degree [dɪˈgri:] n.
1. гра́дус
2. ступе́нь; узро́вень;
in the highest degree у найвышэ́йшай ступе́ні;
to some degree у пэ́ўнай ступе́ні;
not in the slightest degree анічу́ць, ніко́лькі
3. ступе́нь;
take one’s degree атрыма́ць ступе́нь;
the degree of bachelor/master/doctor ступе́нь бакала́ўра/магі́стра/до́ктара
4. ling. ступе́нь;
degrees of comparison ступе́ні параўна́ння
♦
by degrees паступо́ва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
belt1 [belt] n.
1. по́яс; пас, рэ́мень, папру́жка;
do up/fasten a belt завя́зваць, зашпі́льваць по́яс/папру́гу
2. по́яс, зо́на, раён; паласа́;
a shelter belt полеахо́ўная лясна́я паласа́;
We live in the commuter belt. Мы жывём у прыгарадзе.
♦
below the belt (уда́р) ніжэ́й по́яса;
have smth. under one’s belt infml мець не́шта за плячы́ма; набы́ць, атрыма́ць не́шта
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Búckel
m -s, - горб; спі́на, пле́чы
(éinen) auf den ~ bekómmen* — атрыма́ць па шді
etw. auf dem ~ háben — мець што-н. за плячы́ма
éinen krúmmen ~ háben — гнуць спі́ну, дагаджа́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Fang
m -(e)s, Fänge
1) ло́ўля; ло́вы
2) уло́ў, здабы́ча
éinen ~ háben — атрыма́ць до́бры ўло́ў; мець уда́чу
3) pl і́клы (дзіка, сабакі)
4) pl ла́пы (драпежнай птушкі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Korb
m -(e)s, Körbe
1) ко́ш(ык), ко́раб
◊ éinen ~ bekómmen* — атрыма́ць адмо́ву
j-m éinen ~ gében* — адмо́віць каму́-н. (пры сватанні)
2) ву́лей
3) горн. (пад’ёмная) кле́тка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Wíchse
f -, -n
1) ва́кса
2) разм. пабо́і
◊ es wird ~ sétzen — бу́дзе лупцо́ўка [наганя́й]
~ kríegen — атрыма́ць лупцо́ўку [наганя́й]
das ist álles díeselbe ~ — гэ́та ўсё то́е са́мае
3) паліту́ра для мэ́блі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Жа́бры, жабры ’жабры’ (Нас., Бяльк., Шат.), зя́бры (Касп., Яўс.), шчы́бры (Нас.). Рус. жа́бры, паўд. зя́бры ’жабры, сківіцы’, укр. зя́бра, жа́бри ’жабры; гакі на восцях’, балг. дыял., макед. жабри, славац. žiabre, чэш. (< рус. Махэк₂, 721), в.-луж. (запазычанае, паводле Пфуля, 1039) žabra. Шанскі (1, Ж, 272) лічыць верагодным суфіксальнае (з суф. ‑r‑) утварэнне ад той самай асновы, што жа́ба ’рот, горла > хвароба рота, горла’, роднаснае ням. Kiefer ’сківіца’ (Хірт, BB, 24, 258), авест. zafarə ’рот, зяпа’ (Махэк₂, 721). Паводле Фасмера (2, 31), апошнія параўнанні недастаткова абгрунтаваныя. Міклашыч (405) параўноўваў з літ. žióbris, žiobrỹs ’рыба Abramis vimba’, што няпэўна фанетычна і семантычна. Патабня (РФВ, 4, 210) выказваў думку пра сувязь з губа і ст.-інд. jámbhatē ’хапае’, што мала верагодна. Параўн. яшчэ літ. žeberúoti ’лавіць восцямі’, žebérklas ’восці, гарпун’ у сувязі з укр. значэннем. Ці не звязана з жаваць (гл.)? (І.‑е. *gi̯eu‑ магло атрымаць падаўжэнне ‑r‑, *u̯ > w > b). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́несці, -несу, -несеш, -несе; -нес, -несла; -несі; -несены; зак.
1. каго-што. Несучы, выдаліць адкуль-н., аднесці за межы чаго-н.
В. мэблю з кватэры.
2. каго-што. Перамясціць куды-н., высунуць.
Плынь вынесла лодку на сярэдзіну ракі.
В. пытанне на сход (перан.). В. дробавы лік за дужкі.
3. перан., што. Атрымаць, набыць у выніку знаёмства з чым-н.
В. ўражанне.
4. перан., што. Прыняўшы рашэнне, аб’явіць (афіц.).
В. падзяку.
В. пастанову.
В. прысуд.
5. што. Вытрымаць, выцерпець.
Цяжка было в. гэта гора.
Не мог в. грубасці.
◊
Ледзь вынесці ногі (разм.) — з цяжкасцю пазбегнуць небяспекі, выратавацца.
|| незак. выно́сіць, -но́шу, -но́сіш, -но́сіць.
|| наз. вы́нас, -у, м. (да 1 і 2 знач.) і вынясе́нне, -я, н. (да 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
пра́ва¹, -а, мн. правы́, право́ў, права́м, н.
1. Сукупнасць устаноўленых і ахоўваемых дзяржаўнай уладай норм і правіл, што рэгулююць адносіны людзей у грамадстве, а таксама навука, якая вывучае гэтыя нормы.
Правы чалавека.
Выбарчае п.
2. Ахоўваемая дзяржавай, узаконеная магчымасць, свабода што-н. рабіць, ажыццяўляць.
Правы і абавязкі грамадзян. П. на адукацыю.
П. голасу.
3. Магчымасць дзейнічаць якім-н. спосабам.
П. кантролю.
Мець п. на што-н.
4. Падстава, прычына.
Вы не маеце п. на мяне крычаць.
Я гэта магу сказаць з поўным правам.
5. мн. Дакумент, які дазваляе каму-н. кіраваць аўтамабілем, матацыклам і пад.
Атрымаць вадзіцельскія правы.
◊
Сваё права правіць (разм.) — настойваць на сваім.
|| прым. прававы́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).
Прававыя нормы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
чарга́, -і́, ДМ -рзе́, мн. чэ́ргі і (зліч. 2, 3, 4) чаргі́, чэ́рг і -аў, ж.
1. Парадак, паслядоўнасць у руху каго-, чаго-н.
Стаяць у чарзе за білетамі.
2. Чыё-н. месца ў такім парадку.
Прапусціць сваю чаргу.
3. Людзі, якія размясціліся паслядоўна адзін за адным з якой-н. мэтай.
У касу была вялікая ч.
4. Спіс асоб, якія павінны атрымаць што-н. у парадку чарговасці.
Ч. на атрыманне кватэры.
5. Пэўная колькасць патронаў, выпушчаных кулямётам, аўтаматам за адзін прыём.
Аўтаматная ч.
◊
Жывая чарга — чарга, якая патрабуе абавязковай прысутнасці ўсіх, хто заняў яе.
Заняць чаргу — стаць або запісацца ў чаргу за чым-н.
У сваю чаргу — са свайго боку; адпаведна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)