АНЕМІ́Я (ад ан... + грэч. haima кроў) малакроўе, захворванні чалавека і жывёл, якія характарызуюцца зніжэннем колькасці гемаглабіну ў адзінцы аб’ёму крыві, часцей пры адначасовым зніжэнні колькасці эрытрацытаў. Адрозніваюць 3 асн. групы анеміі: ад страты крыві; пры павялічаным разбурэнні эрытрацытаў; пры парушэнні ўтварэння эрытрацытаў. Суправаджаюць анемію многія захворванні, у т. л. інфекцыйныя, пры якіх у арганізме ўзнікае дэфіцыт жалеза, вітаміну B12, фоліевай кіслаты. Могуць быць вынікам непаўнацэннага харчавання (асабліва пры недахопе ў ежы мяса). Асн. прыкметы жалезадэфіцытных анемій: бледнасць скуры, галавакружэнне, галаўны боль, «мушкі» ў вачах, ломкасць валасоў і пазногцяў. Анемія, звязаныя з вітаміннай недастатковасцю, часцей адзначаюцца ў пажылых людзей; да агульных прыкмет дадаюцца спецыфічныя — адчуванне пякоты ў языку, паносы, у запушчаных выпадках — сімптомы пашкоджання нерв. сістэмы. Пры гемалітычных набытых і спадчынных анеміях, звязаных з павышаным разбурэннем эрытрацытаў, скура і слізістая абалонкі жаўтушныя. Усе віды анеміі патрабуюць неадкладнага лячэння.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГАСТРЫ́Т
(ад гастр... + ...іт),
вострае або хранічнае запаленчае захворванне слізістай абалонкі страўніка жывёл і чалавека. Узнікае пры працяглых парушэннях рэжыму харчавання (кармлення), пераяданнях, прафес. шкоднасцях, злоўжываннях алкаголем і нікацінам, празмерным ужыванні грубай, тлустай, вострай, вельмі халоднай ці гарачай ежы, харч. і лек. (у жывёл — кармавых) атручэннях, інш. інтаксікацыях і інфекцыях, функцыян. парушэннях і перанапружаннях нерв. сістэмы і інш. Адрозніваюць гастрыт востры і хранічны, ачаговы і дыфузны, з паніжанай ці павышанай кіслотнасцю, гіпертрафічны і атрафічны, эразіўны і паліпозны. Пры вострым гастрыце магчымы пераход запалення на тонкі і тоўсты кішэчнік з узнікненнем адпаведна гастраэнтэрыту і гастраэнтэракаліту. Нярэдка пасля гастрыту ўзнікае язвавая хвароба страўніка або 12-перснай кішкі. У розных суадносінах пры гастрыце (залежна ад формы) могуць спалучацца сімптомы: пякота і цяжар у падлыжачнай вобласці, моташнасць, ірвоты, адрыжкі, галаўны боль і інш. Лячэнне: ліквідацыя першапрычыны, медыкаментознае, курортнае, дыетатэрапія.
4.(большой по количеству, величине, степени) мо́цны;
си́льный ве́тер мо́цны ве́цер;
си́льная за́суха мо́цная за́суха;
си́льная боль мо́цны боль;
5.(талантливый) мо́цны; (сведущий — ещё) (до́бра) дасве́дчаны (у чым);
си́льный писа́тель мо́цны пісьме́ннік;
он силён в матема́тике ён мо́цны ў матэма́тыцы, ён до́бра дасве́дчаны ў матэма́тыцы, ён до́бра ве́дае матэма́тыку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
relieve[rɪˈli:v]v.
1. аблягча́ць, палягча́ць, аслабля́ць;
Drugs helped to relieve the pain. Лекі дапамаглі суцішыць боль.
2. ака́зваць дапамо́гу, выруча́ць;
relieve from poverty вы́зваліць з гале́чы
3. змяня́ць, забяспе́чваць зме́ну (на працы)
4. : relieve smb. of smth. вы́зваліць каго́-н. ад чаго́-н.infml абакра́сці (каго-н.);
The thief relieved him of his watch. Злодзей украў у яго гадзіннік.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Смяртэ́льны ‘смяротны, смертны’ (ТСБМ, Нас.), ‘невыносны (пра боль)’ (Сл. ПЗБ), сюды ж смяртэ́льнічкі ‘абутак для нябожчыка’ (там жа), смерце́льно ‘смяротна’, смяртэ́льнік ‘начны матыль’ (Сцяшк. Сл.), ‘незапамінайка’ (Жд. 2), ст.-бел.смертелный (смертельный) ‘смяротны’. Запазычана з ст.-польск.śmiertelny ‘тс’, што ў сваю чаргу з ст.-чэш.smrte(d)lný ‘тс’, якое тлумачыла лац.mortalis ‘тс’ (Цвяткоў, Запіскі, 2, 1, 57; Булыка, Лекс. запазыч., 196; Басай-Сяткоўскі, Słownik, 381). З той жа крыніцы, відаць, праз старабеларускую, рус.смерте́льный ‘тс’ (Віткоўскі, Słownik, 175; Фасмер, 3, 685). Народнае смяро́тны ‘смяртэльны, смертаносны’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Ласт., Касп., Шат., Байк. і Некр., Бяльк., Растарг.) утворана ад *смерота, параўн. экспрэсіўнае (табуізаванае?) смяро́тка ‘смертухна’ (Ласт., Некр. і Байк.), што да смерць (гл.). Непасрэдныя ўтварэнні ад апошняга смярце́нны ‘смяротны’ (Ян.), сме́ртны ‘тс’ (ТСБМ), ст.-бел.смертныи (смерʼтныи) ‘тс’ (Альтбаўэр).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
okolica
okolic|a
ж.
1. ваколіца, наваколле;
~e podmiejskie — прыгарадныя мясцовасці;
2. мясцовасць;
piękna ~a — прыгожая мясцовасць;
mieszkać w ~y — жыць паблізу (блізка);
ból w ~y serca — боль у вобласці сэрца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
wytrzymać
wytrzyma|ć
зак.
1. вытрымаць, выцерпець;
~ć ból zęba — вытрымаць зубны боль;
nie ~ł nerwowo — у яго не вытрымалі нервы;
2. пратрымаць;
~ć kogo za drzwiami — пратрымаць каго за дзвярыма
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
violent
[ˈvaɪələnt]
adj.
1) мо́цны, шалёны, лю́ты
a violent blow — мо́цны ўда́р
2) гвалто́ўны
a violent death — гвалто́ўная сьмерць
3) запа́льчывы, задзі́рлівы
violent language — ла́янка
4) мо́цны, рэ́зкі
a violent pain — рэ́зкі боль
5) буя́ны
a violent person — буя́н -а m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)