рабо́та над собо́й;

2. прил. упря́мый, стропти́вый;

у. чалаве́к — упря́мый (стропти́вый) челове́к;

3. в знач. сущ. упря́мец, стропти́вец;

◊ фа́кты — ~тая рэч — фа́кты — упря́мая вещь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

падрыўны́

1. вайск, горн Spreng-;

падрыўны́ зара́д Spréngladung f -, -en;

падрыўна́я ша́шка Spréngkörper m -s, -;

падрыўна́я спра́ва Spréngwesen n -s;

2. перан Zersétzung -, subversív [-vɛr-];

падрыўна́я рабо́та Zersétzungsarbeit f -, Wühlarbeit f -;

падрыўна́я дзе́йнасць subversíve [-vɛr´zi:və] Tätigkeit, Subversión f -; Stö́rtätigkit f -, Wǘhltätigkeit f -;

падрыўны́я мэ́ты subversíve Zíele

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

падрыхто́ўчы Vórbereitungs-; vórbereitend;

падрыхто́ўчы камітэ́т Vórbereitungskomitee n -s, -s;

падрыхто́ўчыя ку́рсы Vórbereitungslehrgang m -(e)s, -gänge;

падрыхто́ўчае аддзяле́нне (пры ВНУ) Vórstudienanstalt f -, -en;

падрыхто́ўчы факультэ́т Vórbereitungsfakultät f -, -en;

падрыхто́ўчы курс Vórkurs m -es, -e;

падрыхто́ўчая канферэ́нцыя Vórkonferenz f -, -en;

падрыхто́ўчая рабо́та Vórarbeit f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

job

[dʒɑ:b]

1.

n.

1) рабо́та f., зада́ньне n.

2) пра́ца f.; паса́да, слу́жба f.

out of job — бяз пра́цы

2.

adj.

зьдзе́льны (пра рабо́ту); наня́ты для выкана́ньня пэ́ўнае рабо́ты

3.

v.t.

1) пераку́пліваць, перакупля́ць (тава́ры)

2) браць або́ дава́ць у на́ймы (каня́, воз)

4.

v.i.

1) працава́ць нерэгуля́рна або́ зьдзе́льна

2) быць ма́клерам

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ажыві́цца, ажыўлюся, ажывішся, ажывіцца; зак.

1. Ажыць, прачнуцца. Прырода ажывілася.

2. Зрабіцца больш ажыўленым, вясёлым, жыццярадасным. Заўважыўшы людзей, Раман ажывіўся і значна павесялеў. Колас. Людзі, высыпаўшы з душнага памяшкання, ажывіліся, абудзілі вуліцу смехам і гоманам. Дуброўскі.

3. Зрабіцца шумным, поўным руху, дзейнасці. Пасекі ажывіліся... Зусім новыя людзі насялілі іх. Чарот. Празвінеў лясны званок, І адразу ажывіўся, І на ўсе лады заліўся З краю ў край зялёны бор. Бачыла.

4. Зрабіцца больш актыўным; пайсці жывей, хутчэй. Работа гуртка адразу ажывілася, колькасць аматараў тэхнікі падвоілася. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)